بالالاردىڭ بيولوگيالىق ەمەس اكەلەرى «تۋ تۋرالى كۋالىككە» كىرمەۋى مۇمكىن

بۇعان مەملەكەت «نارەستەلەر ساۋداسىمەن» كۇرەسۋ ماقساتىندا بارماق.
تاعى ءبىر «گاپ» بار: ەگەر جوعالعان بالاسىن اتا-اناسى ءۇش كۇن ىشىندە ىزدەپ كەلمەسە, بالا جەتىمحاناعا كەتىپ قالۋى عاجاپ ەمەس.

پسيحولوگتاردىڭ «بيشىمباەۆ سوتىن قاراماۋعا كەڭەس بەرگەنىن», ونىڭ ادام پسيحيكاسىنا كەرى اسەر ەتەتىنىن جازدى. حالىق باسقا شارۋاسىن ىسىرىپ تاستاپ, بيشىمباەۆتىڭ سوتىنا الاڭداپ جاتقاندا, پارلامەنت قوعام ومىرىنە, ءاربىر وتباسىعا اسەر ەتۋى مۇمكىن زاڭ جوبالار توپتامالارىن ىڭ-شىڭسىز قابىلداپ تاستاۋدا. ونىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك شيەلەنىسكە تامىزدىق بولۋ الەۋەتى بار داۋلى جايتتار جەتەرلىك.

مىسالى, ءماجىلىس «قر ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» نەگىزگى زاڭ جوباسىن جانە وعان ىلەسپە – «قر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى», «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوبالارىن ماقۇلدادى.

بۇل قۇجاتتار, ساراپشىلاردىڭ بولجامىنشا, وزگە «كوكەك-اكەدەن» جاراتىلعان بالانى جەتىم دەپ كەۋدەدەن تەپپەي, تۋعان بالاسىنداي وسىرەتىن بارلىق اكەلەرگە كولەڭكە تۇسىرگەلى تۇر.

ءماجىلىس دەپۋتاتى قاراقات ابدەننىڭ ايتۋىنشا, تىكەلەي پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن, باس پروكۋراتۋرا كامەلەتكە تولماعانداردى جاسىرىن ساۋدالاۋ سحەمالارىن انىقتاۋ ءۇشىن بالالاردى اسىراپ الۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قولدانىستاعى زاڭناماعا مونيتورينگ جۇرگىزگەن.

«تەكسەرىس قورىتىندىسىندا انىقتالعانداي, نارەستەنىڭ تۋ تۋرالى اكت جازباسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ مۇمكىندىگىنىڭ بەرىلۋى بالا ساۋداسىنا سەپتەسەتىن سەبەپتەردىڭ ءبىرى دەپ تانىلدى. بۇل تاجىريبەدە قالاي جۇزەگە اسىرىلادى? «بالانىڭ اكەسى» دەگەن گرافاعا ادام ساۋدالاۋشىنىڭ اتى-ءجونى ەنگىزىلەدى. بەلگىلى ءبىر ۋاقىت وتكەن سوڭ اناسى سابيدەن باس تارتادى. وسىدان كەيىن سوتتىڭ شەشىمىمەن بالا «اكەسىنە» بەرىلەدى. قارالىپ جاتقان زاڭدا وسى كورسەتىلگەن پروبلەمالار شەشىلۋگە ءتيىس. بالانىڭ تۋ تۋرالى اكتىلىك جازبادا زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرمەۋ ءۇشىن زاڭ جۇزىندە شارالار قابىلدانۋى قاجەت», – دەدى دەپۋتات قاراقات ابدەن.

قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى وسى يدەيانى جاقتايدى.

«بۇل پروبلەما زاڭ جوبالارىن قولعا العاننان بەرى تۋىندادى جانە ءتۇرلى الاڭدا, ءماجىلىستىڭ كوميتەتتەرىندە تالقىلاندى. زاڭ جوبالارى بويىنشا پارلامەنتتە جۇمىس توبى ارى قاراي جۇمىس ىستەۋدە. ءبىز بۇل ماسەلەنى قارايمىز. ول وتە وزەكتى جانە قاجەت. مۇندا گەنەتيكالىق ەكسپەرتيزا جۇرگىزۋ تالابىنا قاتىستى بىرقاتار ماسەلە تۋىنداپ تۇر. ءپرينتسيپتى تۇردە العاندا, ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مۇنى قولدايدى. ەگەر ءدال قازىر زاڭدا وسىنى ەسكەرمەسەك, وندا كەيىن قىلمىستىق پروتسەستەر كەزىندە ءتۇرلى ماسەلە الدان شىعۋى مۇمكىن. ءبىز بۇل ماسەلەنى پىسىقتاپ شىعامىز», – دەپ سەندىردى ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ.

