ەلباسىنىڭ قۇرمەتى

«1-جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنى» اتتى تانىمدىق ءىس-شارا , قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى —  نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆتىڭ قۇرمەتىنە,   «ZOOM»  ونلاين پلاتفورماسىندا وتكىزىلدى.

تانىمدىق ءىس-شارا –  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانىنىڭ شىرقالۋىمەن باستالىپ, ەلباسنىڭ ءومىر-بايانى  جايلى قىسقاشا ۆيدەوروليك  ارقىلى  وز جالعاسىن تاپتى ءىس-شارا بارىسىندا ستۋدەنتتەر نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆتىڭ ومىرىمەن جانە ەڭبەك جولىمەن تولىق تانىستى. ءىس-شارانىڭ نەگىزىگى ماقساتى – نۇرسۇلتان نزارباەۆتىڭ  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورلەپ- وركەندەۋىنە تيگىزگەن مول اسەرى مەن ەرەن ەڭبەگىن دارىپتەۋ جانە مەرەكەنىڭ شىعۋ تاريحىمەن ستۋدەتتەردى تانىستىرۋ بولدى.

نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆ 1940 جىلى 6 شىلدەدە قازاق سسر-نىڭ الما-اتا وبلىسى قاسكەلەڭ اۋدانى شامالعان اۋىلىندا (قازىر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى ۇشقوڭىر اۋىلى) دۇنيەگە كەلدى.

1967 جىلى نازارباەۆ قاراعاندى مەتاللۋرگيالىق كومبيناتى جانىنداعى جتوو-نى ءبىتىردى.

1960-1969 جىلدارى قاراعاندى مەتاللۋرگيالىق كومبيناتىندا جۇمىس ىستەدى. 1969-1979 جىلدارى قاراعاندى وبلىسى تەمىرتاۋ قالاسىنداعى پارتيالىق, كومسمولدىق قىزمەتتە بولدى جانە قاراعاندى وبلىستىق پارتيا كوميتەتىندە ەڭبەك ەتتى.

1979-1984 جىلدارى قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتى حاتشىسى بولدى.

1984-1989 جىلدارى قازاق سسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن اتقاردى.

1989-1991 جىلدارى – قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى. 1990 جىلدىڭ اقپان-ءساۋىر ايلارىندا قازاق سسر جوعارى كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن قاتار اتقاردى.

1991 جىلى 1 جەلتوقساندا قازاقستاندا العاشقى جالپىحالىقتىق پرەزيدەنتتىك سايلاۋ ءوتىپ,  نازارباەۆ سايلاۋشىلاردىڭ 98,7% قولداۋىنا يە بولدى.

            1 – جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنى. بۇل كۇننىڭ شىعۋ تاريحىنا شولۋ جاسار بولساق, 2011 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانى كۇنى قر پارلامەنتى سەناتى دەپۋتاتتارىنىڭ باستاماسى مەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەرەكەلەر تۋرالى» قر زاڭىنا تولىقتىرۋ ەنگىزۋ تۋرالى» قر زاڭى قابىلدانعان بولاتىن. زاڭ 1 جەلتوقساندا اتالىپ وتىلەتىن – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنىن بەلگىلەگەنەدى. ويتكەنى 1991 جىلى 1 جەلتوقساندا قازاق ەلى ءوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆتى سايلادى. وسىعان وراي اتالعان زاڭنىڭ قابىلدانۋى ارقىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ رەسپۋبليكاعا سىڭىرگەن  زور ەڭبەگى تانىلعان بولاتىن.

