ۇلتتىق بانكتىڭ كوزدەگەنى ەلدى كەدەيلەندىرۋ مە?

فوتو: اشىق دەرەككوز

ۇلتتىق بانكى بەكىتەتىن جوعارى بازالىق مولشەرلەمە تومەندەي تۇر. سونىڭ كەسىرىنەن ەكونوميكا دامۋى باياۋلاپ, نەسيە-يپوتەكا الۋدا پايىز مولشەرلەمەرى ءوسىپ, حالىق كەدەيلەنىپ بارادى. بۇل تۋرالى qandastar.kz Ranking.kz-كە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

2022 جىلدان باستاپ ۇلتتىق بانك ينفلياتسياعا قارسى كۇرەستە ونى ايتارلىقتاي كوتەردى, الايدا 2023 جىلى ينفلياتسيا ايتارلىقتاي تومەندەگەننەن كەيىن رەتتەۋشى بۇل كورسەتكىشتى بۇرىنعى دەڭگەيىنە قايتارۋعا اسىقپاي وتىر.

بازالىق مولشەرلەمەنىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن قاراستىرايىق. مولشەرلەمە تومەندەگەندە, نە بولادى? بازالىق مولشەرلەمە تومەندەگەندە, اقشا ارزاندايدى. سايكەسىنشە كرەديتتەر دە تيىمدىرەك بولا تۇسەدى, سەبەبى ولار بويىنشا مولشەرلەمەلەر دە كەميدى. الايدا دەپوزيتتىك مولشەرلەمەلەر دە ازايادى. حالىق پەن بيزنەس بەلسەندى تۇردە كرەديت الادى, ساتىپ الۋ قابىلەتى جوعارىلايدى. وسىلايشا, ەكونوميكاداعى تۇتىنۋ مەن سۇرانىس ارتادى. بۇل ەكونوميكانىڭ وسۋىنە تۇرتكى بولادى. ال ينفلياتسيانىڭ ءوسۋى مۇنداي ساياساتقا تەرىس اسەر ەتەدى: اقشا قۇنسىزدانادى.

بازالىق مولشەرلەمەنىڭ ءوسۋى نەنى بىلدىرەدى?

بازالىق مولشەرلەمە وسكەن كەزدە, اقشا نارىعىنىڭ پايىزدىق مولشەرلەمەلەرى ارتىپ, قاراجات قىمباتتايدى. بازالىق مولشەرلەمەنىڭ ءوسۋى حالىقتىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتىنە اسەر ەتەدى — ول تومەندەيدى, دەپوزيتتەر, كرەديتتەر بويىنشا مولشەرلەمەلەر ارتادى. ياعني, دەپوزيتتەرگە (جانە حالىقتىڭ اقشا جيناۋعا دەگەن كوڭىل-كۇيىنە) سۇرانىس ارتادى, ال كرەديتتەر قىمباتتايدى. ەكونوميكانىڭ دامۋى باياۋلايدى, وسى فاكتورلاردىڭ اياسىندا ينفلياتسيا دەڭگەيى تومەندەيدى.

جاعداي بۇگىندە مىناداي: بازالىق مولشەرلەمە وتە جوعارى دەڭگەيدە جانە ۇزاق ۋاقىت بويى ءوز پوزيتسياسىن ۇستاپ تۇر. سالدارى:

تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەر بويىنشا جوعارى مولشەرلەمەلەر — حالىق قارىزدارى بويىنشا كوپ مولشەردە تولەم جاساۋعا ءماجبۇر. بۇل ساتىپ الۋ بەلسەندىلىگىنە, سونداي-اق ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنە كەرى اسەر ەتەدى;
قىمبات يپوتەكا — ءدال وسىنداي جوعارى بازالىق مولشەرلەمە يپوتەكانى قىمبات ءارى قولجەتىمسىز ەتەدى. قازاقستانداعى يپوتەكا مولشەرلەمەسى الەمدەگى ەڭ جوعارى مولشەرلەمەلەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى;
بيزنەستىڭ دامۋى — كرەديت مولشەرلەمەسىنىڭ جوعارى بولۋىنا بايلانىستى كورپوراتيۆتىك سەكتور قارىز الا المايدى. بۇل ەڭ الدىمەن, ەلدەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە كەرى اسەرىن تيگىزەدى.