قوعام بەلسەندىسى, زاڭ مامانى سۆەتلانا ساۆيك مۇنداي قادامعا اباي بولعان ءجون ەكەنىن ەسكەرتتى.

«تۋ تۋرالى كۋالىككە تەك رەسمي نەكەدە تۇرعان جۇبايىن نەمەسە بيولوگيالىق اكەنى عانا ەنگىزۋ تۋرالى تۇزەتۋلەر تالقىعا سالىنۋدا دەپ ەستىدىك. ەگەر سونداي شەكتەۋلەر ەنگىزىلسە, وندا قازاقستاندا اكەسىز بالالار قاپتايدى. دەپۋتاتتار ادام ساۋداسىنا قارسى جاڭا زاڭدا ءتيىستى تىيىمدى بەكىتسە نە بولادى? وندا مىسالى, جىگىتى جۇكتى ەتىپ تاستاپ كەتكەن كەلىنشەكپەن باسقا ادام كوڭىل قوسسا, بىراق بىردەن ۇيلەنبەسە, ول انانىڭ ومىرگە اكەلگەن بالاسى ءبارىبىر «اكەسىز» تاستاندىعا اينالادى. ومىردە ونى بيولوگيالىق ەمەس اكەسى سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەپ, ماپەلەپ ءوسىرۋى مۇمكىن. بىراق قۇجات جۇزىندە اكەسىز دەپ جازىلادى, بۇل فاكتىنى اتا-اناسى بالادان جاسىرا المايدى. بۇل اعات قادام قانشاما بالانىڭ تاعدىرىن تالكەككە سالادى. بالا ساۋداسىنا توسقاۋىل قويمايدى, قاسكويلەر باسقا ءتاسىلدى تابادى», – دەدى س.ساۆيك.

ونىڭ پىكىرىنشە, بالانىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگىندەگى «اكەسى» گرافاسىنا ادام ساۋدالاۋشى قىلمىسكەر ءوز اتى-ءجونىن جازادى دەۋ – نە جالعان ءسوز, نە جاپپاي ەمەس, سيرەك كەزدەسەتىن جايت. ويتكەنى ەرتەڭ ول بالانىڭ ساتىلىپ كەتكەنى انىقتالسا, تەرگەۋشىلەر مەملەكەتتىك رەسمي اكتىگە ءوزىنىڭ اتى-ءجونىن جازعان ادامعا شىعادى. كانىگى, اقىلدى قىلمىسكەرلەر ۇنەمى جاسىرىن قالادى, بۇلايشا, تۇلعاسىن جاريالاپ, ءوزىن-ءوزى ۇستاپ بەرەتىندەي ادام ساۋداگەرلەرى اقىماق بولماسا كەرەك.

قوعام بەلسەندىسىنىڭ تۇسىندىرۋىنشە, «اكەسى» گرافاسىنا بوبەكتىڭ شەشەسىمەن جۇبايلىق قارىم-قاتىناستا بولماعان ەركەكتىڭ اتىن جازۋ كوبىنە, سۋرروگات انا («جاتىر انا») تاسىلىندە قولدانىلادى. بىراق قازاقستاندا سۋرروگات انالىققا تىيىم سالىنباعان.

بالالار ساۋداسىندا تۋ تۋرالى كۋالىككە بوگدە ەركەكتى جازۋ ءتاسىلىنىڭ پايدالانىلاتىنىن ءبىرىنشى بولىپ, ءبىلىم سالاسىنىڭ شەنەۋنىكتەرى ايتتى. اسحات ايماعامبەتوۆ باسقارىپ تۇرعان تۇستا, 2022 جىلى وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگى «قر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ءبىلىم بەرۋ جانە بالانىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ جوباسىن ازىرلەپ, ونىڭ تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسىندا ءدال وسى «دايەكتەمەنى» كەلتىردى.

«زاڭسىز اسىراپ الۋ, ونىڭ ىشىندە شەت مەملەكەتتەر ازاماتتارىنىڭ بالانى ەلدەن تىس اكەتۋى جاعدايلارىنا سوقتىرعان بىرنەشە زاڭسىز سحەما اشكەرەلەندى. بۇزۋشىلىقتارعا لاۋازىمدى ادامداردىڭ ارەكەتتەرى نە ارەكەتسىزدىگى, زاڭناماداعى ولقىلىقتار جانە رەسپۋبليكالىق دەرەكتەر بانكىنىڭ (ربد) كەمشىلىكتەرى ىقپال ەتەدى. ەڭ كوپ تارالعان سحەما – باسقا ايەلمەن نەكەدە تۇرعان ەر ادامنىڭ وزگە جۇكتى انانىڭ ءسابيىنىڭ اكەسى رەتىندە جازىلۋى. بوسانعاننان كەيىن بيولوگيالىق اناسى نارەستەدەن باس تارتىپ, ونى «اكەسىنە» بەرەدى», – دەپ ءتۇسىندىردى وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگى.