«جانجال دەپيلياتسيادان باستالدى»: ءال-بەينەگە 10 رەت پىشاق سۇعىپ ءولتىردى دەپ ايىپتالعان كۇيەۋى قىلمىستى قالاي جاساعانىن ايتتى

فوتو: اشىق دەرەككوز

18 قىركۇيەكتە الماتىدا كۇيەۋى 10 رەت پىشاق سۇعىپ ولتىرگەن ءال-بەينە زاريپوۆانىڭ ءولىمى بويىنشا كەزەكتى سوت وتىرىسى ءوتىپ, سوت-مەديتسينالىق ساراپشىلار, مارقۇمنىڭ ارىپتەسى مەن ناعاشى اپكەسى جانە سوتتالۋشى كۋالىك بەردى. سوتتا زاريپوۆانىڭ العان جاراقاتتارى ايتىلدى, – دەپ حابارلايدى qandastar.kz stan.kz-كە سىلتەمە جاساپ.

31 قاڭتاردا 43 جاستاعى ءال-بەينە زاريپوۆانىڭ مايىتى ءۇيدىڭ جەرتولەسىنەن تابىلدى. ءىس-ماتەريالدارى بويىنشا, ونىڭ 15 جىل نەكەدە بولعان كۇيەۋى سابىرجان زاريپوۆ وعان 10 رەت پىشاق جاراقاتىن سالىپ ءولتىرىپ, ارتىنشا تەلەفونىنان ءوز شوتىنا 4 ميلليون 700 مىڭ تەڭگە اۋدارىپ العان.

قازىر ءىس قىلمىستىق كودەكستىڭ 99-بابى “ادام ءولتىرۋ” جانە 175-بابى “ۇرلىق” بويىنشا قارالىپ جاتىر. جابىرلەنۋشى تاراپ 99-باپتىڭ 1-تارماعىن 2-تارماققا, ياعني “اسا قاتىگەزدىكپەن قاساقانا تۇردە ادام ءولتىرۋ” دەپ وزگەرتۋدى تالاپ ەتتى.

ءال-بەينەنىڭ العان جاراقاتتارى

سوتتا قىلمىس بولعان جەردەن تۇسىرىلگەن ۆيدەوماتەريالدار كورسەتىلدى. ودان ايەلدىڭ بەتى, كەۋدە تۇسى, ءىشى, موينى, ءينتيمدى جەرلەرىنە پىشاق سۇعىلعانىن بايقاي الامىز. ۆيدەودا سوتتالۋشى جاعداي قالاي بولعانىن سيپاتتادى.

سوتتالۋشى سۇققان پىشاقتىڭ ءجۇزى – 20 سانتيمەتر. پروكۋرور كەلتىرىلگەن جاراقات جايلى مالىمەت بەردى.

ء“ولىمنىڭ سەبەبى – كەۋدەدەن, سول جاق جامباستىڭ, جۇرەكتىڭ زاقىمدانۋىنان ءىرى مولشەردە قان كەتۋى. بۇل مايىتتىڭ پاتومورفولوگيالىق بەلگىلەرىن قاراعاندا انىقتالدى. ەندوكريندىك قان كەتۋ بايقالدى. پىشاق جاراقاتى دەنەگە تەرەڭىنەن ەنگەن, وڭ جاق كەۋدە, جۇرەك قاپشىعى مەن جۇرەك جاراقاتى, اتروفيالىق قۋىستىڭ گەماپەريكاردى, كەۋدەنىڭ الدىڭعى بەتى, مىقىن سۇيەگىنە سالىنعان جاراقاتتار ادام ولىمىنە الىپ كەلەتىن دەنساۋلىعىنا اۋىر زيان كەلتىرۋگە جاتادى. سونداي-اق بەتتىڭ سول جاق جارتىسىنىڭ, كەۋدەنىڭ الدىڭعى بەتىنىڭ, سول جاقتاعى ءسۇت بەزى ايماعى, كەۋدە قۋىسىنا تولىق ەنبەگەن جاراقات دەنساۋلىققا جەڭىل زيان كەلتىردى”, – دەپ وقىدى پروكۋرور.

ودان بولەك جابىرلەنۋشىنىڭ ادۆوكاتى بەتىنەن اۋىز قۋىسىنا دەيىن پەرفوراتسيالىق جارا, سول جاق جامباسقا 10 سم تەرەڭدىكتە جارا, جۇرەك پەن تراحەيا, قابىرعارالىق بۇلشىقەت پەن قابىرعالارىنا جاراقات سالىنعانىن اتاپ ءوتتى.

