جاڭا پاندەميا بولۋى مۇمكىن بە?

ەلدەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى مەن جاھاندىق ەكونوميكانى ءوز ىرقىنا باعىندىراتىن X پاندەمياسى پايدا بولۋى مۇمكىن بە? ماسكەۋدەگى بولاشاق تەحنولوگيالار فورۋمىندا وسى جانە وزگە دە ماڭىزدى تاقىرىپتار تالقىلانىپ جاتىر. عالىمدار مەن دارىگەرلەر مەديتسينانىڭ بولاشاعى مەن ونىڭ ساپاسىنا قاتىستى ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ, ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ جولدارىن قاراستىرىپ جاتىر. جاڭا X پاندەمياسى – بولاشاق تەحنولوگيالار فورۋمىندا تالقىلانىپ جاتقان تاقىرىپتىڭ ءبىرى. وسى رەتتە رەسەي تۇتىنۋشىلار قۇقىقتارىن قورعاۋ قىزمەتى كوپشىلىكتىڭ نازارىنا جاڭا ەپيدەميانى بولجاۋ مودەلىن ۇسىندى. ىندەتتى الدىن الا بىلە الاتىن جۇيە گەنومدىق باقىلاۋ, ءموبيلدى تەحنولوگيا جانە دەرەكتەردى ساراپتاۋعا نەگىزدەلگەن. جاساندى ينتەللەكت تە قولدانىلادى. ەپيدەميولوگتاردىڭ پىكىرىنشە, جاڭا X پاندەمياسى پايدا بولاتىن كۇن الىس ەمەس. كونستانتين سەۆەرينوۆ, بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى: – بىزدە حالىق سانى وسكەنمەن گەنەتيكالىق تۇرعىدان ىلگەرىلەۋ جوق. بىراق وركەنيەتتەردىڭ دامۋىنان ءتۇرلى ىندەتتىڭ تەز تارالۋ قاتەرى كۇشەيدى. قازىر تابيعاتقا كەلتىرىلگەن زالالداردى ەسكەرسەك, جاڭا ۆيرۋستىڭ پايدا بولۋى ابدەن مۇمكىن. ول وتە جىلدام تارالۋى دا ىقتيمال. سوندىقتان ءبىز مۇنداي جاعدايعا دايىن بولۋىمىز قاجەت. اششى بولسا دا, شىندىق وسى. تەك ىندەتتىڭ قاشان جانە سالدارى قانداي بولاتىنى بەلگىسىز, – دەيدى ماماندار. بۇگىنگى كۇنى قىزىلشا, كوروناۆيرۋس جانە تۇماۋدىڭ ءبىر ۋاقىتتا تارالىپ, ەپيدەميالوگيالىق احۋالدى كۇردەلەندىرە تۇسكەنىن ايتادى. بىراق جەرگىلىكتى بيلىك بۇل ىندەتتى باقىلاۋدا ۇستاۋعا بولاتىنىن مالىمدەدى. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ەلدەرىمەن, ونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق مەكەمەلەرىمەن ءوزارا ارىپتەستىكتى نىعايتۋعا شاقىردى. اننا پوپوۆا, رەسەي تۇتىنۋشىلار قۇقىقتارىن قورعاۋ فەدەرالدىق قىزمەتىنىڭ باسشىسى: – ءبىز بۇل ماسەلەلەردى تالقىلادىق. مەن قازىرگى ەپيداحۋالدى وتە كۇردەلى دەپ ايتپاس ەدىم. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە ەلدەردىڭ بارلىعىندا جاعداي تۇراقتى. ءبىز ءبىر-بىرىمىزگە ىندەتتىڭ جاپپاي تارالۋىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ۆاكتسينا جانە باقىلاۋ تەحنولوگيالارى سياقتى قۇرال-جابدىقتارمەن كومەكتەسۋگە دايىنبىز. كەشە وسى ماسەلەنى تالقىلاپ, ەپيدەميولوگيالىق جاعدايدى تۇراقتاندىرۋدىڭ جاڭا شەشىمدەرىن تاپتىق. فورۋم الاڭىندا عالىمدار قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ وسى سالاداعى باستامالارىنا جوعارى باعاسىن بەردى. ساراپشىلار ونىڭ عىلىم جانە تەحنولوگيالار جونىندە ۇلتتىق كەڭەس پەن عىلىمي ورتالىقتاردىڭ جەلىسىن قۇرۋ تۋرالى يدەياسىن قولداپ وتىر. دميتري چەرموشەنتسەۆ, رەسەي كۆانتتىق ورتالىعىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى: – قازاقستان عىلىمدى دامىتۋعا جۇمسايتىن قاراجاتتى ءۇش ەسە كوبەيتتى. بۇل قازاقستاننىڭ يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار مەن ماڭىزدى عىلىمي باعىتتاردى وركەندەتۋگە دەن قويعانىن اڭعارتادى. كۆانتتىق تەحنولوگيالار عىلىمدا ەڭ وزىق سالانىڭ ءبىرى بولعاندىقتان, ءبىز وسى باعىتتا قازاقستاندىق ارىپتەستەرىمىزبەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا مۇددەلىمىز. دانا نۇرجان, ءتىلشى: – ەكى كۇن بويى فورۋم الاڭىندا دارىگەرلەر, ساراپشىلار, دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ ماماندارى مەن عالىمدار بولاشاق مەديتسيناسىن تالقىلايدى. نەيروتەحنولوگيانىڭ دامۋى, رەگەنەراتيۆتىك مەديتسينا, پاندەميانىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانۋ سياقتى ماسەلەلەر قوزعالماق. وتكەننەن ساباق الىپ, بولاشاققا باعدار جاسالاتىن جيىندا بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى دە كەڭىنەن قاراستىرىلعالى وتىر. اۆتورلارى: دانا نۇرجان, شاحزود گاميروۆ.