Jyl qorytyndysy: jańa mektepter men jataqhanalar, bilim berý granttary men shákirtaqylardy kóbeıtý

Primeminister.kz redakııasy 2023 jyldy Qazaqstannyń túrli salalardaǵy damý nátıjeleri týraly materıaldar serııasymen qorytyndylaýdy jalǵastyrady.

Búgingi sholýda bilim berý salasy týraly áńgime qozǵalady. Qazirgi ýaqytta respýblıkada Memleket basshysynyń barlyq deńgeıdegi bilim berý salasyn nyǵaıtý jónindegi birqatar mańyzdy bastamalary iske asyrylýda.

Atap aıtqanda, osy jyldyń aıshyqty oqıǵalarynyń biri «Jaıly mektep» ulttyq jobasynyń bastalýy boldy, onyń aıasynda 740 myń oqýshyǵa arnalǵan jańa formattaǵy 369 mektep salynady. Bıylǵy bilim berý salasyndaǵy jańa jobalar men qol jetkizilgen nátıjeler týraly osy materıaldan oqyńyzdar.

● Bıyl el boıynsha 137 myń oqýshyǵa arnalǵan 165 mektep paıdalanýǵa berildi. Osylaısha, 12 apatty jaǵdaıdaǵy jáne úsh aýysymda oqytatyn 29 mektep boıynsha másele sheshildi. 210-nan astam mektepte kúrdeli jóndeý jumystary aıaqtaldy.

Qosshy qalasynyń mektep-gımnazııasy. Onyń qurylysyna 7,5 mlrd teńge jeke ınvestıııa salyndy.

Mektep bir aýysymda 1,5 myń oqýshyǵa bilim beredi. Ol sondaı-aq erekshe bilim berý qajettilikteri bar balalarǵa beıimdelgen.

Baıanaýyl aýdany Qarajar aýylynda 100 balaǵa arnalǵan zamanaýı mektep salyndy.

Jańa bilim berý nysanynyń qurylysyna 650 mln teńge ketti. Eski ǵımarat 65 jyl qyzmet etken.

● «Jaıly mektep» ulttyq jobasy aıasynda 461 myń oqýshyǵa arnalǵan 217 mekteptiń qurylysy bastaldy (eki aýysymda).

● Bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qory qurylǵan sátten bastap (jemqorlardan qaıtarylǵan qarajat) arnaıy shotqa 151,9 mlrd teńge tústi. Nátıjesinde jalpy somasy 96,5 mlrd teńgege 76,7 myń oqýshyǵa arnalǵan 62 mekteptiń qurylysy qarjylandyryldy. Bıylǵy 1 jeltoqsandaǵy jaǵdaı boıynsha 28,6 myń oqýshyǵa arnalǵan 17 mektep paıdalanýǵa berildi.

Elordadaǵy №96 mektep-gımnazııasy jemqorlardan alynǵan qarajat esebinen salyndy.

Jobalyq qýaty – eki aýysymda 2 400 oqýshy orny.

Táýelsizdik kúni qarsańynda Aqmola oblysynyń Jaltyrkól aýylynda 300 oqýshyǵa arnalǵan mektep ashyldy. Ol da Bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qorynyń qarajaty esebinen 1,5 mlrd teńgege salynǵan.Mektepte 21 oqý kabıneti bar. Munda 250 oqýshy bilim alady.

1 qyrkúıekte SQO Taıynsha qalasynda 600 oqýshyǵa arnalǵan zamanaýı mektep paıdalanýǵa berildi, Bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qory esebinen salynǵan. Qurylysqa 2,2 mlrd teńge quıyldy. Eski mektep ǵımaraty buryn basqa maqsatqa qoldanylǵan jáne apatty jaǵdaıda bolǵan.

● Prezıdenttiń Saılaýaldy baǵdarlamasyn iske asyrý maqsatynda 718 mektep 1 067 zamanaýı hımııa, fızıka, bıologııa, STEM jáne robototehnıka kabınetterimen jabdyqtaldy.

● 1 qyrkúıekten bastap 1,6 mln bala tegin ystyq tamaqpen qamtyldy, olardyń ishinde 1,4 mln bastaýysh synyp oqýshysy jáne áleýmettik osal toptardan shyqqan 200 myńnan astam bala bar.

● Memlekettik bilim berý uıymdarynda oqýshylardyń qaýipsizdigin kúsheıtý úshin tıisti júıeler, atap aıtqanda, beınekameralar, dabyl túımesheleri, týrnıketter ornatylyp, jumysy qamtamasyz etilgen.