“ارالاسۋىمىزعا تىيىم سالدى”

مارقۇمنىڭ ارىپتەسى سۆەتلانا حراموۆا بۇرىن-سوڭدى ءال-بەينەنىڭ جاراقاتتارىن ءوز كوزىمەن كورگەن ەكەن. ول زاريپوۆا بۋحگالتەر بولىپ جۇمىس ىستەگەن ورىندا HR-مامان.

“2010 جىلى ءبىر كۇنى جۇمىسقا موينىن ماتامەن جاۋىپ, كوزىلدىرىكپەن كەلدى. مەن بىردەن ءمان بەرىپ, جەكە شاقىرىپ, نە بولعانىن سۇرادىم. ول كوزىلدىرىگىن شەشكەن كەزدە كوزى قانتالاپ تۇردى, موينى كوكپەڭبەك بولعان ەدى. ول مۇنى كۇيەۋى ىستەگەنىن ايتتى. ءبىز اجىراس دەپ دابىل قاقتىق, وسى جاراقاتىن تىركەپ الۋعا كەڭەس بەردىك. مەن جانىنا ەرىپ باردىم. وسى جايتتان سوڭ قۇربى بولىپ كەتتىك”, – دەدى سۆەتلانا.

سۆەتلانا مەن ءال-بەينە بىرگە قىدىرىپ, ءبىراز سىرلاسىپ ۇلگەرگەن. ءال-بەينە وسى وقيعادان كەيىن 2-3 اي كۇيەۋىنەن بولەك تۇرعان كورىنەدى, بىراق كەيىن قايتا ورالعان. بىراق وسى كەزدە سابىرجان زاريپوۆ ەكەۋىنىڭ ارالاسۋىنا تىيىم سالعان.

“ول ماعان كۇيەۋىنە ورالعانىن ايتتى. ءارى “كۇيەۋىم سەنىمەن ارالاسقانىما قارسى, سەنى ماعان جامان اسەر ەتەدى” دەدى” دەپ ايتتى. ءال-بەينە جۇمىستا ەشكىممەن ارالاسپاي, ءوز كابينەتىندە وتىراتىن, كورپوراتيۆكە كەلگەنىمەن, ەپ-ەرتە قايتىپ كەتەدى. ءتىپتى بىزبەن تۇسكى اس ىشپەيتىن”, – دەدى ول.

سوتتالۋشى اففەكت جاعدايىندا بولدى ما?

سوتتالۋشى سابىرجان زاريپوۆتىڭ قىلمىستى اففەكت جاعدايىندا نەمەسە سانالى تۇردە جاساعانىن انىقتاۋ ءۇشىن ەكى رەت سوت-مەديتسينالىق ساراپتاما جاسالدى. 1-ساراپتامادا اففەكت راستالدى, ال 2-ساراپتاما سوتتالۋشىنىڭ اففەكت جاعدايىندا بولعانىن جوققا شىعاردى.

الماتىداعى سوت-مەديتسينا ينستيتۋتىنىڭ پسيحولوگ-ساراپشىسى كۇلاش قوجامجاروۆا اففەكت كۇيىن راستاپ وتىر.

مامان اففەكتتىڭ 3 فازاسى بولاتىنىن ايتتى: اففەكت الدى كۇيى, اففەكتتىڭ ءوزى, پوستاففەكت. سوزىنشە, ارقايسىسىنىڭ ءوز بەلگىلەرى بار.

“2 رەت ساراپتامادان ءوتتى. بىرىنشى رەت امبۋلاتورلى تۇردە ءوتتى, ول كەزدە ونىڭ كۇيىن انىقتاي المادىق. ودان سوڭ ستاتسيونارعا جىبەردىك. ونى ءبىر اي باقىلادىق. سول كەزدە اففەكت كۇيدە بولعانىن انىقتاي الدىق. ونىمەن تىلدەستىم”, – دەدى مامان.

ول زاريپوۆتىڭ كۇيىن 3 فازامەن سيپاتتادى.

“1-فازا – 14 جىل بىرگە تۇرعان ايەلىنىڭ كوزىنە ءشوپ سالعانىن بىلگەنى. ءارى ونىڭ جايباراقات تۇرعانى ونىڭ شامىنا ءتيدى. وسى كەزدە لەزدە ەموتسيالىق سترەسكە تۇسكەن. وعان دەيىن بىرنەشە كۇن ول دۇرىس ۇيىقتاماعان, 1-2 ساعاتتىق ۇيقىمەن جۇرگەن. ويتكەنى ۋايىمعا سالىنىپ, تەرشەڭدىك پايدا بولدى, بويىن مازاسىزدىق بيلەدى.

