Jol erejesin buzǵandarǵa jańa aıyppul iske qosylmaq

Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekske engizilgen ózgeristerdiń kúshine enýimen jaýapkershiliktiń qalaı ózgerip jatqany týraly Zakon.kz materıalynda.

Jol qozǵalysy erejelerin buzǵany úshin jańa aıyppuldar – tek qana emes – 2025 jylǵy 13 naýryzda «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń No 155-VIII Zańyndaǵy keıbir jańalyqtardyń kúshine enýine baılanysty. Túzetýler óte kóp, endi biz olardyń kúndelikti ómirde adamdarǵa kóbirek áser etetin keıbireýleri týraly ǵana aıtyp beremiz.

Mysaly, júrgizýshiler men jol qozǵalysynyń basqa qatysýshylary.

Buryn «Shyǵaryndylardaǵy lastaýshy zattardyń mólsheri boıynsha normatıvterden (tehnıkalyq normatıvterden) asatyn mehanıkalyq kólik quraldaryn jáne basqa da jyljymaly kólik quraldaryn paıdalaný» (sondaı-aq shý deńgeıi) boıynsha 334-bap boıynsha buzýshylyqtar eskertýmen rettelýi múmkin edi. Budan bylaı jeke tulǵalarǵa 10 AEK, zańdy tulǵalarǵa 100 AEK kóleminde ǵana aıyppul salynady.

Túzetilgen taǵy bir ereje – ÁQBtK-niń 593-baby «Jol qozǵalysy erejelerinde kózdelgen jolaýshylar men júkterdi tasymaldaý, qaýipsizdik beldikterin nemese motoıkl dýlyǵalaryn paıdalaný talaptaryn oryndamaý». Atap aıtqanda, mynadaı jaza belgilenedi:

«Kólik quralynyń salonynan (salonynan) tys jolaýshylardy tasymaldaǵany, sondaı-aq kólik quraly júrip kele jatqanda kólik quralynyń tereze sańylaýlary men lıýkterinen, esikterin ashýǵa basyn shyǵarýǵa ruqsat bergeni úshin… 10 AEK mólsherinde aıyppul salynady».

Jańa ÁQBtK-niń 593-babynyń 1-2-bóligi

Degenmen, turaq aqysyn tólemegeni úshin aıyppul azaıady. Eske salaıyq, kólik quraldaryn turaq aqysy tólenetin oryndarda toqtatý jáne qoıý erejelerin buzǵany úshin ÁQBtK-niń 597-babynyń 4-1-bóligine sáıkes buryn aıyppul mólsheri 3 AEK quraǵan bolatyn. Biraq 13 naýryzdan bastap turaq aqysyn tóleýden jaltarǵany úshin aıyppul 1 AEK-ke, al bir jyl ishinde qaıtalap buzǵany úshin 2 AEK-ke (buryn 5 AEK) deıin tómendetiledi.

Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 598-babynyń sankııasyna eki qyzyq ózgeris bar: «Arnaıy jaryq jáne dybys sıgnaldary qosylyp turǵan jedel jáne arnaıy qyzmetterdiń kólikterine jol bermeý».

Birinshiden, polıııaǵa, jedel járdemge jáne sırenalary jáne jypylyqtaıtyn shamdary bar (jarqyraýyq maıak) basqa da kólikterge jol bermegeni úshin aıyppul ósiriledi – ár qaıtalaý úshin 20 jáne 40 AEK (qazirgi 7 jáne 15 AEK ornyna).

Al, ekinshiden, mundaı «kónbeıtin» júrgizýshiler úshin jańa ákimshilik jaza – qoǵamdyq jumystarǵa tartý qosylyp otyr. Árıne, olar qoǵam ıgiligi úshin tegin jumys isteýge qarsy bolmasa.

