جاڭالىقتار
جارتىجىلدىق قورىتىندى: قازاقستان ارمياسى قالاي دامىپ كەلەدى?
فوتو: اباي.كز
2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى جاۋىنگەرلىك دايارلىق جوسپارى شەڭبەرىندە بەلگىلەنگەن بارلىق مىندەتتەردى ورىندادى. ارميا قىزمەت باعىتتارىنىڭ بارلىعى بويىنشا كەزەڭ-كەزەڭىمەن دامۋىن جالعاستىرۋدا. قارۋلى كۇشتەردىڭ جاۋىنگەرلىك دايىندىعىن جەتىلدىرۋ باستى نازاردا بولدى.
جەكە قۇرام بىرقاتار جوسپارلى وقۋ-جاتتىعۋلاردى, جاۋىنگەرلىك دايىندىقتى توسىننان تەكسەرۋدى جانە سۋ تاسقىنىنىڭ سالدارىن جويۋدا بەيبىت تۇرعىندارعا كومەك كورسەتۋ سياقتى كوپتەگەن جەدەل-جاۋىنگەرلىك دايىندىق شارالارىن وتكىزدى. قازاقستان ارمياسىنىڭ قىزمەتى تۋرالى PrimeMinister.kz سايتى رەداكتسياسىنىڭ شولۋىنان وقي الاسىزدار.
نەگىزگى قاعيداتتار مەن تاسىلدەر
قارۋلى كۇشتەردى دامىتۋ ۇزدىكسىز ۇدەرىس بولىپ قالا بەرەدى, ونداعى ماقسات – ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگى مەن تۇتاستىعىنا كەپىلدىك بەرە الاتىن ۇرىسقا ءازىر ءارى جاۋىنگەرلىك قابىلەتتى ارميا قۇرۋ. وسى تۇرعىدا ستراتەگيالىق باعدارلامالىق قۇجاتتار, ونىڭ ىشىندە 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ستراتەگياسى وزەكتەندىرىلدى, سونداي-اق قارۋلى كۇشتەردىڭ قۇرىلىسى مەن دامۋ تۇجىرىمداماسىن تۇزەتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. اسكەري قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنداعى قۇجاتتاردىڭ يەرارحياسى رەگلامەنتتەلگەن اسكەري جوسپارلاۋدىڭ جاڭا جۇيەسى دە قابىلداندى.
باسىم باعىتتار جانە كەزەڭدىك دامۋ
قارۋلى كۇشتەر جاۋىنگەرلىك قۇرامىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. جوعارعى باس قولباسشىنىڭ تاپسىرماسىمەن ارنايى وپەراتسيالار كۇشتەرى باسىم تارتىپپەن دامۋ ۇستىندە. جالپىاسكەري, اسكەري-تەڭىز جانە اۆياتسيالىق كومپونەنتتەردى كۇشەيتۋگە, بارلاۋ-جاۋىنگەرلىك جانە اسكەري-كولىك الەۋەتىن, سونداي-اق ارتيللەريا مەن اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان كەشەندى ۇيىمداستىرۋ ءىس-شارالارى وتكىزىلدى. ورتتەر مەن سۋ تاسقىنى سالدارىن جويۋ شارالارىنا بەلسەندى قاتىساتىن, سونداي-اق مەملەكەتتىڭ اسكەري قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جالپى جۇيەسىنە ەنگىزىلگەن اۋماقتىق قورعانىس دامىپ كەلەدى.
جاۋىنگەرلىك دايىندىق جانە اسكەري جاتتىعۋلار
جەدەل جانە جاۋىنگەرلىك دايىندىق شارالارىنىڭ قارقىندىلىعى ايتارلىقتاي ارتتى. حالىقارالىق تاجىريبە نەگىزىندە اسكەرلەردىڭ تاكتيكالىق جانە اتىس دايىندىعى ۇنەمى جەتىلدىرىلىپ وتىرادى. قۇرلىق اسكەرلەرىنىڭ اسكەري ينستيتۋتىندا بولاشاق وفيتسەرلەردىڭ كوشباسشىلىق قاسيەتتەرىن نىعايتۋعا جانە كاسىبي شەبەرلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان «ساردار» باقىلاۋ-كەشەندى كۋرسى ۇيىمداستىرىلدى.
بيىلعى جىلى 2 مىڭنان استام جاۋىنگەرلىك تاكتيكالىق جانە اتىس وقۋ-جاتتىعۋلارى وتكىزىلىپ, شتابتار مەن اسكەرلەردىڭ داعدارىس جاعدايىنداعى ءىس-قيمىلدارعا دايىندىعىنا باسا نازار اۋدارىلدى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىمەن العاش رەت وبلىس اكىمدەرى مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارىنىڭ جيىندارى وتكىزىلدى. بۇعان دەيىن ءبىز وسىنداي جيىن اسكەري قاۋىپسىزدىك پەن قورعانىس ماسەلەلەرى بويىنشا مينيسترلەرمەن جانە پارلامەنت دەپۋتاتتارىمەن وتكىزىلگەن بولاتىن.
پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمدىگىمەن بىرلەسىپ, «بەكەت» ۆەدومستۆوارالىق وقۋ-جاتتىعۋى وتكىزىلدى. الداعى قىركۇيەك ايىندا وسىنداي وقۋ-جاتتىعۋدى جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمدىگىمەن وتكىزۋ جوسپارلانۋدا.
قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى حالىقارالىق وقۋ-جاتتىعۋلارعا تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ تۇرادى. اۋقىمدى حالىقارالىق «بىرلەستىك–2024» وقۋ-جاتتىعۋىنا ازەربايجان, قىرعىزستان, تاجىكستان جانە وزبەكستاننىڭ اسكەري كونتينگەنتتەرى: 4 مىڭنان استام اسكەري قىزمەتشى جانە 700-گە جۋىق قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكا قاتىستى.
وقۋ-جاتتىعۋ بارىسىندا قاتىسۋشى مەملەكەتتەردىڭ اسكەري كونتينگەنتتەرى قارۋلى قاقتىعىستى وقشاۋلاۋ ماقساتىندا بىرلەسكەن وپەراتسيالار جۇرگىزدى. تاكتيكالىق ەپيزودتار جەردە, اۋەدە جانە كاسپي تەڭىزىنىڭ اكۆاتورياسىندا وينالادى.
وقۋ-ماتەريالدىق بازانى دامىتۋ
وقۋ-ماتەريالدىق بازانى دامىتۋ جالعاسۋدا. جىل سوڭىنا دەيىن ترەناجەرلەر جەتكىزۋ جانە پوليگون جابدىقتارىن جوندەۋ جوسپارلانۋدا, بۇل جىلىنا 300 ملن تەڭگەگە دەيىن ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق, اسكەري تەحنيكانى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.
اسكەري وقىتىلعان رەزەرۆتى دايىنداۋ
اسكەري وقىتىلعان رەزەرۆتى دايىنداۋ ەل قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدى بولىگى بولىپ قالا بەرەدى. اسكەري مىندەتتىلەرمەن جيىندار وتكىزىلەدى, ونداعى نەگىزگى ماقسات – اسكەري بولىمدەردىڭ جاۋىنگەرلىك جانە جۇمىلدىرۋ ازىرلىگىن ارتتىرۋ, سونداي-اق جۇمىلدىرۋ جاعدايىندا قارۋلى كۇشتەردى ورنالاستىرۋ ءۇشىن قاجەتتى رەزەرۆتەر دايىنداۋ.
حالىقارالىق جانە بىتىمگەرلىك قىزمەت
سوڭعى بەس جىل ىشىندە قازاقستان حالىقارالىق جانە بىتىمگەرلىك قىزمەتتى جانداندىردى. ەلىمىز تمد ەلدەرى ىشىندە بۇۇ ميسسياسىنا دەربەس ماندات العان بىردەن ءبىر مەملەكەت. 2024 جىلعى ناۋرىزدا العاش رەت قازاقستاندىق كونتينگەنت: 139 اسكەري قىزمەتشى, 26 قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكا بۇۇ ميسسيالارىنا قاتىسۋ ءۇشىن گولان جوتالارىنا جىبەرىلدى.
ءساۋىر جانە مامىر ايلارىندا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى مەن ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمى شەڭبەرىندە حالىقارالىق ءىس-شارالار وتكىزىلدى, ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ جونىندەگى قۇجاتتارعا قول قويىلدى.
تەحنيكانى قايتا جاراقتاندىرۋ جانە جاڭعىرتۋ
قارۋلى كۇشتەردى قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكانىڭ, ونىڭ ىشىندە وتاندىق ءوندىرىستىڭ زاماناۋي ۇلگىلەرىمەن قايتا جاراقتاندىرۋدىڭ كەزەڭ-كەزەڭدىك پروتسەسى ءجۇرىپ جاتىر. بيىل 500-دەن استام جاڭا تەحنيكا كەلىپ ءتۇستى, 50 تەحنيكا كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتتى.
2024 جىلى «ارلان» جانە COBRA II بروندالعان دوڭعالاقتى ماشينالارى جەتكىزىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. جىل سوڭىنا دەيىن SUNQAR تاكتيكالىق ۇشقىشسىز جۇيەلەر كەشەنىن جانە EVOMax شاعىن ۇشقىشسىز جۇيەلەرىن ساتىپ الۋ جوسپارلانۋدا.
بيىل اۋە قورعانىسى كۇشتەرى زاماناۋي جويعىش ۇشاقتار مەن قارۋ-جاراق كلاسى جوعارى دالدىكتەگى زەنيتتىك زىمىران كەشەنىن جەتكىزەدى دەپ كۇتىلۋدە. ANKA پيلوتسىز اۋىر كلاستى كەشەندى تاجىريبەلىك اسكەري پايدالانۋ جۇرگىزىلۋدە. ا400م ءبىرىنشى اۋىر جۇك كوتەرگىش اسكەري-كولىكتىك ۇشاق جەتكىزىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. اسكەري-تەڭىز كۇشتەرى ءۇشىن ديۆەرسياعا قارسى قايىق جەتكىزىلەدى.