2-فازا – اشۋ. بۇل كەزدە ول الەمدى دۇرىس قابىلداي الماعان, شىندىقتى جوعالتىپ الدى. تريگگەر –ايەلدىڭ كۇلگەنى. ەموتسيالىق قىسىم شارىقتاۋ شەگىنە جەتىپ, ول جارىلدى. سەبەبى ول ءيمپۋلسيۆتى بولدى, اسىققاندىقتان, ءوز ىسىنە باعا بەرە المادى, ساناسى تارىلدى. ونىڭ ەسىندە ەشتەڭە جوق, تەك قىزعىلت نارسەنى كورگەن, ياعني مارقۇمنىڭ كيىمىنىڭ ءتۇسى عانا ەسىندە. امنەزيا بايقالادى.

3-فازا – وستەنيا, فيزيالىق شارشاۋ. قىلمىستان سوڭ ول قولىن كوتەرە الماعان, كونتسەنتراتسياسى بۇزىلدى, اياعىنداعى جاراقاتتى, اۋرۋدى سەزبەدى. ويىندا تەك “قىزىمدى قارىنداسىمنىڭ ۇيىنە اپارۋ كەرەك” دەگەن وي بولدى. قالعان ارەكەتىنە جاۋاپ بەرە المادى”, – دەدى قوجامجاروۆا.

ساراپشىنىڭ سوزىنشە, اففەكت كەزىندە ادام كولىك جۇرگىزە دە الادى, ءتىپتى اقشانى اۋدارىپ الۋى مۇمكىن. بىراق ول قىلمىستىڭ الدىندا ولاردىڭ اراسىندا جىنىستىق قاتىناس بولعانىن, سوتتالۋشىنىڭ قارجىنى ءوز شوتىنا اۋدارعانىن بىلمەگەن. ياعني ساراپتاما قورىتىندىسى بۇل فاكتىلەردى نەگىزگە الماي جاسالعان.

ال پسيحولوگ-ساراپشى, س.اسفەندياروۆ اتىنداعى مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مامانى ايجان قۇدايبەرگەنوۆا اففەكت كۇيى بولمادى دەگەن ۇستانىمدا.

“زاريپوۆتان 3 فازا دا بايقالمادى. اففەكت الدى كۇيدە زاريپوۆتى ارانداتاتىن فاكتى انىقتالمادى. ناقتى فاكت راستالعان جوق, بۇل تەك سوتتالۋشىنىڭ ءوز بولجامى عانا.

2-فازا كۇيى دە جوققا شىعارىلادى. ويتكەنى ونىڭ ۆيدەوداعى جاۋابى, تەرگەۋ كەزىندەگى كۋالىك بەرگەنى, جازباشا ءبارىن سيپاتتاعانىنان ساناسى ورنىندا ەكەنىن كورەمىز”, – دەدى قۇدايبەرگەنوۆا.

سوزىنشە, سوتتالۋشىعا كۇدىكشىلدىك, سەنىمسىزدىك, ءتان. ونى زاريپوۆتىڭ جاۋاپتارىنان بايقاعان. مامان ارادا جانجالدى ۋشىقتىراتىن ايعاقتار بولماعانىن ايتادى.

“3-فازانى دا جوققا شىعارامىز. سەبەبى ونىڭ ارەكەتى جوسپارلى, راتسيونالدى تۇردە بىرىنەن سوڭ-ءبىرى جاسالعان. اقشانى ءبىر شوتتان ەكىنشى شوتقا اۋدارعانى ونىڭ ساناسى قالپىندا بولعانىن كورسەتەدى. ەكى ميكرواۋدان اراسىندا كولىك جۇرگىزە العان. ءارى اياعىنداعى جاراقاتتى ءوزى بايلاپ, تاڭعىش تاققان”, – دەدى ساراپشى.

قورعاۋشى تاراپ قۇدايبەرگەنوۆانىڭ مەديتسينالىق ساراپتاما تۋرالى زاڭدا كورسەتىلگەن مەتوديكالاردى ەمەس, باسقا ادىستەردى نە سەبەپتى قولدانعانىن سۇرادى. الايدا ساراپشى وعان تىيىم سالىنباعانىن جانە جاڭا مەتوديكالار قاجەت بولعانىن ءتۇسىندىردى.

ء“ۇي تىرلىگىمەن اينالىسۋدان باس تارتتى”

سوڭعى بولىپ سوتتالۋشى سابىرجان زاريپوۆ كۋالىك بەردى. ول جۇبايى ەكەۋىنىڭ قارىم-قاتىناسى تامىزدان كەيىن سۋي باستاعانىن ايتادى.

