ايتىسكەر مۇحتار نيازوۆ رەسەيدەن كولىك الامىن دەپ الاياققا تاپ بولعانىن ەسكە الدى

فوتو: Massaget.kz

تانىمال ايتىسكەر مۇحتار نيازوۆ رەسەيدەن كولىك الامىن دەپ الاياققا تاپ بولعان, – دەپ حابارلايدى Massaget.kz تىلشىسى.

بۇل تۋرالى ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا ءبولىستى.

«قاي جىلدارى ءبىر رەسەيدە رۋبل قۇلدىراپ, كولىكتەرى ارزانداپ كەتتى. ءبىر جەردە بىرنارسە ارزاندادى دەسە, قولىنداعى بار قىمباتىن ساتىپ ۇمتىلاتىن حالىقتىڭ بەل بالاسى رەتىندە مەن دە سول بارىپ, باعىمدى سىناپ كورگىم كەلدى. قاسىما ءتۇرى وزىمنەن ونشا ەمەس ادام ەرتىپ جۇرەتىن ادەتىممەن مەيرامبەكتى ەرتىپ الدىم. دوس بار, دۇشپان بار, جولدا تاعى ەلدىڭ نازارى وعان اۋىپ كەتىپ جاتسا, قيىن عوي. ميروش مەنىڭ ول ويىمنان بەيحابار, الىسقا الىپ شىعاتىن شاھارداعى ەڭ سەنىمدى دوسى مەن ەكەنمىن دەپ ويلاپ ءجۇر. ءسۇيتىپ شۇعىل شەشىم قابىلداپ, اقتوبەنىڭ تەمىرجولىنا تۇستىك. امان-ەسەن جەتىپ, تەڭگەنى رۋبلگە اينالدىرىپ, مارات احمەت دوستىڭ مەيماندوس داستارحانىنا جايعاسىپ, ءارى قاراي شىمبەرگەن اعامىزعا قوناق بولىپ, تۇندە شاكەڭنىڭ ءىنىسى ورسك قالاسىنىڭ شەكاراسىنا جەتكىزىپ تاستادى. ءبىزدى نەگىزى الىپ بارىپ, جول نۇسقاۋدى اقتوبەنىڭ ءبىر اسابا جىگىتى موينىنا العان. ەسىمى ەسكە تۇسپەي ءتۇر, لاقاپاتى «سىعان» ەدى. ول شىراعىم شەكارادان كۇتەم دەگەن, بارساق تاسباقانىڭ سيراعى دا جوق. ەكەۋمىز جاۋتاڭداپ ءبىر-بىرىمىزگە قارادىق تا قالدىق. كۇن سۋىق, شوپىر بالا اكەپ تاستاپ كەتىپ قالعان. جەلى جوق, تەلەفون ءوشتى. جاي كەزدە قۇلاعان كەسىپ الساڭ دا اشۋلانباعان كۇيى قانىن سورعالاتىپ ىرجيىپ جۇرە بەرەتىن مەيرامبەگىم مىنەز شىعارا باستادى. «سوناۋ يت ولگەن جەردەن, قاڭعىپ سىعان دەگەن بىرەۋگە سەنىپ كەلدىك پە سوندا, دۇرىستاۋ جاۋاپكەرشىلىگى بار ادام تاپپايسىڭ با?» دەپ ەلىرەدى. «قاڭعۋعا سىعانننان ىڭعايلى حالىق جوق قوي جەر بەتىندە, سوعان ەرمەگەندە كىمگە ەرەمىز?» دەپ مەن تۇرمىن جارتىلاي ازىلگە بۇرىپ, ءوز-ءوزىمدى باسىپ. اشۋلانعاندا مەيرامبەكتىڭ ءوزى جامان ءتۇرى ودان سايىن قورقىنىشتى بولىپ كەتەدى ەكەن. ۇيدەن شىعاردا گۇلناردان (كەلىنشەگى) سۇرانباي قاشىپ شىققان, سونى ۋايىمدادى ما, الدە تۇستە ەكى جەردەن ەت جەپ ەدى سونىڭ كۇشى مە, ايتەۋىر كوپكە دەيىن ەلەرىپ ەگە بەرمەي كەتتى. ءبىر كەزدە مەنىڭ اياق استى تاريحي سانام ويانىپ: ء«اي, مەيرامبەك, ورسك دەگەن قالانىڭ بۇرىنعى اتى جامانقالا, كەزىندەگى قازاقتىڭ ءوز جەرى, كەيىن كورشى ەلگە ءوتىپ كەتكەنى, نەسىن قورقامىز, شەكارا تۇر دەمەسەڭ, ءوزىمىزدىڭ جەر عوي, كەتتىك» دەدىم. سونشا كەڭىردەگىمدى كەرىپ ايتقانىمدى قايتەيىن, ءبىزدىڭ بالاعا قىزىلوردانىڭ جەرى بولماسا قازاقتىڭ بايىرعى جەرى, ونىڭ وتكەن شاعى, بولاشاعى اسا قىزىق بولماي شىقتى», – دەپ ەسكە الدى ايتىسكەر.

