Aıtysker Muhtar Nııazov Reseıden kólik alamyn dep alaıaqqa tap bolǵanyn eske aldy

Foto: Massaget.kz

Tanymal aıtysker Muhtar Nııazov Reseıden kólik alamyn dep alaıaqqa tap bolǵan, – dep habarlaıdy Massaget.kz tilshisi.

Bul týraly ol áleýmettik jelidegi paraqshasynda bólisti.

«Qaı jyldary bir Reseıde rýbl quldyrap, kólikteri arzandap ketti. Bir jerde birnárse arzandady dese, qolyndaǵy bar qymbatyn satyp umtylatyn halyqtyń bel balasy retinde men de sol baryp, baǵymdy synap kórgim keldi. Qasyma túri ózimnen onsha emes adam ertip júretin ádetimmen Meırambekti ertip aldym. Dos bar, dushpan bar, jolda taǵy eldiń nazary oǵan aýyp ketip jatsa, qıyn ǵoı. Mırosh meniń ol oıymnan beıhabar, alysqa alyp shyǵatyn shahardaǵy eń senimdi dosy men ekenmin dep oılap júr. Súıtip shuǵyl sheshim qabyldap, Aqtóbeniń temirjolyna tústik. Aman-esen jetip, teńgeni rýblge aınaldyryp, Marat Ahmet dostyń meımandos dastarhanyna jaıǵasyp, ári qaraı Shymbergen aǵamyzǵa qonaq bolyp, túnde Shákeńniń inisi Orsk qalasynyń shekarasyna jetkizip tastady. Bizdi negizi alyp baryp, jol nusqaýdy Aqtóbeniń bir asaba jigiti moınyna alǵan. Esimi eske túspeı túr, laqapaty «Syǵan» edi. Ol shyraǵym shekaradan kútem degen, barsaq tasbaqanyń sıraǵy da joq. Ekeýmiz jaýtańdap bir-birimizge qaradyq ta qaldyq. Kún sýyq, shopyr bala ákep tastap ketip qalǵan. Jeli joq, telefon óshti. Jaı kezde qulaǵan kesip alsań da ashýlanbaǵan kúıi qanyn sorǵalatyp yrjıyp júre beretin Meırambegim minez shyǵara bastady. «Sonaý ıt ólgen jerden, qańǵyp Syǵan degen bireýge senip keldik pe sonda, durystaý jaýapkershiligi bar adam tappaısyń ba?» dep eliredi. «Qańǵýǵa Syǵannnan yńǵaıly halyq joq qoı jer betinde, soǵan ermegende kimge eremiz?» dep men turmyn jartylaı ázilge buryp, óz-ózimdi basyp. Ashýlanǵanda Meırambektiń ózi jaman túri odan saıyn qorqynyshty bolyp ketedi eken. Úıden shyǵarda Gúlnardan (kelinshegi) suranbaı qashyp shyqqan, sony ýaıymdady ma, álde túste eki jerden et jep edi sonyń kúshi me, áıteýir kópke deıin elerip ege bermeı ketti. Bir kezde meniń aıaq asty tarıhı sanam oıanyp: «Áı, Meırambek, Orsk degen qalanyń burynǵy aty Jamanqala, kezindegi qazaqtyń óz jeri, keıin kórshi elge ótip ketkeni, nesin qorqamyz, shekara tur demeseń, ózimizdiń jer ǵoı, kettik» dedim. Sonsha keńirdegimdi kerip aıtqanymdy qaıteıin, bizdiń balaǵa Qyzylordanyń jeri bolmasa qazaqtyń baıyrǵy jeri, onyń ótken shaǵy, bolashaǵy asa qyzyq bolmaı shyqty», – dep eske aldy aıtysker.

Ol kólik alýǵa barǵandardy tonap ketipti degen áńgimelderge qanyq bolǵanyn, kólikti alǵannan keıin jolda tap bolǵan qıyndyǵyn aıtty.