“21 تامىزدا ءبىز شەتەلدەن دەمالىستان كەلگەنبىز, ءال-بەينە اناسىمەن پەتروپاۆلعا كەتىپ قالدى. 10 قىركۇيەكتە قايتىپ كەلدى. قازاندا ءال-بەينەنىڭ مىنەز-قۇلقى وزگەرگەنىن بايقادىم, ول تىلدەسۋدى قويدى, ۇنەمى قۇلاققاپپەن تەلەحيكايا كورىپ وتىرادى. كوپ سويلەمەيتىن بولدى, ء“يا, جوق, جاقسى, محم” دەپ قانا جاۋاپ بەرەدى. وسىدان كەيىن ءۇي تىرلىگىمەن اينالىسۋدان باس تارتتى, تاماق ىستەۋ, ءۇي جيناۋ دەگەندى قويدى. كەشكە مەن تاماق ءپىسىرىپ, كىردى دە جۋاتىنمىن”, – دەدى زاريپوۆ.

سوزىنشە, ول مارقۇمنىڭ اشۋى تارايدى دەپ كۇتىپ جۇرگەن. وسىنداي ارەكەتى 15 جەلتوقسانعا دەيىن جالعاستى دەيدى.

“15 جەلتوقساندا اشۋىن شىعارىپ, ماعان رەنىشىن جەتكىزدى. مەنىڭ ماحابباتىمدى سەزبەي جۇرگەنىن, وعان كوڭىل بولمەيتىنىمدى ايتتى. مەن ونىڭ كوڭىلىن تاپقىم كەلسە دە, ول بولەك تۇرۋىمىزدى سۇرادى, مەن كەلىسپەدىم. مۇندايعا دايىن بولمادىم”, – دەدى ول.

وسىدان كەيىن ارادا جانجال ۇدەپتى. بىراق 25 جەلتوقساندا جۇپ تاتۋلاستى دەيدى. ال كەلەسى كۇنى ول استانادا ىسساپارعا كەتكەن ەكەن. استاناعا كەتكەن سوڭ قايتادان سالقىنقاندىلىق تانىتا باستادى دەيدى. ودان كەيىن ول دۋبايعا كەتىپتى.

“دۋبايدا كىم ءۇشىن دەپيلياتسيا جاساتىپ ءجۇرسىڭ?”

“ونى اۋەجايدان كۇتىپ الىپ, ۇيگە اكەلدىم. ول ۇيگە كىرىپ كەتتى, مەن دالادا قار تازالادىم. سوسىن ۇيگە كىرسەم, ول ءالى وياۋ ەكەن. ەكەۋمىز تىلدەستىك. ارادا ەرىكتى تۇردە جىنىستىق قاتىناس بولدى. ودان كەيىن تىلدەسىپ, نە سەبەپتى قىزىمىزدى الىپ كەتەيىن دەپ جاتقانىن سۇرادىم. سەبەبى العاشىندا ول مەندە قالادى دەپ كەلىسكەنبىز”, – دەدى ول.

سوزىنشە, ودان كەيىن اڭگىمە ءينتيمدى تاقىرىپقا قاراي ءوربىپ, سودان جانجال تۋىنداعان.

“مەن ونىڭ 7-10 كۇن بۇرىن دەپيلياتسيا جاساعانىن بايقادىم. سوسىن “دۋبايدا كىم ءۇشىن دەپيلياتسيا جاساتىپ ءجۇرسىڭ?” دەپ سۇرادىم. ول وتىرىك رەنجىپ, ء“وزىم ءۇشىن جاسادىم, تەك بىرەۋ ءۇشىن جاساي ما نە, مەن سپاعا باردىم” دەپ ايتتى. الايدا مەن ونىڭ وتىرىك ايتىپ تۇرعانىن سەزدىم”, – دەدى سوتتالۋشى.

سابىرجان زاريپوۆ وسىدان سوڭ “انا جاقتا بىرەۋىڭ بار ما?” دەپ سۇراپتى. سوزىنشە, ءال-بەينە العاشىندا ۇندەمەي, كەيىن ء“يا” دەگەن ەكەن.

“ول اندرەي پونومارەۆپەن جىنىستىق قاتىناسقا تۇسكەنىن ايتتى. مەن تەلەفونىن تەكسەردىم, العاشىندا بەرگىسى كەلمەگەنىمەن, كەيىن بەرە سالدى. اندرەيمەن چاتىنان ەشتەڭە تاپپادىم. سويتسەم, بارلىق چات وشىرىلگەن, ەشكىممەن حاتى ساقتالماعان”, – دەدى زاريپوۆ.