ول كولىك الۋعا بارعانداردى توناپ كەتىپتى دەگەن اڭگىمەلدەرگە قانىق بولعانىن, كولىكتى العاننان كەيىن جولدا تاپ بولعان قيىندىعىن ايتتى.

«سىعان جوق دەپ ولەمىز بە, ءوزىمىز دە ءتىرى جىلان, ءتىستى باقامىز عوي, بىردەڭە عىپ ارعى بەتكە ءوتىپ الدىق. ەندى قايدا بارامىز دەپ دىرىلدەپ تۇرمىز. قالتادا ءبىر كولىكتىڭ اقشاسى تۇر. «ەكى كولىك الۋعا بارعانداردى توناپ كەتىپتى, پىشاقتاپ كەتىپتى» دەگەن قانشاما اڭىز-اڭگىمەلەر ميدىڭ ءبىر بۇرىشىندا جاڭعىرىپ تۇر. ءبىر كەزدە قارا تۇندە قاق جارىپ اينالايىن سىعان ءىنىم جارق ەتىپ الدىمىزدان شىعا كەلدى. شەكارادا ءبىزدى كۇتىپ توڭىپ قالعان سوڭ, بەرگى بەتكە ءوتىپ, ءبىر جىلى جەرگە قيسايىپ, ۇيىقتاپ كەتىپتى. مەيرامبەك تاعى دا ۇيىقتاتىپ جىبەرەر دەپ, «اعاڭ توڭىپ, مازاسىزدانىپ تۇر, جولاما» دەپ الىستاتىپ قويدىم. بارىپ ءبىر جەرگە تۇنەپ, ەرتەسى كولىك بازارىنا كەلدىك. شىنىندا كولىكتىڭ نەشە ءتۇرى سامساپ تۇر. ءبىرى بىرىنەن وتەدى, كوزدىڭ جاۋىن الىپ بارا جاتىر. ەكى ساعات جۇردىك توقتاي الماي. مەيرامبەك ءبىر جاپوننىڭ كولىگىن نۇسقادى, بىراق مەنىڭ كوڭىلىم باسقادا. باعانا بازارعا كىرەردە كوزىمنىڭ استىنا باسىپ كەتكەن ءبىر س ۇلىك قارا «Audi ا4» كورىپ كەتكەنمىن. اينالىپ سوعان باردىم. جىلى 2001 ەكەن. ءبىز 1994-تەن جوعارى Audi كورمەگەنبىز عوي. مەن اينالشىقتاپ شىقپاي قويدىم. ءىشىن كورسەڭ ەندى, ءوزى شاپ-شاعىن, بىراق جارقىراپ تۇر. بىلعارى سالون, تيتان ديسك, نە كەرەك ءبارى بار. مەيرامبەك اسا جاقتىرمادى, ول ءوزىنىڭ جاپونىنا قاراي تارتا بەرەدى. ونىڭ ماعان ءتۇرى ۇنامايدى. قوراشتاۋ كورىندى. ء«تۇرى ونشا ەمەس ادام ءتۇرى ونشا ەمەس كولىكتى تاڭدايدى عوي, دۇرىس قوي» دەپ ونى دا ءتۇسىنىپ تۇرمىن, بىراق مىنا Audi مەنى ابدەن باۋراپ الدى. مەيرامبەك انا كولىكتىڭ مىقتىلىعىن, وڭايلىقپەن بۇزىلمايتىنىن ايتىپ الەك. ءبىر