Pavlodar oblysynda balalardy tasymaldaý úshin 46 mektep avtobýsy satyp alyndy. Olar 6 aýdandaǵy aýyl mektepterine, sondaı-aq Ekibastuz jáne Aqsý qalalarynyń aýyldyq aımaqtaryna berildi.

● «Balabaqshaǵa esepke alýdyń biryńǵaı bazasy» ázirlenip, iske asyrylýda. Eki oblysta balabaqshaǵa esepke alý júıesi pılottyq rejımde jumys isteıdi. 2024 jyly tolyq iske qosý josparlanǵan.

● Bıylǵy qańtar aıynda muǵalimderdiń jalaqysy taǵy 25%-ǵa ósti. Osylaısha, 4 jyl ishinde muǵalimderdiń jalaqysy 2 ese kóbeıip otyr.

● Qyrkúıek aıynan bastap 98 myńǵa jýyq tárbıeshiniń jalaqysy 30%-ǵa artty.

● «Bilim berýdegi ózgeristerdiń 1000 kóshbasshysy». Prezıdenttik jastar kadr rezerviniń úlgisi boıynsha myqty pedagogtar qatarynan kadr rezervin irikteý jáne daıarlaý jónindegi baǵdarlama ázirlenip, iske asyrylýda.

● Bilim berý uıymdarynda tárbıe sapasyn arttyrý boıynsha «Birtutas tárbıe baǵdarlamasy» qabyldandy.

● Azamattarǵa joǵary bilimdi qoljetimdi etýdiń qosymsha tetigi retinde «Keleshek» biryńǵaı erikti jınaqtaý júıesin ázirleý bastaldy.

Júıe aıasynda balaǵa arnaıy shot ashylyp, oǵan memleket 60 AEK (5 jastaǵy balalarǵa) mólsherinde bastapqy bilim berý kapıtalyn salady. Onda ata-analardyń erikti jarnalary, 5%-7% mólsherinde jyl saıynǵy memlekettik syılyqaqy jáne ınvestıııalyq tabys qarajaty jınalatyn bolady.

Aıyna 1 AEK mólsherinde eń tómengi jarna salynatyn bolsa, bala 18 jasqa tolǵansha 3,3 mln teńgeden astam qarajat jınalady. Ata-analardyń erikti jarnalary, mysaly, aıyna 3 AEK-ke deıin jetse, 7 mln teńgeden astam qarajat jınaý múmkin bolady.

Sonymen qatar júıe aıasynda halyqtyń áleýmettik osal toptaryn qoldaý sharalary kózdelgen. Grantqa túsken jaǵdaıda talapker jınalǵan qarajatty turǵyn úı satyp alýǵa jumsaı alady.

● 2023 jyly joǵary jáne joǵary oqý ornynan keıingi bilimi bar kadrlardy daıarlaýǵa 88 myńnan astam grant bólindi, bul 2021 jylmen salystyrǵanda 23%-ǵa artyq. Bul kórsetkish 2019 jyldan bastap turaqty túrde ósip keledi, ol kezde memlekettik tapsyrys kólemi 51 myń grant bolǵan.

● 1 qyrkúıekten bastap stýdentterdiń shákirtaqysy 20%-ǵa ósip, 41 898 teńgege (pedagogıkalyq ǵylymdar – 67 200 teńgege) jetti, magıstranttar men doktoranttar shákirtaqylary 15%-ǵa ósip, tıisinshe 97 024 jáne 217 500 teńgege kóterildi.

● Bıyl 5,9 myń orynǵa arnalǵan 25 stýdentter jataqhanasy paıdalanýǵa berildi. Jyl sońyna deıin 5 myń oryndyq taǵy 19 jataqhana ashý josparlanyp otyr. Jalpy barlyq kózder esebinen 2028 jylǵa deıin 55,5 myń oryn paıdalanýǵa beriletin bolady.

Qaraǵandyda zamanaýı stýdentter jataqhanasy ashyldy. Toǵyz qabatty ǵımarat eki jyl ishinde Qarjy ortalyǵynyń qoldaýymen ýnıversıtet qarajatyna salyndy.

Jergilikti bılik qala ortalyǵynan jer bólgen. Jataqhana 400 stýdentke arnalǵan.

● Kolledj stýdentteriniń stıpendııasy 50%-ǵa kóterildi.

● Kolledj stýdentterine arnalǵan jańadan 13 jataqhana ashyldy.

● TjKB uıymdarynda memlekettik bilim berý tapsyrysy 133 myń orynǵa deıin ulǵaıtyldy.

