«جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ» اقىرزامانعا الىپ بارماي ما?

فوتو: BAQ.KZ

سوڭعى كەزدە الەۋمەتتىك جەلىدە «قولدان جاڭبىر جاۋعىزدى» دەگەن التاي اينابەكتىڭ ەڭبەگى قىزۋ تالقىعا ءتۇسىپ ءجۇر. BAQ.KZ التايدىڭ وزىنە حابارلاسىپ, جۇمىسى جايلى سۇراپ كوردى, – دەپ جازادى Qandastar.kz.

التاي اينابەك كليماتتى وزگەرتۋ تەحنولوگيالارى حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى, «جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ» تەحنولوگياسىنىڭ اۆتورى. قازىرگى ۋاقىتتا ارال وڭىرىنە ارنايى قوندىرعىلارىن ورناتىپ, «جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ» پروتسەسىمەن اينالىسىپ ءجۇر. بۇل جۇيە «Clear Sky Manager New Generation» دەپ اتالادى. التايدىڭ ايتۋىنشا, ارالعا جاسالىپ جاتقان تاجىريبە باسقا وڭىرلەرگە دە اسەر ەتۋى مۇمكىن.

«ءبىز قازاقستاندا جۇمىس جاساعان مەرزىمدەر 2021 قازان, 2022 ناۋرىز, ءساۋىر, مامىر, 2023 جىل تامىز ايى. 2024جىلدىڭ 18 ماۋسىمىنان باستاپ جۇمىستى جالعاستىرىپ جاتىرمىز. وسى كەزدەردىڭ بارلىعىنا ورتاق قۇبىلىس بار. ماڭعىستاۋ, اتىراۋ, اقتوبە, الماتى, جامبىل, تۇركىستان, قىزىلوردا وبلىستارىندا جاۋىن-شاشىن دەڭگەيى كوپ بولعان. بۇل ءبىرىنشى ەتاپ», – دەيدى التاي اينابەك.

ونىڭ ايتۋىنشا, كليمات تەحنولوگيالىق اسەرگە ۇيرەنگەن.

«بۇل تەحنولوگيامىزدىڭ شىڭى ەمەس. شىلدە ايىنا, الەمدەگى قۋاڭشىلىققا, بىزدەگى بولجانعان قۋاڭشىلىققا قاراماي سۋ قازىر كوپ. قر باس پروكۋرورىنىڭ مالىمدەمەسىنە ساي سوڭعى 5 جىلدا 610 000 گا ورمان ورتەنگەن. دالا ءورتىن ەسەپتەمەگەندە. قۇدايعا شۇكىر, تەحنولوگيالىق جاۋىننىڭ ارقاسىندا قازىر ودان امانبىز. ماۋسىم ايىندا دەڭگەيى ءتۇسىپ قالاتىن وڭتۇستىكتەگى سۋ قويمالار كەرىسىنشە قالپىنا كەلە باستادى. تەمپەراتۋرا ءتۇسىپ ارالدىڭ سۋىنىڭ بۋلانىپ كەمىپ, سۋ دەڭگەيى شىلدە ايىنا, قۋاڭشىلىققا قاراماي كوتەرىلىپ جاتىر», – دەيدى ول.

ول ورناتىلعان تەحنولوگيادان تاعى ءبىر وڭ كورسەتكىشتى بايقاعانىن ايتادى.

«ىستىق تولقىندى كۇندەردىڭ بەتى قايتىپ, دەنساۋلىعى ناشار ادام ءومىرىن ساقتاۋعا, ادامداردىڭ جۇمىس ىستەۋگە قابىلەتى ارتۋدا. بيداي ونىمىندە بيىل تاريحي رەكورد بولادى دەگەن بولجام بار. اتموسفەرادا دا وتتەگى كونتسەنتراتسياسى كوپ, اۋا تازارۋدا», – دەيدى التاي اينابەك.

ارال وڭىرىنە ورناتىلعان قۇرىلعىلاردىڭ تۇرعىندار دەنساۋلىعىنا اسەر ەتە مە, جوق پا ونى دا سۇرادىق.

«دەنساۋلىققا زيانى جوق, ويتكەنى تەحنولوگيا تابيعي پروتسەستەردى يمميتاتسيا جاسايدى. بەلگيالىق DeNayer لابوراتورياسىنان رۇقساتناما الىنعان», – دەيدى التاي اينابەك.

تەحنيكانى ورناتۋعا اكىمدىك تە ارنايى رۇقسات بەرگەن. ارال قالاسىنىڭ اكىمى باتىرجان ۇزاقوۆقا حابارلاسىپ ءمان-جايدى بىلدىك.