زاريپوۆ ودان كىممەن كوزىنە ءشوپ سالعانىن سۇراۋىن جالعاستىرعان. ايتۋىنشا, العاشىندا ايەل جاۋاپ بەرگەنىمەن, كەيىن سۇراقتارىنا ك ۇلىپ تۇرا بەرگەن.

“ول ارىپتەسىمەن دە كوزىمە ءشوپ سالعان. “تاعى كىم بولدى?” دەدىم, سويتسەم 6 جىل بۇرىن دا باسقا ەر اداممەن كوڭىل جاراستىرعان. رەنجىپ, تومەنگە ءتۇسىپ كەتتىم. ول ارتىمنان كەلدى. توقتاماي, جۇرە بەردىم. سوسىن سۇراق قويا باستادىم. ول مەنى ەشقاشان جاقسى كورمەگەنىن ايتتى. وسىدان سوڭ ءال-بەينە باسقا تاقىرىپتا اڭگىمە باستادى. قازاندىق نەگە شاشىلىپ جاتقانىن سۇرادى. بۇعان اشۋلانىپ, “مەنىڭ الدىمدا ۇيالمايسىڭ با?” دەدىم, ول “جوق” دەدى”, – دەدى ول.

زاريپوۆتىڭ قىلمىس تۋرالى ايتقانى

وسىدان كەيىن زاريپوۆ پىشاقتى الا جۇگىرگەن, بىراق قالاي سۇققانى ەسىندە جوق ەكەن.

“وڭ قولىما پىشاق الىپ, وعان سۇعا بەردىم. 5 رەت پىشاق جاراقاتىن سالعانىمدى بىلەمىن, دەنەسىنىڭ جوعارى جاعىنا سۇقتىم. قىزعىلت ءتۇستى عانا كوردىم. ول جەردە جاتقاندا عانا ەسىمدى جيدىم. كوزى جارتىلاي اشىق ەكەن. بولمەدەن شىعىپ كەتتىم. سوسىن قايتا كەلدىم. كىرىپ-شىعىپ ءجۇردىم. ساعاتتى قاراي بەردىم. شارشاڭقى بولدىم, اياعىم اۋىرا باستادى. سويتسەم اياعىمدا دا جارا بار. ۇستىمدەگى مايكانى شەشىپ, بايلاي سالدىم”, – دەدى كۇدىكتى.

وسىدان سوڭ جاتىن بولمەگە كوتەرىلىپ, قىزىنىڭ زاتتارىن جيناعان. سوزىنشە, قىزدى قارىنداسىنىڭ ۇيىنە اپارعان سوڭ وزىنە قول سالامىن دەپ ويلاعان.

“مەن اقشانى ءوزىمنىڭ كاسىبىمنىڭ اقشاسى دەپ ويلادىم. ياعني مەن دە ولسەم, وسى اقشا قىزىما جۇمسالسىن دەگەن وي بولدى”, – دەدى ول.

قىزىن اپارىپ تاستاعان سوڭ ۇيگە قايتىپ كەلگەن. سول كەزدە پوليتسيا شاقىرۋ جايلى ويلانعان.

“پوليتسيا كەلدى, ولار ءمايىت تۇرعان جاققا قاراي باردى دا, بىرەۋى “مىناۋ ايەلدىڭ قىنابىنا پىشاق سۇققان” دەپ ايقايلادى. بىراق كەيىن تەكسەرسە, جامباسى ەكەن”, – دەدى سوتتالۋشى.

سابىرجان بۇعان دەيىن ايەلىنە قول كوتەرگەنىن, ۇيدە جۇمىسسىز وتىرعانىن جوققا شىعاردى. ايتۋىنشا, ونىڭ ونلاين كاسىبى بولعان. ءارى م ۇلىككە تالاستى ءوزى ەمەس, ونىڭ اتىنان جاقىندارى جاساعانىن ايتادى.

ال اندرەي پونومارەۆ بۇعان دەيىن ءال-بەينەمەن قارىم-قاتىناس بولدى دەگەندى جوققا شىعارىپ, ونى 10 جىلداي كورمەگەنىن ايتتى.

ەسكە سالساق, بۇعان دەيىن الماتىدا ەر ادام ايەلىن 10 رەت پىشاقتاپ, بەس ميلليون تەڭگەسىن ۇرلاپ, جەرتولەگە تاستاپ كەتتى دەپ ايىپتالعانىن جازدىق. جابىرلەنۋشىنىڭ جاقىندارى كۇدىكتىنىڭ جازادان وڭاي قۇتىلىپ كەتۋىنەن قورقىپ, رەزونانس تۋدىرعىسى كەلەدى.