Jas tarıhshy ulttyq ıdeologııany nasıhattaıtyn jobalardy synǵa aldy

1. Foto: jeke qorynan

Qazaq tili men qazaq tarıhynyń damýyna úles qosyp júrgen tarıhshy, kásipker ári bloger Nurqoja Ersaıyn sońǵy ýaqytta qazaq halqy “jaýynger rýhynan” kóz jazyp bara jatqanyn alǵa tartty. Aıtýynsha, qazirgi tańda tarıhymyzdyń tek qarańǵy betterin eske alý trendke aınalǵan. Bul týraly ol Dalanews.kz agenttigine baıandap berdi, – dep jazady qandastar.kz

Tarıhshy ulttyq ıdeologııany nasıhattaýda jol berilip jatqan qatelikterge toqtaldy.

“Qazaq – óte tekti halyq. Biraq nege qazaqtar ózin beıshara etip kórsetkendi jaqsy kóredi? Nege biz jylaýyq bolyp kettik? Asharshylyq, Semeı polıgony, anaý bizdi jaýlap aldy, mynaý bizdi qınady dep jatady. Áleýmettik jelide, halyq shyǵarmalarynda, kınoda,qoıylymdarda, qaıda qarasań da, kimdi tyńdasań da, qazaqtar álemdegi eń beıshara halyq bolǵandaı áńgimeler aıtady. Uly, qýatty, jaýgershilik halyqtyń urpaǵy qalaısha osy kúıge tústi? Qaı halyqtyń tarıhynda asharshylyq bolmaǵan? Jalǵyz bizde ǵana boldy ma?

Bul qurlyqtaǵy elderdiń kópshiligine asharshylyq alyp kelgen – kóshpendi túrik elderi. Alaıda basqa ulttar ony aıtpaıdy. Olar óz ata-babalarynyń myqtylyǵyn kórsetip kınolar túsiredi, kitaptar jazady. Al bizde ulttyq ıdeologııany dáripteıtin jobalarymyz qazaqtyń eń nashar kúnderine arnalyp jatady”, – deıdi ol.

Aıtýynsha, tarıhtyń bulyńǵyr kezeńderin únemi qazbalap otyrý jaqsylyqqa ákelmeıdi. Sondyqtan el múddesin kóteretin jobalardy jolǵa qoısa degen tilegi bar.

“Jas býynǵa ata-babamyzdyń eń nashar kúnderin kórsete bersek, olar sheteldiń myqty tarıhyna tamsana berse, erteń bul elde qalǵysy kele me? Nemese qazaq tilin úırengisi kele me? Árıne, joq. О́zge eldiń tarıhyn qyzyqtap, óz eliniń tarıhynan uıalyp júrgen jastar qandaı áreketke barýy múmkin? Men erteń balama seniń ata-babań qınalǵan, ashtyqtan qyrylǵan, tili men dininen aıyrylǵan dep aıtqym kelmeıdi. Men balalaryma búkil álemdi tóńkergen, kórshi elderden bólek Afrıka, Úndistan, Erýropaǵa deıin tuıaq izin qaldyrǵan ata-babalarymyzdyń beınesin kórsetkim keledi”, – deıdi tarıhshy.

Sonymen qatar ol tarıhtyń synaqqa toly sátterin jıi nasıhattaıtyn tanymdyq oryndardy da synǵa aldy.

“Árıne, tarıhtyń qarańǵy betterin umytýǵa bolmaıdy. Ony da eske alyp, aıtyp júrý kerek. Biraq búgingi kúni onyń trendke aınalyp ketkeni durys pa? Men kınoda, teatrda, halyq shyǵarmalarynda Altyn Ordany, Túrik qaǵandyǵyn, Shyńǵyshan ımperııasyn, Qypshaq, Naıman handyqtaryn kórgim keledi. Sebebi qazaq eli – osy qýatty, kóshpeli ımperııalardyń murageri. Biz jarty álemdi tizege qoıǵan, barǵan jerinde óz tártibin ornatqan, qalalardy jer men jeksen etip, eń myqty elderdi baǵyndyrǵan qýatty jurttyń urpaǵymyz.

Ne sebepti búgingi qazaqtar qurbannyń rólin alyp aldy?! Biz zar eńireıtin halyq emespiz. Buny doǵarý kerek”, – deıdi ol.

Osy tusta, tarıhshy kópshilikti eńsesin bıik ustap júrýge shaqyrdy.

“Bunyń bárin jastarǵa oı salatyn shapalaqtaı bolsyn degen nıetpen aıtyp otyrmyn. Osy jerge ıe bolyp otyrǵan kók bórilerdiń urpaǵy aıanyshty túr jasap, meıirimge muqtaj kúshikke aınalyp bara jatyr. Men buǵan qarap otyra almaımyn jáne qazaqtardyń ishinde uıyqtap jatqan erkin, kóshpeli sarbaz rýhy áli oıanady dep senemin. Qazir ǵylym men bilimdi, qoǵamdy damytatyn zaman”, – dep sózin túıindedi ol.