«ۇرپاعىمىزدى قارىزعا بەلشەسىنەن باتىرامىز»: دەپۋتات رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت جوباسىن سىناپ تاستادى

فوتو: ۆيدەودان سكرين

ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايىروۆ 2025-2027 جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت جوباسىن سىنعا الدى. ونى بيۋدجەت تاپشىلىعى مەن قازاقستاننىڭ جىلدار بويى قايتاراتىن ۇلكەن قارىزعا كىرگەنى الاڭداتادى. بۇل تۋرالى qandastar.kz Stan.kz اقپارات اگەنتتىگى حابارلايدى.

ەرلان سايىروۆ بيۋدجەت تاپشىلىعىنا بايلانىستى ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسە-ءمينيسترى ازامات امرينگە ساۋال جولدادى.

“پرەزيدەنت توقاەۆ ءوزىنىڭ جولداۋىندا قارى سالاسىندا كورپەگە قاراي كوسىلۋ كەرەگىن ايتتى. بيۋدجەتكە قارايتىن بولساق, بولاشاق ۇرپاعىمىزدى قارىزعا بەلشەسىنەن باتىراتىن ءتارىزدىمىز. ءوزىڭىزدىڭ بايانداماڭىزدان مىسال كەلتىرەيىن. سالىقتار – 15 تريلليون تەڭگە, ۇلتتىق قوردان كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت – 2 تريلليون تەڭگە, ۇلتتىق قوردان نىسانالىق ترانسفەرت – 3,2 تريلليون تەڭگە, بيۋدجەتتىڭ تاپشىلىعى – 4,8 تريلليون تەڭگە. وسى 4,8 تريلليون تەڭگەنى سىزدەر قارىزعا العالى وتىرسىزدار. 25,7 تريلليون تەڭگەنىڭ 10%-ى, ياعني, 2,5 تريلليون قارىزدى سىزدەر قازىردىڭ وزىندەتولەپ وتىرسىزدار. سوندا بيۋدجەتتىڭ 15%-ى تەك قانا قارىز وتەۋمەن كەتەدى دەگەن ءسوز. وسى 4,8 تريلليون تەڭگەنى سىزدەر قانداي مولشەرمەن الىپ وتىرسىزدار? پايىزدى ەسەپتەگەندە ول ءبىزدىڭ حالىققا قانشا سوماعا جەتەدى? ءوزىڭىز وپتيميزممەن بايانداما جاسادىڭىز, وسى قالپىمىزبەن بىزدە وپتيميستىك تراگەديا بولمادى ما”, – دەپ سۇراق قويدى ەرلان سايىروۆ.

دەپۋتاتتىڭ بۇل ساۋالىنا ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسە-ءمينيسترى ازامات ءامرين جاۋاپ بەردى. ول مەملەكەتتىك قارجىنىڭ تەڭگەرىمسىزدىگىن مويىندادى. ايتۋىنشا, كىرىستەر شىعىستارعا قاراعاندا باياۋ وسۋدە. ول بۇل ماسەلەنىڭ الەۋمەتتىك تولەمدەردى ۇلكەن شىعىنعا ۇشىراتقان كوروناۆيرۋستىق پاندەميا كەزىنەن باستاۋ العانىن ايتادى.

“مۇنىڭ سەبەبى تۇسىنىكتى, ەستەرىڭىزدە بولسا – بۇل پاندەميا كەزەڭى, پاندەميادان كەيىنگى كەزەڭى, سودان كەيىن قاڭتار وقيعاسى بولدى. ءبىز ۇلتتىق قوردان جىل سايىن شامامەن 4,5-5 تريلليون تەڭگە ترانسفەرت الىپ وتىردىق. ايتا كەتەيىك, ءبىز نەگىزگى شىعىندارعا قاتىستى بارلىق بيۋدجەتتى قابىلداپ الدىق. بۇل الەۋمەتتىك تولەمدەر, الەۋمەتتىك جاردەماقىلار, جالاقىلار, مەملەكەتتىك تاپسىرمالار سىندى الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەر ءوسىپ كەلەدى”, – دەيدى ازامات ءامرين.

ايتا كەتەيىك, ترانسفەرتتەردى ەسەپكە الماعاندا, جوسپارداعى كىرىس – 15,6 تريلليون تەڭگە. بيۋدجەت تاپشىلىعى جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 2,7 پايىزىن قۇرايدى. 2025 جىلعا ارنالعان بيۋدجەت شىعىستارى كىرىستەر مەن تاپشىلىقتاردى ەسكەرە وتىرىپ, وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 1,7 تريلليون تەڭگەگە ءوسىپ, 25,8 تريلليون تەڭگەگە تەسەسەدى دەپ جوسپارلانۋدا.

الەۋمەتتىك سالاعا 9,8 تريلليون تەڭگە جۇمسالادى. جالپى شىعىستاردىڭ ۇلەسى 2025 جىلى 38%-عا تەڭ.

• الەۋمەتتىك تولەمدەر – 6 تريلليون تەڭگە, الەۋمەتتىك تولەمدەردى يندەكستەۋ جانە تولەمدەردى الۋشىلار سانىنىڭ ۇلعايۋىن ەسكەرە وتىرىپ, يندەكستەۋ مەن الۋشىلار سانىن ۇلعايتۋعا قوسىمشا 626 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى;
• ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا – 1 تريلليون تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولۋ جوسپارلانۋدا. باكالاۆريات ستۋدەنتتەرى ورتا ەسەپپەن 52 مىڭ تەڭگە, ماگيسترانتتار – 117 مىڭ تەڭگە شاكىرتاقى الادى. گرانتتار كوبەيىپ, 78 مىڭ جاس قازاقستاندىقتار گرانت الا الادى, ستۋدەنتتەرگە جەڭىلدەتىلگەن جول ءجۇرۋ باعاسى قىمباتتاپ, شامامەن 16 مىڭ تەڭگە بولماق;
• دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا – 2,4 تريلليون تەڭگە جۇمسالماق. مەملەكەت جارنالارىنىڭ مولشەرلەمەسىن 1,9-دان 12%-عا دەيىن ارتتىرادى, جالاقى وسەدى, تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمىنىڭ كولەمى – 1,6 تريلليون تەڭگە, مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ كولەمى – 675 ميلليارد تەڭگە بولماق.

ەسكە سالايىق, بۇعان دەيىن قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقى كولەمى ورتا ەسەپپەن 15-20% ارتاتىنى تۋرالى جازعان ەدىك.