بالاسىن دالاعا اقشاسىز شىعاراتىن اتا-انالاردى جازالاۋ باستالۋى مۇمكىن

24 اقپاندا, ياعني قاقاعان قىستا №5 مارشرۋتىندەگى اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسى جاتتىعۋدان جالعىز ورالعان 13 جاسار بالانى قالا شەتىندە تاستاپ كەتكەن.

پريمورسكي كەنتى تۇرعىنىنىڭ شاعىمدانۋىنشا, بالا تەلەفوندا ويناپ وتىرىپ, اڭداماي, ءوز ايالداماسىن جىبەرىپ الىپتى. سودان قالا سىرتىنداعى اقىرعى ايالداماسىنا جەتكەن اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسى ءارى قاراي جولاۋشىلارعا سالون ىشىندە وتىرۋعا بولمايتىنىن العا تارتىپ, جاسوسكىندى اسكەري ءبولىمنىڭ ار جاعىندا, جولايرىققا قالدىرىپ, جايىنا كەتكەن. ۇسكىرىك ايازدا قاتىپ قالماۋ ءۇشىن اۆتوبۋس ىشىندە وتىرا تۇرىپ, ونىمەن كەرى ورالۋعا رۇقسات ەتۋدى قيىلا سۇراعان وقۋشىعا ونىڭ جۇرەگى جىبىمەگەن.

« ۇلىمنىڭ قولىندا ۇيالى تەلەفونىنىڭ بولعانى جاقسى بولدى, ايتپەسە, مۇنىڭ سوڭى قالاي اياقتالاتىنى بەلگىسىز ەدى. ونىڭ ورنىندا تەلەفونى جوق بالا نەمەسە باستاۋىش سىنىپ بالدىرعاندارى بولسا, ماسقارا ەمەس پە? مەن ينتەرنەتتەگى ءارتۇرلى سايتتاردان ىزدەپ, مارشرۋت ديسپەتچەرىنە قوڭىراۋ سوقتىم, بىردە ءبىر ءنومىرى جاۋاپ بەرمەدى. اكىمدىككە حابارلاسسام, كولىكتىك باقىلاۋ بولىمىنە سىلتەدى, ونداعىلار باسقا نومىرگە حابارلاسۋعا كەڭەس بەردى. ول نومىردە دە ەشكىم جاۋاپ بەرمەدى. اقىرىندا تاكسي جالداپ, بالانى وزىمە الىپ كەتۋگە تۋرا كەلدى», – دەيدى بالانىڭ اناسى.

كەيىن اكىمدىك تەكسەرۋ جۇرگىزىپ, ايىپتىلاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتقان.

مۇنداي وقيعالار سيرەك ەمەس, ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە كۇن سايىن دەرلىك قايتالانادى. قوعام نازارىنا تەك الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالانعان, داۋ-جانجالعا ۇلاسقان وقيعالار ىلىگەدى.

بىلتىرعى قىركۇيەكتە قاراعاندىلىق ايەل بالاسىن №3 اۆتوپاركتىڭ كونترولەرى قاراعاندىداعى تراسسانىڭ بويىندا تاستاپ كەتكەنىنە شاعىمداندى. بالانىڭ كارتا بويىنشا تولەمى وتپەي قالىپتى. تەكسەرىسپەن كىرگەن باقىلاۋشى ءىستىڭ مانىسىنە تەرەڭ بويلاعىسى كەلمەي, «قويان» دەپ تانيدى. بالا جىلامسىراپ, كىناسى جوعىن تۇسىندىرمەك بولىپتى, تەكسەرۋشى ايەل ونى تىڭداماي, ايعايعا باسىپ, ءاي-شايعا قاراتپاستان, اۆتوبۋستان قۋىپ شىققان.

اۋىل-ايماقتا بالالاردىڭ ۇلكەن بولىگى جەرگىلىكتى مەكتەپتەردە ورىن جەتىسپەگەندىكتەن, اۋىلدان قالاعا, ءتىپتى قالادان قالا ماڭىنداعى كەنتتەرگە قاتىناپ وقيدى. ءبىلىم وردالارى مەكتەپ اۆتوبۋسىمەن جابدىقتالماعاندىقتان شاكىرتتەر مارشرۋتتىك اۆتوبۋستارمەن ءوز بەتىنشە, اقى تولەپ ساپارلاۋعا ءماجبۇر.

قازاقستاندا زاڭ بويىنشا مەكتەپ وقۋشىلارى اۆتوبۋستاردا جولاقىسىن تولەۋدەن بوساتىلعان. الايدا بۇل جەڭىلدىك تەك سول قالادا تۇراقتى تىركەلگەن بالالارعا عانا بەرىلەدى. ونىڭ ۇستىنە قالا سىرتىندا جارامايدى. ياعني, قالتاسىنان اقشا شىعارۋعا مىندەتتى. وسى كىلتيپانداردىڭ, كەمشىلىكتەردىڭ ءبارى بالالاردىڭ اۆتوبۋستاردان شىعارىلىپ تاستالۋىنا سەبەپكەر بولادى.