بۇگىنگى تاڭدا بازالىق مولشەرلەمەنىڭ مولشەرى قانشالىقتى اقىلعا قونىمدى? جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي, 2022 جىلى ينفلياتسيا وسكەن كەزدە, قر ۇلتتىق بانكى قىسقا مەرزىم ىشىندە بازالىق مولشەرلەمەنى رەكوردتىق مولشەردە كوتەرە باستادى. 2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي بازالىق مولشەرلەمە سوڭعى جىلدارمەن سالىستىرعاندا, ماكسيمالدى 16,8%-عا دەيىن ءوستى جانە بۇل ءمان 2023 جىلدىڭ شىلدەسىنە دەيىن ساقتالدى, ال ينفلياتسيا دەڭگەيى ايتارلىقتاي تومەندەدى. ياعني, 2022 جىلدىڭ سوڭىنان 2023 جىلدىڭ شىلدەسىنە دەيىن بازالىق مولشەرلەمە رەكوردتىق 16,8% دەڭگەيىندە بولدى, ال ينفلياتسيا 20,3%-دان 14%-عا دەيىن تومەندەدى جانە تومەندەۋىن توقتاتپادى. تولىعىراق تومەندە بەرىلگەن ينفوگرافيكادان كورۋگە بولادى.

وسىدان كەيىن, 2023 جىلدىڭ تامىزىنان باستاپ ۇلتتىق بانك مولشەرلەمەنى بىرتىندەپ تومەندەتە باستادى, الايدا, وتە تومەن قارقىنمەن. ناتيجەسىندە قازىرگى تاڭدا بازالىق مولشەرلەمە 14,3%-دى قۇرايدى, ال ينفلياتسيا دەڭگەيى بولسا, نەبارى 8,3%-عا تەڭ.

جوعارىدا كەلتىرىلگەن مالىمەتتەردەن بايقاعانىمىز, بازالىق مولشەرلەمە وتە جوعارى. نەگە? بىرىنشىدەن, بازالىق مولشەرلەمە ينفلياتسيا تراەكتورياسى بويىنشا تومەندەتىلمەدى.

ەكىنشىدەن, ەگەر بازالىق مولشەرلەمە مەن ينفلياتسيا اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى قاراستىراتىن بولساق, 2024 جىلى ول ماكسيمالدى 5,5%–6%-دى قۇرايدى, مۇنداي جاعداي 2015 جىلدان بەرى بولمادى. 2015 جىلى بۇل قىسقا مەرزىمدى سەرپىلىس بولسا, ال اعىمداعى جىلى كورسەتكىش ءالى دە جوعارى دەڭگەيدە قالىپ وتىر.

ۇشىنشىدەن, ۇلتتىق بانك ەكونوميكانىڭ, حالىقتىڭ, بيزنەستىڭ قاجەتتىلىكتەرىن تۇسىنگەنى ءجون: مولشەرلەمەنى تومەندەتۋ ارقىلى تۇرعىن ۇيگە قولجەتىمدىلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋ كەرەك, شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولجەتىمدى قارىز قاراجاتىمەن قولداۋ قاجەت, ەلدەگى ينۆەستيتسيالىق بەلسەندىلىكتى ارتتىرىپ, ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ىقپال ەتۋى ءتيىس.

وسىنداي ءمان-جايدى كورە كەلە نەلىكتەن قر ۇلتتىق بانكى بازالىق مولشەرلەمەنى تومەندەتۋگە اسىقپاي وتىر? سۇراق اشىق كۇيىندە تۇر.