«Syǵan joq dep ólemiz be, ózimiz de tiri jylan, tisti baqamyz ǵoı, birdeńe ǵyp arǵy betke ótip aldyq. Endi qaıda baramyz dep dirildep turmyz. Qaltada bir kóliktiń aqshasy tur. «Eki kólik alýǵa barǵandardy tonap ketipti, pyshaqtap ketipti» degen qanshama ańyz-áńgimeler mıdyń bir buryshynda jańǵyryp tur. Bir kezde qara túnde qaq jaryp aınalaıyn Syǵan inim jarq etip aldymyzdan shyǵa keldi. Shekarada bizdi kútip tońyp qalǵan soń, bergi betke ótip, bir jyly jerge qısaıyp, uıyqtap ketipti. Meırambek taǵy da uıyqtatyp jiberer dep, «aǵań tońyp, mazasyzdanyp tur, jolama» dep alystatyp qoıdym. Baryp bir jerge túnep, ertesi kólik bazaryna keldik. Shynynda kóliktiń neshe túri samsap tur. Biri birinen ótedi, kózdiń jaýyn alyp bara jatyr. Eki saǵat júrdik toqtaı almaı. Meırambek bir japonnyń kóligin nusqady, biraq meniń kóńilim basqada. Baǵana bazarǵa kirerde kózimniń astyna basyp ketken bir súlik qara «Audi A4» kórip ketkenmin. Aınalyp soǵan bardym. Jyly 2001 eken. Biz 1994-ten joǵary Audi kórmegenbiz ǵoı. Men aınalshyqtap shyqpaı qoıdym. Ishin kórseń endi, ózi shap-shaǵyn, biraq jarqyrap tur. Bylǵary salon, tıtan dısk, ne kerek bári bar. Meırambek asa jaqtyrmady, ol óziniń japonyna qaraı tarta beredi. Onyń maǵan túri unamaıdy. Qorashtaý kórindi. «Túri onsha emes adam túri onsha emes kólikti tańdaıdy ǵoı, durys qoı» dep ony da túsinip turmyn, biraq myna Audi meni ábden baýrap aldy. Meırambek ana kóliktiń myqtylyǵyn, ońaılyqpen buzylmaıtynyn aıtyp álek. Bir kezde túnde sen ashýlandyń ǵoı, endi men ashýlanaıyn dep Meırambekke: «dosym, negizi sen maǵan serik bolyp erip kelgen adamsyń ǵoı , aqsha meniki, alatyn kólik meniki, durys bolmasa problema da meniki, ana kólik unap tursa óziń basqa Syǵan tap ta, soǵan erip kelip al, seniń kóńilińe qarap óletin boldyq qoı, tilmash» dep qysqa qaıyryp, burq ete qaldym. Ári qaraı meniń syrymdy biletin dosym, esh sóz talastyrmaı, men tańdaǵan kólikti alýǵa kelisti. Satyp turǵan orys aǵamyz da úıindegi tórt jazdyq dóńgelegin qosyp berip, shaı-sýymyzdy alyp berip, tirkeýden shyǵaryp, shekaraǵa deıin ákelip, qımaı zorǵa shyǵaryp saldy. Sodan shekaradan jeti túnde-aq boranmen alysyp Shymbergen aǵanyń úıine zorǵa jettik. Et pisip tur eken, jep alyp aıaldamǵan kúıi elge qaraı shyǵyp kettik. Uıqy sergek, jol uzaq, kólik lypyp tur. Meırambektiń ishinde áli jaryǵyn jaǵyp, sóndirip japon kóligi turǵanyn bilsem de, óz tańdaýymdy májbúrlep maqtatyp, maquldatyp kele jatyrmyn. Sol jolǵy dalanyń sýyǵyndaı sýyq kórgen emespin, dalaǵa dáret syndyrýǵa shyqsań dáretiń shynymen synyp túsetindeı aıaz kádimgi. Túnimen biraz jol óndirip, tań aldynda qaragerdiń tizginin Mıroshqa berip, ózim talma uıqy basyp, qatyp qalyppyn. Bir kezde Sekseýildiń tusyna jetkende dosym oıatady. «Muhtar, mashına tartpaı kele jatyr, gazdy qansha bassam da kúsh joq, jyldamdyǵy birte-birte azaıyp bara jatyr» deıdi. «Toqtashy» dep, birnárse túsinetin adam uqsap kapotty, ashyp-jaýyp, tońyp, jaýrap qaıta ishke kirdik. Sosyn «durys aıdamaı, birnársesin kúıdirdiń, tólep beresiń, ornyna qoıasyń» dep ózine bále jaýyp kórip edim, ákki bále moıyndamady», – deıdi ol.

