جول سالۋدا جاڭا ءتاسىل پايدا بولدى

حيميالىق ءونىم بىلتىر جول-قۇرىلىس ماتەريالدارى مەن جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ بىرىڭعاي بازاسىنا ەنگىزىلدى. وتاندىق ماماندار بۇرىن جول سالۋدا پايدالانىلماعان 190-نان اسا ماتەريالدى سىناقتان وتكىزدى. 75 ءونىم جول توسەنىشى رەتىندە قولدانۋعا بولاتىنى انىقتالدى. مەرەي باەت, ءتىلشى: — تاراز قالاسىنىڭ كىرەبەرىسىندەگى تاۋ بولىپ ۇيىلگەن مىنا ۇيىندىلەر – فوسفوگيپس قالدىعى. العاشقى زاۋىت قالدىعى مۇندا 60 جىل بۇرىن شىعارىلا باستاعان. قازىر كولەمى 17 ميلليون توننادان استى. قالانىڭ كىرەبەرىسىندەگى ءۇيىندىنى جويۋ جەرگىلىكتى بيلىك پەن زاۋىت باسشىلىعىنىڭ باس اۋرۋىنا اينالعان.

حيميالىق مينەرالداردى وندىرەتىن زاۋىت وزىنەن شىققان قالدىقتارعا 2021 جىلى رەكۋلتيۆاتسيا جاساۋى ءتيىس ەدى. بىراق جەردى قايتا قۇنارلاندىرۋ جۇمىستارى ءالى كۇنگە قولعا الىنبادى. بىلتىر فوسفوگيپستىڭ تەك 30 مىڭ تونناسى ەگىستىك جەرلەرگە تىڭايتقىش رەتىندە سەبىلدى. تاۋلىگىنە 4 مىڭ توننا قالدىق شىعاراتىن زاۋىت ءۇشىن بۇل كولەم تىم از بولىپ تۇر.

تەمىر سماعۇلوۆ, جامبىل وبلىسى بويىنشا ەكولوگيا دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى: — جاڭاتاس قالاسى ماڭىندا كوپتەگەن بۇرىنعى كارەرلەر شۇڭقىر بولىپ جاتىر. ءبىز قالا سىرتىنداعى قالدىقپەن سولاردى تولتىرۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. سونىمەن قاتار كىشىگىرىم زاۋىت اشۋعا دا قاۋقارلارى جەتەدى. ماسەلەن, وندا فوسفوگيپستەن گيپس ونىمدەرىن شىعارۋعا ابدەن بولادى.

بىراق كاسىپورىن باسشىلىعى ءبىزدىڭ سوزىمىزگە قۇلاپ اسىپ وتىرعان جوق. ال قازفوسفات زاۋىتىنىڭ باس ەكولوگى ارمان قاراعاليەۆ: «حيميالىق قالدىقتى كادەگە جاراتۋعا بولادى», –  دەيدى. كاسىپورىن قازجول عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىمەن بىرىگىپ, 5 باعىتتى ۇسىنىپ وتىر.

الدىمەن فوسفوگيسپتى سورتاڭ جەرلەردى قۇنارلاندىرۋعا قولدانۋعا بولادى. ودان سوڭ ارالداعى قۇم كوشكىنىن سەيىلتۋ ءۇشىن سەكسەۋىل ەگۋ جۇمىستارىنا پايدالانباق. عىلىمي قىزمەتكەرلەر پاۆلودار وبلىسىندا جول سالىپ, تاسجول قۇرىلىسىنا قولدانۋعا بولاتىنىن دالەلەدى. ارمان قاراعاليەۆ, «قازفوسفات» جشس باس ەكولوگى: — سۋىق «رەسايكلينگوۆىي مەتود» دەگەن بار. جاڭا ءتاسىل. سول تاسىلمەن ءبىز وسى فوسفوگيپستى سوقتىق. سول جول 22% فوسفوگيپستى قوستىق. جولدىڭ ساپاسى مىناۋ ءداستۇرلى جولعا قاراعاندا الدەقايدا جاقسى كورسەتكىش, ساپاسىن كورسەتتى.

مىنا جامبىل وبلىسى بولماسا, الماتى, تۇركىستان وبلىسىندا وسى جولدار بولىپ جاتسا, وسىنداي «حولودنىي رەسايكلينگوۆىي» تاسىلدەرمەن. ءبىز وعان سوعۋعا دايىنبىز. ءبىز وسى فوسفوگيپستى 1 تەڭگەدەن بەرەمىز, – دەپ بارىنە ايتىپ جاتىرمىز. «فوسفوگيپس رەەستر تىزىمىندە بولماعاندىقتان, وسى ۋاقىتقا دەيىن جول قۇرىلىسىنا قولدانىلمادى», – دەيدى ماماندار. حيميالىق ءونىم بىلتىر عانا سول تىزىمگە ەنگىزىلدى. بۇل ونى قۇم مەن شاعىل تاستىڭ ورنىنا پايدالانۋعا بولادى دەگەن ءسوز. قايرات مۇحامبەتقاليەۆ, «قازجولعزي» جاڭا تەحنولوگيالار باسقارماسىنىڭ باسشىسى: — 2023 جىلى جول-قۇرىلىس ماتەريالدارى مەن جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ بىرىڭعاي دەرەكتەر بازاسىن ازىرلەدىك. وندا بارلىق جول قۇرىلىسىنا قولدانىلاتىن ماتەريالدار مەن جاڭا تەحنولوگيالار تۋرالى اقپارات بار.

بازادا ەلىمىزدەگى بارلىق كارەرلەر مەن اسفالت-بەتون زاۋىتتارى تۋرالى اقپارات قامتىلعان. ءاربىر جوبا جاساۋشى نەمەسە مەردىگەر جۇمىس باستاعان ايماقتان بارلىق مالىمەتتى الا الادى.

ەندى ءارى قۇنى ارزان ءارى ساپاسى جوعارى فوسفوگيپستى پايدالانۋ قۇرىلىسشىلار ەركىندە قالا بەرمەك. ايتا كەتەرلىگى, جول سالاسىنىڭ عالىمدارى بىلتىر 75 ماتەريالدى تاسجول قۇرىلىسىنا پايدالانۋعا بولاتىنىن انىقتادى. بۇگىندە ولاردىڭ 29-ى ماقۇلدانعان.