جاڭا سالىق كودەكسى: ەل ازاماتتارىنىڭ جاعالاي جالاقىسى وسەتىنى راس پا – مامان پىكىرى

فوتو: دالانيۋس

الەۋمەتتىك جەلىدە «جۇمىس ىستەيتىن ادامداردىڭ 2025 جىل بويعى جالاقىسىنان الىنعان جەكە تابىس سالىعى كەرى قايتارىلادى, ءبارى اقشاعا قارىق بولادى» نەمەسە «جەكە تابىس سالىعى ەندى جالاقىدان ۇستالمايدى, سايكەسىنشە جالاقى وسەدى» دەگەن سيپاتتا تۇسپالداۋ تۇرىندەگى پىكىرلەر اراكىدىك كەزدەسىپ قالىپ ءجۇر, دەپ جازدى qandastar.kz

بۇل نە نارسە? اتالعان جاڭاشىلدىقتىڭ ەگجەي-تەگجەيىنە Dalanews.kz ءتىلشىسى بويلاپ كورۋگە تىرىستى.

الدىمەن اڭگىمەنىڭ قايدان شىعىپ جاتقانىنا توقتالا كەتەلىك. جاڭا سالىق كودەكسىنە بيىل كوپتەگەن ءتۇرلى وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ جاتقانى بەلگىلى. بۇل – سونىڭ ءبىر پاراسى. ناقتىراق ايتقاندا, قر سالىق كودەكسىندە «ستاندارتتى شەگەرىمدەر» دەگەن 346-باپ بار. مىنە, وسى باپقا رەتروسپەكتيۆتى وزگەرىستەر ەنگىزۋ كوزدەلگەن. بۇگىندەرى سەناتتىڭ قاراۋىندا جاتقان بۇل قۇجاتتاعى وزگەرىستەرگە سايكەس, 2025 جىلدان باستاپ قازاقستاندا ستاندارتتى سالىق شەگەرىمىن 14-تەن (55 048 تەڭگە) 30 اەك-كە (117 960 تەڭگە) دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانىپ وتىر. ال بۇل ميلليونداعان جۇمىسشىلارعا تۇسەتىن سالىق جۇكتەمەسىن ازايتۋعا كومەك بولماق. ناقتىراق ايتقاندا, ول سالىق تۇرىندە ۇستالاتىن سومانى قىسقارتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن كورىنەدى. مۇندايدا, مامانداردىڭ ايتۋىنشا, اسىرەسە رەسمي جالاقىسى 150 000 تەڭگەدەن اسپايتىندار ۇتادى. ال ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە, ايىنا 150 000 تەڭگەگە دەيىن جالاقى الاتىندار ەلىمىزدەگى جۇمىسشىلاردىڭ 52%-ىن قۇرايدى ەكەن. بۇل, اسىرەسە, الەۋمەتتىك, جاستار تارتىلعان سالالاردا وزەكتى.

جالپى, ستاندارتتى شەگەرىمدەرجالاقىداعى جەكە تابىس سالىعىن ەسەپتەۋ كەزىندە ءار اي سايىن قولدانىلادى. ەندى جاڭا وزگەرىسكە سايكەس ستاندارتتى شەگەرىمدەردىڭ جىل بويىنداعى كولەمى 168 ەمەس, 360 اەك-تان اسپاۋى ءتيىس بولادى. ونىڭ ۇستىنە بۇل زاڭ جوباسى, ماسەلەن جىلدىڭ سوڭىندا قابىلدانسا دا ستاندارتتى شەگەرىمدەردىڭ جاڭا ءتۇرى 2025 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەسەپتەلىپ, كەيىنگى مەرزىممەن كۇشىنە ەنەدى.

ونىڭ ۇستىنە ءار توپتاعى ازاماتتارعا قاتىستى بۇرىن سالىق بويىنشا ءتۇرلى جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلىپ كەلسە, جاڭا سالىق كودەكسى قابىلدانعاندا ولاردىڭ باسىم بولىگى ءوز كۇشىن جويادى. ونىڭ وتەمى رەتىندە 2025 جىلدان باستاپ كىمدە كىمنىڭ رەسمي جالاقىسى 30 اەك-تان (117 960 تەڭگە) اسپايدى, ولاردان جەكە تابىس سالىعى ۇستالمايدى. ءارى ولاردىڭ جالاقىسىندا ءوسىم بولادى.

ءبىز بىلىكتى بۋحگالتەر راۋشان ساتيەۆانى سوزگە تارتا وتىرىپ, جالاقىسى 150 مىڭ تەڭگە بولاتىن ادامعا وسىعان دەيىن جىل باسىنان الىنعان جەكە تابىس سالىعى قايتارىلسا, ونىڭ قانشا سومانى قۇراۋى مۇمكىن ەكەنىن انىقتاپ, ەسەپ جۇرگىزىپ بەرۋىن سۇرادىق.

