«Urpaǵymyzdy qaryzǵa belshesinen batyramyz»: Depýtat respýblıkalyq bıýdjet jobasyn synap tastady

Foto: Vıdeodan skrın

Májilis depýtaty Erlan Saıyrov 2025-2027 jylǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet jobasyn synǵa aldy. Ony bıýdjet tapshylyǵy men Qazaqstannyń jyldar boıy qaıtaratyn úlken qaryzǵa kirgeni alańdatady. Bul týraly qandastar.kz Stan.kz aqparat agenttigi habarlaıdy.

Erlan Saıyrov bıýdjet tapshylyǵyna baılanysty Ulttyq ekonomıka vıe-mınıstri Azamat Ámrınge saýal joldady.

“Prezıdent Toqaev óziniń joldaýynda qary salasynda kórpege qaraı kósilý keregin aıtty. Bıýdjetke qaraıtyn bolsaq, bolashaq urpaǵymyzdy qaryzǵa belshesinen batyratyn tárizdimiz. О́zińizdiń baıandamańyzdan mysal keltireıin. Salyqtar – 15 trıllıon teńge, Ulttyq qordan kepildendirilgen transfert – 2 trıllıon teńge, Ulttyq qordan nysanalyq transfert – 3,2 trıllıon teńge, bıýdjettiń tapshylyǵy – 4,8 trıllıon teńge. Osy 4,8 trıllıon teńgeni sizder qaryzǵa alǵaly otyrsyzdar. 25,7 trıllıon teńgeniń 10%-y, ıaǵnı, 2,5 trıllıon qaryzdy sizder qazirdiń ózindetólep otyrsyzdar. Sonda bıýdjettiń 15%-y tek qana qaryz óteýmen ketedi degen sóz. Osy 4,8 trıllıon teńgeni sizder qandaı mólshermen alyp otyrsyzdar? Paıyzdy eseptegende ol bizdiń halyqqa qansha somaǵa jetedi? О́zińiz optımızmmen baıandama jasadyńyz, osy qalpymyzben bizde optımıstik tragedııa bolmady ma”, – dep suraq qoıdy Erlan Saıyrov.

Depýtattyń bul saýalyna Ulttyq ekonomıka vıe-mınıstri Azamat Ámrın jaýap berdi. Ol memlekettik qarjynyń teńgerimsizdigin moıyndady. Aıtýynsha, kirister shyǵystarǵa qaraǵanda baıaý ósýde. Ol bul máseleniń áleýmettik tólemderdi úlken shyǵynǵa ushyratqan koronavırýstyq pandemııa kezinen bastaý alǵanyn aıtady.

“Munyń sebebi túsinikti, esterińizde bolsa – bul pandemııa kezeńi, pandemııadan keıingi kezeńi, sodan keıin qańtar oqıǵasy boldy. Biz Ulttyq qordan jyl saıyn shamamen 4,5-5 trıllıon teńge transfert alyp otyrdyq. Aıta keteıik, biz negizgi shyǵyndarǵa qatysty barlyq bıýdjetti qabyldap aldyq. Bul áleýmettik tólemder, áleýmettik járdemaqylar, jalaqylar, memlekettik tapsyrmalar syndy áleýmettik qajettilikter ósip keledi”, – deıdi Azamat Ámrın.

Aıta keteıik, transfertterdi esepke almaǵanda, jospardaǵy kiris – 15,6 trıllıon teńge. Bıýdjet tapshylyǵy jalpy ishki ónimniń 2,7 paıyzyn quraıdy. 2025 jylǵa arnalǵan bıýdjet shyǵystary kirister men tapshylyqtardy eskere otyryp, ótken jylmen salystyrǵanda 1,7 trıllıon teńgege ósip, 25,8 trıllıon teńgege tesesedi dep josparlanýda.

Áleýmettik salaǵa 9,8 trıllıon teńge jumsalady. Jalpy shyǵystardyń úlesi 2025 jyly 38%-ǵa teń.

• Áleýmettik tólemder – 6 trıllıon teńge, áleýmettik tólemderdi ındeksteý jáne tólemderdi alýshylar sanynyń ulǵaıýyn eskere otyryp, ındeksteý men alýshylar sanyn ulǵaıtýǵa qosymsha 626 mıllıard teńge bólinedi;
• Bilim berýdi damytýǵa – 1 trıllıon teńgeden astam qarajat bólý josparlanýda. Bakalavrıat stýdentteri orta eseppen 52 myń teńge, magıstranttar – 117 myń teńge shákirtaqy alady. Granttar kóbeıip, 78 myń jas qazaqstandyqtar grant ala alady, stýdentterge jeńildetilgen jol júrý baǵasy qymbattap, shamamen 16 myń teńge bolmaq;
• Densaýlyq saqtaý salasyna – 2,4 trıllıon teńge jumsalmaq. Memleket jarnalarynyń mólsherlemesin 1,9-dan 12%-ǵa deıin arttyrady, jalaqy ósedi, tegin medıınalyq kómektiń kepildik berilgen kóleminiń kólemi – 1,6 trıllıon teńge, mindetti medıınalyq saqtandyrý kólemi – 675 mıllıard teńge bolmaq.

Eske salaıyq, buǵan deıin qazaqstandyq stýdentterdiń shákirtaqy kólemi orta eseppen 15-20% artatyny týraly jazǵan edik.