مىسالى, قاراعاندىدا اتالعان №3 اۆتوپاركتىڭ وكىلدەرى وقيعاعا اتا-انالاردىڭ ءوزىن ايىپتاپ, ولارعا بالالارىنىڭ كارتالارىندا ۇنەمى اقشا بولۋىن باقىلاۋعا كەڭەس بەرىپتى. اۆتوپاركتىڭ ۇستانىمىنشا, «كونترولەرلاردىڭ مىندەتى – بيلەتسىزدەردى اشكەرەلەپ, اقى تولەۋىن تالاپ ەتۋ, ونى جاساماعانداردى اۆتوبۋستان شىعارۋ». زاڭ الدىندا ءبارى تەڭ دەگەنگە كەلتىرگەن. قوعامدىق قاتاڭ سىننان كەيىن بۇدان بىلاي باقىلاۋشىلاردىڭ بالالارعا تۇسىنىستىكپەن قارايتىنىنا ۋادە ەتىپتى.

«باقىلاۋشىلارىمىزعا: «اۆتوبۋستاردان بيلەتسىز وقۋشىلاردى جاپپاي ءتۇسىرىپ تاستاڭدار!» دەگەن مىندەت قويعان جوقپىز. ولار كامەلەتكە تولماعان جولاۋشىلار اراسىندا جول اقىسىن تولەۋدىڭ قاجەتتىلىگى جونىندە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. سونىمەن بىرگە مۇنداي جاعدايدى بىرجاقتى قاراۋعا بولمايدى. اتا-انالار دا ءوز بالالارى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ءتيىس. ەگەر بالاڭىز قوعامدىق كولىكتى پايدالاناتىن بولسا, وندا ونىڭ كارتاسىن تەكسەرىپ وتىرىڭىز جانە تۇراقتى تۇردە تولتىرىڭىز. بۇل ءتىپتى دە قيىن ەمەس قوي!», – دەپ مالىمدەدى قاراعاندىلىق №3 اۆتوپاركتىڭ وكىلدەرى.

ايتقانداي, بيلىك – پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن قۇزىرلى ورگاندار دا ەندى بالالارىنا جەتكىلىكتى كولەمدە «قالتا قارجىسىن» بەرمەيتىن اتا-انالاردى جازالاۋعا نيەتتى.

اقپان ايىنىڭ سوڭىندا ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ءتيىستى زاڭنامالىق تۇزەتۋلەردى – «قر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» نەگىزگى زاڭ جوباسىن جانە «قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» ىلەسپە زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا, كونتسەپتۋالدى تۇردە قابىلدادى. بۇگىندە ونى ەكىنشى وقىلىمدا قۇپتاۋعا ازىرلەنۋدە.

زاڭ جوبالارى بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىقتىڭ بارلىق تۇرلەرىنە قاتىستى جازانى قاتايتادى. بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋشى نورمالاردى قاراستىرادى. مۇنى دەپۋتاتتار دا, ساراپشىلار دا قولداپ وتىر.

سونىڭ اياسىندا بۇل جوباعا سايكەس, قازاقستاندا جازانىڭ جاڭا ءتۇرى ەنگىزىلمەك. ناقتىلاعاندا, كامەلەت جاسقا تولماعانداردى قوعامدىق كولىكتەن ءتۇسىرىپ تاستاۋ ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلادى.

بىراق بىرنەشە گاپ بار. بىرىنشىدەن, ەگەر بالاعا ىلەسكەن زاڭدى وكىلى, اتا-اناسى, ەرەسەك اعا-اپكەسى بولسا, ولاردى تەگىس ءتۇسىرىپ تاستاۋعا رۇقسات ەتىلمەك. زاڭ جالعىز جۇرگەن جاس بالانى اۆتوبۋستان قۋعا عانا تىيىم سالادى.

ەكىنشىدەن, ماجىلىسمەندەر «قۇپ!» دەگەنىمەن, بۇل نورمالاردىڭ ومىردە قالاي ورىندالاتىنىن وزدەرى دە تۇسىنبەيتىنىن مويىندادى. سەبەبى, زاڭ جوباسىندا كىمنىڭ جازا تارتاتىنى ناقتى جازىلماپتى: اۆتوپارك پە, جۇرگىزۋشى مە, كوندۋكتور ما, الدە بالاسىن اقشاسىز جىبەرە سالعان اتا-انا ما? بۇل تۇرعىدا جاۋاپتى ورگانداردىڭ ۇستانىمى الدەن ءبىر-بىرىنە قايشى كەلە باستاعانداي.

وقۋ-اعارتۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ەدىل وسپان قۇجاتتى ەكىنشى وقىلىمعا دايىنداۋ اياسىندا, جۇمىس توبىندا بۇل ماسەلە تاعى پىسىقتالۋى مۇمكىن ەكەنىن بولجادى. ەڭ ماڭىزدىسى, اۆتوبۋستاردا «ەپيدەمياداي» بەلەڭ الىپ بارا جاتقان جاس ۇرپاققا مەيىرىمسىزدىك كەسەلىنە توسقاۋىل قويۋ.