بروندى تانك جانە اۆتوكولىك تەحنيكاسىن, اسكەري اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىستى, تانككە قارسى جۇيەلەردى, ارتيللەريا مەن اتىس قارۋىن جوندەۋ تسەحتارى ىسكە قوسىلدى.. اسكەرلەردە 1,5 مىڭنان استام اسكەري تەحنيكاعا اعىمداعى جانە ورتاشا جوندەۋ جۇرگىزىلدى.
مەرزىمدى قىزمەت جاعدايىن جاقسارتۋ
مەرزىمدى اسكەري قىزمەتتىڭ تارتىمدىلىعى مەن بەدەلىن ارتتىرۋ ماقساتىندا قورعانىس مينيسترلىگى بىرقاتار شارالارعا باستاماشىلىق جاسادى. مامىر ايىندا اسكەري قىزمەتشىلەرگە ارنالعان ءبىلىم بەرۋ گرانتتارىنا كۆوتالار بەكىتەتىن زاڭ قابىلداندى. تەگىن وقۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك گرانتتار مەرزىمدى اسكەري قىزمەت كەزەڭىندە جاۋىنگەرلىك جانە مەملەكەتتىك-قۇقىقتىق دايىندىقتا جوعارى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەندەرگە بەرىلەتىن بولادى. سونداي-اق جوو-داعى وقۋدىڭ ءبىرىنشى جىلىندا جاتاقحانادا تۇرۋعا باسىم قۇقىق بەرىلۋى قوسىمشا ارتىقشىلىق بولماق.
سونداي-اق اسكەرگە شاقىرىلۋشىلارعا ارنالعان «كرەديتتىك كانيكۋلدار» جۇيەسى ەنگىزىلدى. جاستاردى اسكەري كوميسسارياتتارعا بارماي-اق تىركەۋ پروتسەسى اۆتوماتتاندىرىلدى, بۇل جىل سايىن تاسىمالداۋدا, مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋدە جانە تىركەۋ تۋرالى كۋالىك بەرۋدە 1 ملرد تەڭگەدەن استام قارجىنى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
جىل سايىن «ايبىن» اسكەري-پاتريوتتىق جاستار جيىنى وتكىزىلەدى. بيىل وعان 700-دەن استام ءجاسوسپىرىم, ونىڭ ىشىندە ازەربايجان, بەلارۋس, قىرعىزستان, رەسەي جانە وزبەكستان سياقتى وزگە ەلدەردەن كەلگەن 75 وكىل قاتىستى.
پاتريوتتىق تاربيە
بيىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش قورعانىس ءمينيسترى, كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى جانە حالىق قاھارمانى ساعادات نۇرماعامبەتوۆتىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان ءىس-شارالار وتكىزىلدى. اقكول قالاسىندا ارميا گەنەرالى ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى, ونىڭ جاۋىنگەرلىك ءومىر جولى تۋرالى بىرقاتار باعدارلامالار مەن بەينەروليكتەر توپتاماسى شىعارىلدى.
9 مامىردا تالدىقورعان اۆيابازاسىنا ەكى مارتە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتانعان سەرگەي دانيلوۆيچ لۋگانسكيدىڭ ەسىمى بەرىلدى.
راحىمجان قوشقارباەۆتىڭ 100 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ اياسىندا اسكەري بولىمدەر مەن مەكەمەلەردە ەسكە الۋ بۇرىشتارىن اشۋ, «ءبىز – باتىر ەلدىڭ ۇرپاعىمىز» اسكەري-پاتريوتتىق اكتسياسى, «ماڭگىلىك ەل الىپتارى: راحىمجان قوشقارباەۆ» اتتى كونفەرەنتسيالار مەن ەرلىك ساباقتارىن وتكىزۋ سياقتى ءىس-شارالار جوسپارلانعان.
وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ, قوناەۆ, بالقاش, تۇركىستان جانە ششۋچينسك قالالارىنىڭ ساۋىقتىرۋ ورتالىقتارىندا 600 اسكەري قىزمەتشىنىڭ بالالارىنا ارنالعان دەمالىس ۇيىمداستىرىلدى. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 500 بالا دەمالۋعا جىبەرىلەدى.
توتەنشە جاعدايلاردا كومەك كورسەتۋ
بۇرىن-سوڭدى بولماعان كوكتەمگى سۋ تاسقىنى كەزىندە اسكەري قىزمەتشىلەر تاپسىرمالاردى جانقيارلىقپەن ورىندادى. قۇتقارۋ وپەراتسيالارىنا 5,3 مىڭ ادام جانە 326 بىرلىك تەحنيكا جۇمىلدىرىلدى.
قارۋلى كۇشتەردىڭ پارمەنىمەن 6,5 مىڭعا جۋىق ادام قاۋىپسىز جەرگە كوشىرىلدى, 1,9 مىڭ ادام جانە 700 توننادان استام گۋمانيتارلىق جۇك تاسىمالداندى.