كەزدە تۇندە سەن اشۋلاندىڭ عوي, ەندى مەن اشۋلانايىن دەپ مەيرامبەككە: «دوسىم, نەگىزى سەن ماعان سەرىك بولىپ ەرىپ كەلگەن ادامسىڭ عوي , اقشا مەنىكى, الاتىن كولىك مەنىكى, دۇرىس بولماسا پروبلەما دا مەنىكى, انا كولىك ۇناپ تۇرسا ءوزىڭ باسقا سىعان تاپ تا, سوعان ەرىپ كەلىپ ال, سەنىڭ كوڭىلىڭە قاراپ ولەتىن بولدىق قوي, ءتىلماش» دەپ قىسقا قايىرىپ, بۇرق ەتە قالدىم. ءارى قاراي مەنىڭ سىرىمدى بىلەتىن دوسىم, ەش ءسوز تالاستىرماي, مەن تاڭداعان كولىكتى الۋعا كەلىستى. ساتىپ تۇرعان ورىس اعامىز دا ۇيىندەگى ءتورت جازدىق دوڭگەلەگىن قوسىپ بەرىپ, شاي-سۋىمىزدى الىپ بەرىپ, تىركەۋدەن شىعارىپ, شەكاراعا دەيىن اكەلىپ, قيماي زورعا شىعارىپ سالدى. سودان شەكارادان جەتى تۇندە-اق بورانمەن الىسىپ شىمبەرگەن اعانىڭ ۇيىنە زورعا جەتتىك. ەت ءپىسىپ تۇر ەكەن, جەپ الىپ ايالدامعان كۇيى ەلگە قاراي شىعىپ كەتتىك. ۇيقى سەرگەك, جول ۇزاق, كولىك لىپىپ تۇر. مەيرامبەكتىڭ ىشىندە ءالى جارىعىن جاعىپ, ءسوندىرىپ جاپون كولىگى تۇرعانىن بىلسەم دە, ءوز تاڭداۋىمدى ماجبۇرلەپ ماقتاتىپ, ماقۇلداتىپ كەلە جاتىرمىن. سول جولعى دالانىڭ سۋىعىنداي سۋىق كورگەن ەمەسپىن, دالاعا دارەت سىندىرۋعا شىقساڭ دارەتىڭ شىنىمەن سىنىپ تۇسەتىندەي اياز كادىمگى. تۇنىمەن ءبىراز جول ءوندىرىپ, تاڭ الدىندا قاراگەردىڭ تىزگىنىن ميروشقا بەرىپ, ءوزىم تالما ۇيقى باسىپ, قاتىپ قالىپپىن. ءبىر كەزدە سەكسەۋىلدىڭ تۇسىنا جەتكەندە دوسىم وياتادى. «مۇحتار, ماشينا تارتپاي كەلە جاتىر, گازدى قانشا باسسام دا كۇش جوق, جىلدامدىعى بىرتە-بىرتە ازايىپ بارا جاتىر» دەيدى. «توقتاشى» دەپ, بىرنارسە تۇسىنەتىن ادام ۇقساپ كاپوتتى, اشىپ-جاۋىپ, توڭىپ, جاۋراپ قايتا ىشكە كىردىك. سوسىن «دۇرىس ايداماي, بىرنارسەسىن كۇيدىردىڭ, تولەپ بەرەسىڭ, ورنىنا قوياسىڭ» دەپ وزىنە بالە جاۋىپ كورىپ ەدىم, اككى بالە مويىندامادى», – دەيدى ول.