مۇنداي مەرەكە تەك ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا ەمەس, بۇكىل الەمدىك تاجريبەدە بار پروتسەسس.  ماسەلەن اقش-تا اقپان ايىنىڭ ءۇشىنشى دۇيسەنبىسى پرەزيدەنت كۇنى. اتالمىش مەرەكە 1855 جىلدان بەرى اقش-تا جالپى ۇلتتىق دەڭگەيدە اتالىپ وتەدى. بۇل مەرەكە اقش-تىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى دجوردج ۆاشينگتوننىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان. بۇل امەريكاندىقتاردىڭ ەرتەدەن تويلانىپ كەلە جاتقان مەرەكەلەرىنىڭ ءبىرى. ونىڭ تاريحى 1782 جىلدان باستاۋ الادى. ءدال سول جىلى ۆيردجينيا شتاتىنداعى ريچموند قالاسىندا 1732 جىلدىڭ 22 اقپانىندا دۇنيەگە كەلگەن دجوردج ۆاشينگتوننىڭ تۋعان كۇنىن كوپشىلىك تۇڭعىش رەت اتاپ وتكەن بولاتىن. اقش مەملەكەتىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان, ونىڭ نەگىزىن قالاعان, ەلدىڭ تۇڭعىش مەملەكەت باسشىسى بولعان, ەلدەگى دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار مەن قاعيدالارىن قالىپتاستىرۋعا ايرىقشا ەڭبەك سىڭىرگەن دجوردج ۆاشينگتوننىڭ تۋعان كۇنى – 22 اقپان بۇل ەلدە پرەزيدەنت كۇنى رەتىندە اتالىپ, 1885 جىلى 22 اقپان ۆاشينگتون كۇنى دەگەن اتاۋعا يە بولعان ۇلتتىق مەرەكە رەتىندە جاريالاندى. امەريكاندىقتار 1809 جىلدىڭ 12 اقپانىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان اۆراام لينكولندى دە قاتتى قادىر تۇتاتىندىقتان, 1970 جىلدارى وسى ەكى ايتۋلى داتانى بىرىكتىرىپ, اقپان ايىنىڭ ءۇشىنشى دۇيسەنبىسىن پرەزيدەنتتەر كۇنى رەتىندە اتاپ ءوتۋ قولعا الىندى. پرەزيدەنت ريچارد نيكسون ءدال وسى كۇنى اقش-تىڭ بارلىق پرەزيدەنتتەرىن ەسكە الۋدى ۇسىندى, سوندىقتان بۇل ەلدىڭ انىقتامالىقتارىندا اتالمىش مەرەكە ۆاشينگتوننىڭ جانە لينكولننىڭ تۋعان كۇندەرى جانە پرەزيدەنتتەر كۇنى رەتىندە كورسەتىلگەن.

يسلانديا ەلىندە بۇل كۇن 14 مامىردا تويلانادى. مەملەكەتتىڭ بەسىنشى ءارى قازىرگى پرەزيدەنتى ولاۆۋرا راگنارا گريمسسوننىڭ قۇرمەتىنە مەملەكەتتىك دارەجەدە مەرەكەلەنەدى.  وزىمىزدىڭ باۋىرلاس ەل تۇركيا رەسپۋبليكاسىندا 19 مامىر «اتاتۇرىكتى ەسكە الۋ, جاستار جانە سپورت كۇنى». 1919 جىلى 19 مامىردا تاۋەل­سىزدىك ءۇشىن كۇرەسكەن ۇلتتىق قوز­عالىستىڭ كوشباسشىسى مۇستافا كەمال اتاتۇرىك سامسۋنعا كەلىپ, شەتەلدىك ينتەرۆەنتسياعا قارسى موبيليزاتسيا جاريالاعان بولاتىن. تۇركيا تاريحىندا بۇل كۇن – ازاتتىق ءۇشىن كۇرەستىڭ باستالعان كۇنى.

ستۋدەنتتەر ەلباسىنىڭ ءومىر-بايانى جايلى اقپاراتتارمەن قوسا  , مەرەيلى مەركەنىڭ شىعۋ تاريحىمەندە تولىق تانىس بولدى.  ءىس-شارا بارىسىندا بەرىلگەن قۇندى اقپارات بويىنشا, ستۋدەنتتەردەن كەرى بايلانىس رەتىندە  «ەلباسى ول…»  اتتى ,  ەركىن وي الماسۋ الاڭى ۇيىمداستىرىلدى.  تانىمدىق ءىس-شارا ەلباسىنىڭ قۇرمەتىنە ارناپ ۇيىمداستىرۋشىلار ورىنداعان ولەڭ-شۋماقتارىمەن اياقتالدى.

 اۋشەنوۆا ايدانا سابيتوۆنا