«اۋدان اكىمىمەن كەزدەسۋ بولدى. 3 جەرگە ارنايى قۇرىلعىنى قويدىق. رۇقساتىن الدى. ءبىرىنشى قويعان كەزدە ناتيجەسى بولمادى. ءۇشىنشى قوندىرعىنى قازالى وڭىرىنە الىپ بارىپ قويعاندا شامالى وزگەرىس بولا باستادى. شىنىن ايتسام اللادان ارتىق ەشتەڭە جوق قوي. اللانىڭ نۇرى شىعار. حالىق ەندى ەكى ءتۇرلى پىكىردە. بەس ساۋساق بىردەي ەمەس قوي. مەن التايمەن تىعىز بايلانىستامىن», – دەدى باتىرجان ۇزاقوۆ.

الايدا قالا اكىمى باسقا عالىمدارمەن بايلانىسىپ, التايدىڭ جاساپ جاتقان تاجىريبەسى جايلى سۇراماعان. بىزگە بەرگەن جاۋابىندا «ول ءبىزدىڭ قۇزىرەتىمىزگە كىرمەيدى» دەپ قىسقا قايىردى.

عىلىمي نەگىزدە انىعىن ءبىلۋ ءۇشىن عالىمدارعا حابارلاسىپ, ءمان جايدى بىلمەككە ۇمتىلدىق. تەك حالىقارالىق ساراپشى ەرلان باداشەۆپەن بايلانىسىپ, پىكىر الۋعا مۇمكىندىك بولدى. ول تابيعاتقا قول سۇعۋعا بولمايتىنىن العا تارتادى.

«مىسالى دۋبايدا جاڭا تەحنولوگيامەن جاڭبىر جاۋدىرامىن دەپ تابيعات قۇبىلىسىنا قول سۇقتى. سونىڭ سالدارىنان سۋ باسىپ كەتتى. تابيعاتقا قول سۇعۋعا بولمايدى. سولتۇستىك ارالدىڭ ءوزى ونسىز دا تومەن ءتۇسىپ بارا جاتىر. بىلتىر 2 ملرد تەكشە مەتردەن استام سۋ جىبەرىلگەن. سولتۇستىك ارالدى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن 4-5 ملرد تەكشە مەتر سۋ كەرەك», — دەيدى ول.

بيىل اتالعان وڭىردە جاڭبىر ءجيى جاۋىپ جاتىر. قوندىرعان قۇرىلعىنىڭ اسەرى بار-جوعىن ساراپشى بىلاي ءتۇسىنىردى.

«بيىل جاڭبىر بارلىق جەردە ءجيى جاۋىپ جاتىر. جاڭبىردىڭ جاۋى جاقسى. بۇل تابيعي قۇبىلىس. كەزىندە بەلگىلى مەرەكەلىك شارالاردا تىكۇشاقپەن بۇلتتى ىدىراتىپ, جاڭبىر جاۋعىزباۋ تەحنولوگياسى دا قولدانىلعان», — دەدى ساراپشى.

ەرلان باداشەۆتىڭ ايتۋىنشا, مۇنداي جاساندى قولدان جاڭبىر جاۋعىزۋ عىلىمى قاجەت ەمەس.

ء«بىز عىلىمدى سۋدى ۇنەمدەۋ تەحنولوگياسىنا, سۋدى تازارتىپ قايتا قولدانۋ تەحنيكاسىنا ارناۋىمىز كەرەك. عىلىمى دامىعان يزرايل ەلى دە جاڭبىردى قولدان جاۋعىزىپ جاتقان جوق. ولار مەن جوعارىدا ايتىپ وتكەن تەحنولوگيالاردى پايدالانادى. كليماتتى ادام وزگەرتپەۋى كەرەك. ەشقاشان تابيعات ادامزاتقا باعىنباۋى ءتيىس. ال بۇل جىگىتتىڭ ىستەپ جاتقانى تابيعات ادامعا باعىندى بولىپ تۇر. بيىل تاسقىن سۋ دا تابيعات زاڭدىلىعى ەكەنىن دالەلدەپ بەردى. ادام تابيعاتپەن ۇندەسۋى كەرەك. ادام تابيعاتتى باعىندىراتىن بولسا سوڭى اقىرزامانعا بارادى. كليماتتىڭ وزگەرىپ جاتقانى ادامنىڭ ىقپالىنىڭ اسەرىنەن. سونىڭ سەبەبىنەن تابيعات ءوزىنىڭ بەلگىلى قالپىنا كەلۋ ءۇشىن سۋ تاسقىنى بولىپ جاتىر», — دەيدى ول.