ايتىسكەردىڭ ايتۋىنشا, كەيىن كولىكتى بىردەن ساتىپ جىبەرگەن.

«سودان ارالعا دەيىن جەتىپ, ءسوندىرىپ قويىپ وتىردىق. قازالىدان جاڭالىق اعامىزعا حابارلاستىق, ول كىسى الىپ-ۇشىپ ارالعا كەلدى. ءسۇيتىپ قازالىعا جەتىپ, جوندەيتىن جەر ىزدەيمىن دەگەنشە ءشاي-سۋ ءىشىپ الىپ, كولىكتى وت الدىرساق ۇرىپ تۇر. ءوزىم رولگە وتىرىپ, قالاعا تارتتىق. «جۇيرىكتى جۇيرىك ايداۋ كەرەك, ميشا, كەشە تۇندە بۇل سەنىڭ ىڭعايىڭا قاراي جۇرگەن عوي» دەپ كەلە جاتقاندا, كولىكتىڭ جىلدامدىعى تاعى دا قۇلادى عوي. سۇيتسەك بۇل كولىكتىڭ قىزىپ كەتسە تارتپاي قالاتىن اۋرۋى بار. انا «دۇشپانىم» ەندى مەنى تابالاۋعا كوشتى. «جۇرتتىڭ جۇيرىكتەرى قىزعان سايىن وكپەسى اشىلىپ, كوسىلىپ شابادى, سەنىڭ جۇيرىگىڭ ناق قىزعان كەزدە توقتاپ قالاتىن قىزىق جۇيرىك ەكەن, ءاي, كەشە جاپوننىڭ كولىگىن الايىق دەدىم ساعان » دەپ ءوزىم كولىكپەن بىرگە قىزىپ كەلە جاتسام, ودان سايىن كۇيدىرەدى. «ونىڭ ءتۇرى ۇناعان جوق» ماعان دەسەم, «مىناۋىڭ سۇلۋ بولعاندا نە بولدى ال, سىرتىنىڭ ادەمىلىگىن قايتەسىڭ, جولدا قالدىرماي, بۇزىلماي باراتىن جەرىڭە امان-ەسەن اپارسا بولدى ەمەس پە?» دەپ بوي بەرەتىن ەمەس. ونىمەن وسى جولى ىشتەي كەلىسسەم دە, تاپ سول جەردە سىر بەرەۋگە تىرىسىپ سازارىپ, قالاعا جەتتىك ايتەۋىر. ەلدىڭ ءبارىنىڭ اڭگىمەسى مەنىڭ كولىگىم. «بارىپ كەلىپتى, الىپ كەلىپتى, كولىكتىڭ ءتاۋىرى سوندا ەكەن» دەگەن سوزدەر دوستارىمنىڭ اراسىندا جەلدەي ەسىپ تۇر. ءار قايسىسى ءبىر سوعىپ, قاراگەرىمنىڭ كەشە رەسەيدە مەن قىزىققان جەرلەرىنە قىزىعىپ ءجۇر. مەن دە باسىمدى شاراسىز يزەپ, كورسەتپەي كۇرسىنىپ, ءوزىم بىلەتىن سىرىن ەشكىم ءبىلىپ قويماسىن دەپ جاسىرىپ باعىپ شارشادىم. ەرتەسىنە قارماقشىعا باراتىن بولىپ, بارلىعى «جاڭا كولىكپەن شىعايىق, جانۋاردىڭ اياق تاستاسىن كورەيىك» دەپ, مەنىڭ شىر-شىر قارسىلىعىما قاراتپاستان ءمىنىپ شىقتىق. ءجۇز شاقىرىمنان اسىپ, اڭگىمە قىزعاندا كولىك تە قىزدى عوي. سوسىن جايلاپ «مىنا كولىكتىڭ سىرتقى كەلبەتىنە قىزىعىپ الا قويىپ ەدىم, اقىرى وسىنداي بولىپ شىقتى, ءبىر جاعىنان قاسىڭا ەرتىپ شىققان ادام دا دۇرىس بولماسا بولمايدى ەكەن » دەپ قالعانىن مەيرامبەككە جابا سالدىم. سودان ءىلدالاپ سول ساپاردان كەلدىم دە, قالادا كولىك, ماتور جوندەيتىن ءبىر كارىسكە ارزان باعاعا وتكىزىپ جىبەردىم. قۇرسىن, ورىستان العان نەمىستىڭ كولىگىن كارىسكە ساتىپ زورعا قۇتىلدىم ءسۇيتىپ.. اشەيىندە «الساڭ ال, الماساڭ قوي» دەپ تۇرا بەرەتىن ورسكىدەگى ورىس اعامنىڭ نەگە اياق استىنان شەكاراعا دەيىن جالپىلداپ, قيماي شىعارىپ سالعانىن كەشتەۋ بولسا دا تۇسىنگەن سياقتىمىن. مەيرامبەك قازىر جەلكەسىنەن ءجۇن ءوسىپ باستىق بولىپ كەتتى. باياعىداي جەلكەلەپ جولعا جەتەكتەپ كەتە المايسىڭ. قازىر ونداي ۇزاق جولعا شىعۋعا ءوزىم دە اسا ق ۇلىقتى ەمەسپىن. جالپى كولىك تاڭداعاندا بايقاۋ كەرەك ەكەن. سىرتى جىلتىراپ تۇر ەكەن دەپ سەنىپ قالماۋ كەرەك. ابدەن تەكسەرىپ, كوز جەتكىزبەي, ۇزاق جولعا شىعۋعا بولمايدى. ورتا جولدا سىر بەرە سالۋى مۇمكىن. ارينە بۇل اڭگىمە تەك كولىككە عانا قاتىستى ەمەس», – دەپ جازعان ول.