● Zertteý ekojúıesin qurý jáne serpindi tehnologııalardy damytý maqsatynda L.N. Gýmılev atyndaǵy EUÝ, ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ jáne M. Áýezov atyndaǵy OQÝ zertteý ýnıversıtetterine aınaldy. Bul ýnıversıtettik ǵylymnyń respýblıkanyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna qosar úlesin ulǵaıtýǵa, ekonomıkanyń túrli salalarynda jańa ónimder men tehnologııalyq proesterdi qurýǵa, ǵylymı qyzmet nátıjelerin kommerııalandyrýdan túsetin tabysty ulǵaıtýǵa, jańa kásipter men tehnologııalardy eskere otyryp, ınnovaııalyq bilim berý baǵdarlamalaryn ázirleýge múmkindik beredi.

● Halyqaralyq akademııalyq reıtıngterge qatysýdy keńeıtý esebinen qazaqstandyq joǵary oqý oryndarynyń halyqaralyq bilim berý keńistiginde tanylý deńgeıi artty. Máselen, QS WUR 2023 reıtıngine 21 qazaqstandyq JOO kirdi, kórsetkish 2018 jylmen salystyrǵanda eki esege ósip otyr. Sondaı-aq Times Higher Education reıtınginde QR joǵary oqý oryndarynyń belsendiligi artyp keledi.

● Qazaqstanda jetekshi sheteldik joǵary oqý oryndarynyń fılıaldaryn ashý jumystary jalǵasýda:

– Q. Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik ýnıversıtetiniń bazasynda Herıot-Ýott ýnıversıtetiniń (Shotlandııa) fılıaly quryldy;

Heriot-Watt University fılıaly Q. Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik ýnıversıtetiniń bazasynda quryldy. Bul Memleket basshysynyń joǵary bilim berý júıesin qaıta formattaý jónindegi tapsyrmasyn iske asyrýdyń aıshyqty mysaldarynyń biri. JOO-da elimizdiń 9 óńirinen 300 stýdent bilim alýda. Olardyń 35%-y – aýyl mektepteriniń túlekteri, 42%-y qoldaýdy qajet etetin áleýmettik sanattardan shyqqan.

– Shákárim ýnıversıtetiniń bazasynda Bydgoщ qalasyndaǵy Ekonomıka ýnıversıtetiniń (Polsha) fılıaly ashyldy;

– I. Jansúgirov atyndaǵy Jetisý ýnıversıteti men Marke polıtehnıkalyq ýnıversıteti (Italııa) arasynda fılıal qurý týraly kelisimge qol qoıyldy;

– Yessenov University bazasynda Qazaq-nemis turaqty ınjenerııa ınstıtýty (nemis JOO konsorıýmy) quryldy;

Qazaq-nemis turaqty ınjenerııa ınstıtýty Aqtaýdaǵy Sh. Esenov atyndaǵy Kaspıı tehnologııalar jáne ınjınırıng ýnıversıtetiniń bazasynda jumys isteıdi. Túlekter 8 bakalavrıat jáne 6 magıstratýra mamandyǵy boıynsha qos dıplom alady.

– Q. Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq zertteý ýnıversıteti bazasynda Gonkong qalasyndaǵy ýnıversıtettiń fılıaly ashyldy;

– D. Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıteti men Tıanzın kásibı ýnıversıteti (QHR) bazasynda Lý Ban sheberhanasy ashyldy;

D. Serikbaev atyndaǵy ShQTÝ-de Tıanzın kásibı ınstıtýtymen birlestikte Qazaqstandaǵy alǵashqy biregeı «Lý Ban sheberhanasy» ashyldy.

ShQTÝ-dyń 400-den astam stýdenti munda ozyq Qytaı tehnologııalaryn paıdalana otyryp, avtomobıl kóligi salasynda daıyndyqtan ótedi.

– Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde Soltústik-Batys polıtehnıkalyq ýnıversıtetiniń (QHR) fılıalyn ashý týraly kelisimge qol qoıyldy.

● 1 qyrkúıekten bastap Qazaqstanda pedagogıkalyq bilim berý sapasyn arttyrý úshin Dúnıejúzilik bank jelisi boıynsha pılottyq rejımde 30 ınnovaııalyq bilim berý baǵdarlamasyn iske asyrý bastaldy. Olardyń ereksheligi – pedagogtardyń zertteý daǵdylary men ıfrlyq quzyrettikterin damytýǵa basa nazar aýdarylady.

● Coursera-men yntymaqtastyq aıasynda pılottyq joba retinde kýrs engizý maqsatynda qazaqstandyq 25 joǵary oqý ornynyń tizimi anyqtaldy. Búgingi tańda 44 myńnan astam stýdent Coursera platformasynda 67 myńnan astam kýrstan ótip, tıisti sertıfıkattar aldy. Bul kýrstar IT, kásipkerlik, fızıka jáne bıznes salalaryn qamtıdy.