Qaıtalap aıtaıyq, bul Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń barlyq jańa baptarynan alys. Onyń ústine túzetýler jol qozǵalysy erejelerin buzǵany úshin jaýapkershilikti ózgertýmen qatar, basqa salalarǵa da baǵyttalǵan. Adamnyń jeke derekterine quqyqtaryn qorǵaý maqsatynda, máselen, ÁQBtK-niń 79-babyna sáıkes osy saladaǵy buzýshylyqtar úshin jaýapkershilik eselep arttyrylýda.

ÁQBtK-niń 93-96-baptaryna eńbek qaýipsizdigin buzýǵa qatysty ózgerister engizilýde. Qazirgi ýaqytta eńbek qaýipsizdigi jáne eńbekti qorǵaý salasyndaǵy qyzmettiń nemese kem degende mamannyń bolmaýy nemese jumys berýshiniń mindetti jáne merzimdi medıınalyq tekserýler talaptaryn buzýy eskertýge ǵana ákep soǵady.

13 naýryzdan bastap laýazymdy tulǵalarǵa, shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine jáne kommerııalyq emes uıymdarǵa 20 AEK, iri kásipkerlik sýbektilerine 120 AEK kóleminde aıyppul salynady.

Bul bap boıynsha eń joǵary aıyppul mólsheri 240 AEK quraıdy.

Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý salasynda QR ÁQBtK-niń 190-babynda Qazaqstan Respýblıkasynyń tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly zańnamasynda belgilengen merzimde tıisti jáne tıisti emes sapadaǵy taýarlardy aıyrbastaýdy nemese qaıtarýdy qamtamasyz etý jónindegi mindettemelerdi oryndamaǵany úshin satýshylardyń (daıyndaýshylardyń, merdigerlerdiń) jaýapkershiligin kózdeıtin 5-tarmaq bar.

Bul ereje, eger satyp alýshy surasa, satýshylardy taýarlardy qaıtarýǵa shaqyratyn sııaqty. Biraq… ıtermedi, óıtkeni bul buzýshylyq tek eskertýge ákeledi.

13 naýryzdan bastap bul mindettemelerdi oryndamaǵany úshin jaýapkershilik kúsheıtildi, atap aıtqanda, eskertýdiń ornyna: jeke tulǵalarǵa – bes, shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine – on, orta kásipkerlik sýbektilerine – 15, iri kásipkerlik sýbektilerine – 25 AEK mólsherinde aıyppul salyndy.

Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekske aıyrbastaý pýnktteriniń qyzmetine arnaıy arnalǵan jańa 252-1 bap engizilýde. Budan bylaı (13 naýryzdan bastap) qolma-qol shetel valıýtasymen aıyrbastaý operaııalaryn júzege asyrý jónindegi qyzmetke qoıylatyn talaptardy jáne buzýshylyqtyń sıpatyna qaraı aıyrbastaý pýnktteriniń jumys isteý sharttaryn buzǵany úshin 50-den 150 AEK mólsherinde aıyppul salynady.

Jáne bir jaǵdaıda (252-1-baptyń 8-bóligi):

«Ýákiletti bankterdiń jáne ýákiletti uıymdardyń Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki belgilegen shetel valıýtasyn satý baǵamynan satyp alý baǵamynyń aýytqý shekterin saqtamaýy orta kásipkerlik sýbektilerine 200, al iri kásipkerlik sýbektilerine 500 AEK mólsherinde aıyppul salýǵa ákep soǵady».

Al ÁQBtK-niń 344-babynyń jańa 2-1 bóligi zańsyz úıindiler jasaǵany úshin jaýapkershilikti kúsheıtedi:

«Qaldyqtardy olardy jetkizý úshin kólik quraldaryn paıdalana otyryp, arnaıy bólingen oryndardan tys jerlerge shyǵarý… jeke tulǵalarǵa – bir júz, laýazymdy adamdarǵa, shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine nemese kommerııalyq emes uıymdarǵa – eki júz, orta kásipkerlik sýbektilerine – 500, iri kásipkerlik sýbektilerine bir myń AEK mólsherinde aıyppul salýǵa ákep soǵady.