Ulttyq banktiń kózdegeni eldi kedeılendirý me?

Foto: ashyq derekkóz

Ulttyq banki bekitetin joǵary bazalyq mólsherleme tómendeı tur. Sonyń kesirinen ekonomıka damýy baıaýlap, nesıe-ıpoteka alýda paıyz mólsherlemeri ósip, halyq kedeılenip barady. Bul týraly qandastar.kz Ranking.kz-ke silteme jasap habarlaıdy.

2022 jyldan bastap Ulttyq bank ınflıaııaǵa qarsy kúreste ony aıtarlyqtaı kóterdi, alaıda 2023 jyly ınflıaııa aıtarlyqtaı tómendegennen keıin retteýshi bul kórsetkishti burynǵy deńgeıine qaıtarýǵa asyqpaı otyr.

Bazalyq mólsherlemeniń qalaı jumys isteıtinin qarastyraıyq. Mólsherleme tómendegende, ne bolady? Bazalyq mólsherleme tómendegende, aqsha arzandaıdy. Sáıkesinshe kredıtter de tıimdirek bola túsedi, sebebi olar boıynsha mólsherlemeler de kemıdi. Alaıda depozıttik mólsherlemeler de azaıady. Halyq pen bıznes belsendi túrde kredıt alady, satyp alý qabileti joǵarylaıdy. Osylaısha, ekonomıkadaǵy tutyný men suranys artady. Bul ekonomıkanyń ósýine túrtki bolady. Al ınflıaııanyń ósýi mundaı saıasatqa teris áser etedi: aqsha qunsyzdanady.

Bazalyq mólsherlemeniń ósýi neni bildiredi?

Bazalyq mólsherleme ósken kezde, aqsha naryǵynyń paıyzdyq mólsherlemeleri artyp, qarajat qymbattaıdy. Bazalyq mólsherlemeniń ósýi halyqtyń satyp alý qabiletine áser etedi — ol tómendeıdi, depozıtter, kredıtter boıynsha mólsherlemeler artady. Iaǵnı, depozıtterge (jáne halyqtyń aqsha jınaýǵa degen kóńil-kúıine) suranys artady, al kredıtter qymbattaıdy. Ekonomıkanyń damýy baıaýlaıdy, osy faktorlardyń aıasynda ınflıaııa deńgeıi tómendeıdi.

Jaǵdaı búginde mynadaı: bazalyq mólsherleme óte joǵary deńgeıde jáne uzaq ýaqyt boıy óz pozıııasyn ustap tur. Saldary:

tutynýshylyq kredıtter boıynsha joǵary mólsherlemeler — halyq qaryzdary boıynsha kóp mólsherde tólem jasaýǵa májbúr. Bul satyp alý belsendiligine, sondaı-aq ómir súrý deńgeıine keri áser etedi;
qymbat ıpoteka — dál osyndaı joǵary bazalyq mólsherleme ıpotekany qymbat ári qoljetimsiz etedi. Qazaqstandaǵy ıpoteka mólsherlemesi álemdegi eń joǵary mólsherlemelerdiń biri bolyp sanalady;
bıznestiń damýy — kredıt mólsherlemesiniń joǵary bolýyna baılanysty korporatıvtik sektor qaryz ala almaıdy. Bul eń aldymen, eldegi shaǵyn jáne orta bızneske keri áserin tıgizedi.

Búgingi tańda bazalyq mólsherlemeniń mólsheri qanshalyqty aqylǵa qonymdy? Joǵaryda atap ótkenimizdeı, 2022 jyly ınflıaııa ósken kezde, QR Ulttyq banki qysqa merzim ishinde bazalyq mólsherlemeni rekordtyq mólsherde kótere bastady. 2022 jyldyń sońyna qaraı bazalyq mólsherleme sońǵy jyldarmen salystyrǵanda, maksımaldy 16,8%-ǵa deıin ósti jáne bul mán 2023 jyldyń shildesine deıin saqtaldy, al ınflıaııa deńgeıi aıtarlyqtaı tómendedi. Iaǵnı, 2022 jyldyń sońynan 2023 jyldyń shildesine deıin bazalyq mólsherleme rekordtyq 16,8% deńgeıinde boldy, al ınflıaııa 20,3%-dan 14%-ǵa deıin tómendedi jáne tómendeýin toqtatpady. Tolyǵyraq tómende berilgen ınfografıkadan kórýge bolady.

Osydan keıin, 2023 jyldyń tamyzynan bastap Ulttyq bank mólsherlemeni birtindep tómendete bastady, alaıda, óte tómen qarqynmen. Nátıjesinde qazirgi tańda bazalyq mólsherleme 14,3%-dy quraıdy, al ınflıaııa deńgeıi bolsa, nebári 8,3%-ǵa teń.

Joǵaryda keltirilgen málimetterden baıqaǵanymyz, bazalyq mólsherleme óte joǵary. Nege? Birinshiden, bazalyq mólsherleme ınflıaııa traektorııasy boıynsha tómendetilmedi.

Ekinshiden, eger bazalyq mólsherleme men ınflıaııa arasyndaǵy aıyrmashylyqty qarastyratyn bolsaq, 2024 jyly ol maksımaldy 5,5%–6%-dy quraıdy, mundaı jaǵdaı 2015 jyldan beri bolmady. 2015 jyly bul qysqa merzimdi serpilis bolsa, al aǵymdaǵy jyly kórsetkish áli de joǵary deńgeıde qalyp otyr.

Úshinshiden, Ulttyq bank ekonomıkanyń, halyqtyń, bıznestiń qajettilikterin túsingeni jón: mólsherlemeni tómendetý arqyly turǵyn úıge qoljetimdilik deńgeıin arttyrý kerek, shaǵyn jáne orta bıznesti qoljetimdi qaryz qarajatymen qoldaý qajet, eldegi ınvestıııalyq belsendilikti arttyryp, ekonomıkanyń damýyna yqpal etýi tıis.

Osyndaı mán-jaıdy kóre kele nelikten QR Ulttyq banki bazalyq mólsherlemeni tómendetýge asyqpaı otyr? Suraq ashyq kúıinde tur.