2030 jyldy basqa Prezıdentpen qarsy alamyz — saıasattanýshy

Saıasattanýshy Ashat Qasenǵalı Qazaqstan men Ortalyq Azııadaǵy bılik aýysýyna qatysty óz joramalyn jarııa etti. Onyń oıynsha, Qazaqstanda bılikti turaqty túrde aýysýy úlken mańyzǵa ıe.

Ortalyq Azııada prezıdentter jıi aýysa bermeıdi ǵoı. Túrkimenstanda bılikti Serdar aldy. Ol jas, 40-tan endi asty, áli biraz jyl otyrady deýge negiz bar. Tájikstan basshysy áli otyr, biraq taqty uly, Dýshanbe meri Rýstam Emomalıge beretin syńaıly. О́zbekstanda Mırzıeev Konstıtýııalyq referendým jasap, óziniń merzimin «obnýlenıe» jasady. Endi ol 2040 jylǵa deıin otyra alady. 2040 bolmasa da, shamamen 2035-ke deıin otyrýy múmkin degen boljam bar.

Qazaqstan da konstıtýııaǵa prezıdenttik merzim jaıly ózgeris engizdi. Onda prezıdent 7 jyl, bir merzim ǵana otyratyny aıtylǵan. Qysqasy 2030 jyldy biz basqa prezıdentpen qarsy alamyz dep oılaımyn. Prezıdenttik merzim jaıly prezıdent keshe BAQ ókilderimen kezdeskende taǵy aıtty.

Sol sebepti Ortalyq Azııada 2030 jyly Qazaqstan men Qyrǵyzstanda basshy aýysady deýge negiz bar.

«Kim bolady» degenge eshkim jaýap bere almaıtyn shyǵar, biraq kim bolsa da kópvektorlyq saıasatty ustap qalatyn adam bolýy kerek dep sanaımyn. Konstıtýııadaǵy «7 jyldyq merzim» degenmen alyp qarasaq, onda 2036-da bizde tórtinshi, 2043-te besinshi prezıdent bolady degen sóz. Aman bolsaq, kóre jatarmyz.

Bıliktiń turaqty aýysýy (smenıaemost vlastı) degen mańyzdy. Bul jerdegi negizgi akent «turaqty aýysýy» degenge kelip tireledi. Turaqty aýysý – memlekettik dınamıkany qalpyna keltiredi. Saıası partııalardyń kandıdat shyǵarýy, kelesi naýqanǵa daıyndalýy degenge áser etedi. Qoǵam da saıası naýqannyń qashan bolatynyn bilip otyrady.

Saıası partııalar saıası naýqandy qyzdyrý úshin olardyń sany kóp bolý kerek. Sońǵy jyldary partııa tirkeý úshin birqatar jeńildikter engizildi. Adam sany qysqardy, májiliske ótý paıyzy tómendetildi degendeı. Bul jaqsy ózgeris. Alaıda taǵy da jeńildik jasaýǵa bolady dep oılaımyn. Partııa qurýdyń kókesi osy eken dep, topyrlatý da durys emes árıne. Turaqty 10-12 partııa bolsa jetkilikti sııaqty. Qazir Parlamentte 6 partııa otyr, bul osyǵan deıingi parlamentten áldeqaıda jaqsy. Al kelesi parlamentte budan da kóp partııa otyrsa, ol tipti jaqsy dep oılaımyn. Talqy artady.

Saıası naýqan demekshi, qazir aýyl-aýdanda da saılaýlar ótip júr. Aýyl ákimin saılaý, aýdan ákimin saılaý degendeı. Durys árıne, Eýropanyń biraz elinde baıaǵydan solaı ǵoı. Keı jerde ádiletti bolyp jatyr, keı jerde ádiletsiz ótýde. Keı jerde «rýlyq kózqaraspen daýys beripti» degendi de estip qalamyn (bul jaıynda bir jazba jazam)). Bastapqyda túrli olqylyqtar bolatyny anyq. Degenmen aqyryndap bastaldy, kem-ketigi júre túzeledi. Báribir ótetin jol ǵoı. Endeshe qazir bastap ketken durys boldy.

Prezıdenttik merzimge qatysty saıttar jazyp jatyr. Sony kórip, týyndaǵan oılar ǵoı.

Derekkóz: Dalanews.kz.