Aıtyskerdiń aıtýynsha, keıin kólikti birden satyp jibergen.

«Sodan Aralǵa deıin jetip, sóndirip qoıyp otyrdyq. Qazalydan Jańalyq aǵamyzǵa habarlastyq, ol kisi alyp-ushyp Aralǵa keldi. Súıtip Qazalyǵa jetip, jóndeıtin jer izdeımin degenshe sháı-sý iship alyp, kólikti ot aldyrsaq uryp tur. О́zim rólge otyryp, qalaǵa tarttyq. «Júırikti júırik aıdaý kerek, Mısha, keshe túnde bul seniń yńǵaıyńa qaraı júrgen ǵoı» dep kele jatqanda, kóliktiń jyldamdyǵy taǵy da qulady ǵoı. Súıtsek bul kóliktiń qyzyp ketse tartpaı qalatyn aýrýy bar. Ana «dushpanym» endi meni tabalaýǵa kóshti. «Jurttyń júırikteri qyzǵan saıyn ókpesi ashylyp, kósilip shabady, seniń júırigiń naq qyzǵan kezde toqtap qalatyn qyzyq júırik eken, áı, keshe japonnyń kóligin alaıyq dedim saǵan » dep ózim kólikpen birge qyzyp kele jatsam, odan saıyn kúıdiredi. «Onyń túri unaǵan joq» maǵan desem, «mynaýyń sulý bolǵanda ne boldy al, syrtynyń ádemiligin qaıtesiń, jolda qaldyrmaı, buzylmaı baratyn jerińe aman-esen aparsa boldy emes pe?» dep boı beretin emes. Onymen osy joly ishteı kelissem de, tap sol jerde syr bereýge tyrysyp sazaryp, qalaǵa jettik áıteýir. Eldiń báriniń áńgimesi meniń kóligim. «Baryp kelipti, alyp kelipti, kóliktiń táýiri sonda eken» degen sózder dostarymnyń arasynda jeldeı esip tur. Ár qaısysy bir soǵyp, qaragerimniń keshe Reseıde men qyzyqqan jerlerine qyzyǵyp júr. Men de basymdy sharasyz ızep, kórsetpeı kúrsinip, ózim biletin syryn eshkim bilip qoımasyn dep jasyryp baǵyp sharshadym. Ertesine Qarmaqshyǵa baratyn bolyp, barlyǵy «jańa kólikpen shyǵaıyq, janýardyń aıaq tastasyn kóreıik» dep, meniń shyr-shyr qarsylyǵyma qaratpastan minip shyqtyq. Júz shaqyrymnan asyp, áńgime qyzǵanda kólik te qyzdy ǵoı. Sosyn jaılap «myna kóliktiń syrtqy kelbetine qyzyǵyp ala qoıyp edim, aqyry osyndaı bolyp shyqty, bir jaǵynan qasyńa ertip shyqqan adam da durys bolmasa bolmaıdy eken » dep qalǵanyn Meırambekke jaba saldym. Sodan ildalap sol sapardan keldim de, qalada kólik, mator jóndeıtin bir káriske arzan baǵaǵa ótkizip jiberdim. Qursyn, orystan alǵan nemistiń kóligin káriske satyp zorǵa qutyldym súıtip.. Ásheıinde «alsań al, almasań qoı» dep tura beretin Orskidegi orys aǵamnyń nege aıaq astynan shekaraǵa deıin jalpyldap, qımaı shyǵaryp salǵanyn keshteý bolsa da túsingen sııaqtymyn. Meırambek qazir jelkesinen jún ósip bastyq bolyp ketti. Baıaǵydaı jelkelep jolǵa jetektep kete almaısyń. Qazir ondaı uzaq jolǵa shyǵýǵa ózim de asa qulyqty emespin. Jalpy kólik tańdaǵanda baıqaý kerek eken. Syrty jyltyrap tur eken dep senip qalmaý kerek. Ábden tekserip, kóz jetkizbeı, uzaq jolǵa shyǵýǵa bolmaıdy. Orta jolda syr bere salýy múmkin. Árıne bul áńgime tek kólikke ǵana qatysty emes», – dep jazǵan ol.