ول اتالعان وزگەرىس ەنگىزىلگەن جاعدايدا جۇمىس بەرۋشى مەن بۋحگالتەرلەر جۇمىسشىسىنان ۇستالعان جتس بويىنشا قايتا ەسەپ جۇرگىزىپ, سالىق ورگانىنا جاڭارتىلعان ەسەپ-قيساپتى وتكىزۋى كەرەك بولاتىنىن ناقتىلايدى. سونداي-اق مامان مۇنداي ارتىق اقشا انىقتالىپ جاتسا, تولەم تەك جىل قورىتىندىسى بويىنشا: سالىقتىق دەكلاراتسيا وتكىزىلىپ, بارلىق تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ بولعان سوڭ جاسالاتىنىن دا ايتادى. ياعني, جۇمىس بەرۋشىنىڭ شوتىنا وسى ەسەپتەلگەن ارتىق سوما كەلىپ تۇسكەن جاعدايدا عانا قايتارىلادى.

«بۇل وزگەرىس ءاربىر جۇمىسشىنىڭ جالاقىسىنا شامامەن 6000 مىڭ تەڭگە ۇستەمەلەي الادى (بىرنەشە جالاقى الاتىنىنا قاراماستان), ەگەر ول قابىلدانىپ جاتسا, ماسەلەن, 130 000 تەڭگە جالاقى الاتىن ادامنىڭ ايلىعى 136 000 تەڭگە بولادى. الايدا, مىنا جايتتى ەسكەرگەن دۇرىس, ءبىزدىڭ بيۋدجەت العاندى جاقسى كورەدى, بىراق قايتارعاندى «ۇناتپايدى». مۇندايدا ءاربىر تيىن وتە قاتاڭ تەكسەرۋدەن وتەدى. سوندىقتان بۇل سومانىڭ قولعا جەتۋ ۋاقىتى ۇزارىپ كەتۋى مۇمكىن نەمەسە ودان كۇدەر ۇزۋگە تۋرا كەلەتىن جاعدايلار تۋىنداۋى دا ىقتيمال», — دەگەن بىلىكتى بۋحگالتەر تومەندەگى ەسەپ-قيساپتى ۇسىنا كەتتى.

رەسمي جالاقىسى 150 000 تەڭگە ادامنىڭ قولىنا تيەتىن اقشا ( بۇرىنعى ەسەپ بويىنشا) قانشا:

1. 150 000 (رەسمي جالاقى كولەمى) – 15 000 (ۇستالاتىن زەينەتاقى الىمى – 10%) – 3000 (ۇستالاتىن ءمامس+ت.ت – 2%) = 132 000 تەڭگە.
2. 132 000 – 55 048 (14اەك- ستاندارتتى شەگەرىم)=76 952*10%=7695 تەڭگە جتس.
3. 150 000 – 15 000 – 3000 – 7695 = 124 305 تەڭگە – بۇل جۇمىسشىنىڭ وسىعان دەيىن قولىنا ءتيىپ كەلگەن ايلىق اقشاسى.

ەندى جاڭادان قابىلدانادى دەگەن ەسەپ بويىنشا:

1. 150 000 (رەسمي جالاقى كولەمى) – 15 000 (ۇستالاتىن زەينەتاقى الىمى – 10%) – 3000 (ۇستالاتىن ءمامس+ت.ت – 2%) = 132 000 تەڭگە.
2. 132 000 – 117 960 (30اەك — ستاندارتتى شەگەرىم)=14 040 *10%=1404 تەڭگە جتس.
3. 150 000 – 15 000 – 3000 – 1404 = 130 596 تەڭگە – بۇل جاڭا وزگەرىستەن كەيىن جۇمىسشىنىڭ قولعا تيەتىن اقشاسى.
4. سوندا رەسمي تۇردە 150 000 تەڭگە ايلىق الاتىن جۇمىسشى جالاقىسىنان بۇرىن 7695 تەڭگە كولەمىندە جەكە تابىس سالىعى ۇستالىپ كەلسە, جاڭا وزگەرىسكە سايكەس, ونىڭ كولەمى كەمىپ, 1404 تەڭگەنى قۇرايدى. دەمەك, رەسمي جالاقىسى 150 000 تەڭگە جۇمىسشىنىڭ قولىنا ەندى 124 305 تەڭگە ەمەس, 130 596 تەڭگە ءتيىپ, ايلىعى 6791 تەڭگەگە كوبەيەدى!