Bıyl quqyq qorǵaý salasy boıynsha qandaı sharalar qolǵa alyndy?

Foto: Baq.kz

О́tken jyly Qazaqstannyń ishki ister organdary turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý, áıelder men balalardy qorǵaý, jasóspirimder arasyndaǵy qylmyspen kúres jáne jol qozǵalysy qaýipsizdigin qamtamasyz etý sııaqty birqatar negizgi baǵyt boıynsha jumysyn edáýir kúsheıtti, dep jazady qandastar.kz.

IIM men TJ júıesin reformalaý sheńberinde normatıvtik qujattarda jáne zańnamadaǵy ózgeristerde kórsetilgen jumystyń jańa ádisteri engizildi.

Turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý

Ishki ister mınıstrligi jumysynyń basty baǵyttarynyń biri – turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý. 2024 jyly polıııaǵa turmystyq zorlyq-zombylyq týraly 100 myńǵa jýyq habarlama kelip túsken. Buǵan jaýap retinde sharalar: onyń ishinde 72 myń qorǵaý nusqamasy, sondaı-aq 16 myń jaǵdaı boıynsha sot sheshimderi qabyldandy.

Sondaı-aq zorlyq-zombylyq qurbandaryna arnalǵan daǵdarys ortalyqtaryna aıtarlyqtaı kóńil bólinedi. Búginde elimizde osyndaı 69 ortalyq jumys isteıdi, oǵan jyl basynan beri 5,5 myń áıel, onyń ishinde 3,7 myńy balalary bar ana júgingen. Ishki ister mınıstrligi kúsh-jigeriniń nátıjesinde sońǵy 5 jylda áıelder quqyǵyna qol suǵatyn qylmystar sany eki esege, atap aıtqanda, zorlyq-zombylyq qylmystary 37,9%-ǵa, onyń ishinde kisi óltirý 49,3%-ǵa jáne aýyr dene jaraqatyn salý 8,7%-ǵa qysqardy.

Balalar quqyǵyn qorǵaý jáne jasóspirimder arasyndaǵy qylmystyń aldyn alý

Balalar quqyqtaryn qorǵaý jáne kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy qylmystyń aldyn alý salasynda da aıtarlyqtaı nátıjelerge qol jetkizildi. Bıyl 12 myńnan astam profılaktıkalyq is-shara ótkizildi. Balalardy qorǵaý maqsatynda elimizdegi árbir mektepke ıývenaldy polıııa qyzmetkerleri bekitilip, olar turaqty túrde bala quqyǵy boıynsha sabaqtar ótkizedi jáne qylmys jasaýǵa beıim balalardy anyqtaıdy. Oqý oryndarynda osyǵan oraı 94 myńnan astam is-shara uıymdastyryldy.

Sonymen qatar jyl basynan beri 35 myńnan astam zańsyz ınternet-resýrs, onyń ishinde sýııd pen zorlyq-zombylyqty nasıhattaıtyn 127 saıt anyqtaldy. Aldyn alý sharalarynyń nátıjesinde jasóspirimder qylmysynyń sany 6%-ǵa tómendedi. Kámeletke tolmaǵandar jasaǵan kisi óltirý 29%-ǵa, urlyq 19%-ǵa, tonaý 15%-ǵa tómendegen.

Áıelder men balalar quqyǵyn qorǵaýǵa arnalǵan jańa zań

2024 jylǵy 16 maýsymda kúshine engen «Keıbir zańnamalyq aktilerge áıelderdiń quqyqtary men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» jańa zańnyń mańyzdylyǵy joǵary. Engizilgen ózgerister áıelder men kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty zorlyq-zombylyq úshin jazany qatańdatýǵa baǵyttalǵan. Atap aıtqanda, kámeletke tolmaǵan balany zorlaǵany úshin ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrý, al ózin-ózi óltirýge jáne qorlaýǵa ıtermelegenderge qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylǵan.

Quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý týraly jańa zań

Azamattar arasynda zańǵa baǵyný minez-qulqyn qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan qylmystyń erte aldyn alý júıesin qurýǵa arnalǵan «Quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý týraly» jańa biryńǵaı zańdy talqylaý jáne ázirleý mańyzdy oqıǵalardyń biri boldy. Zań jobasynda aldyn alý sharalaryna jatatyn tulǵalar tizbesine ózgerister engizý, sondaı-aq quqyqtyq tártipti qamtamasyz etýge belsendi qatysqan azamattardy marapattaý kózdelgen. Zań kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy aldyn-alý sharalaryn, sonyń ishinde erekshe nazar aýdarýdy qajet etetin mektepterdegi balalarǵa mindetti pedagogıkalyq qoldaý kórsetýdi de retteıdi.

2024 jyly ishki ister organdary qoǵamdyq oryndarda quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý boıynsha kúsheıtilgen jumysty jalǵastyrýda. Kún saıyn quqyqtyq tártipti qorǵaýǵa 14 myń polıııa jáne Ulttyq ulannyń áskerı qyzmetshileri shyǵady. Jyl basynan beri 8 ret ótkizilgen «Quqyqtyq tártip» operaııasy sheńberinde qylmystyq quqyq buzýshylyqtar sany 6%-ǵa, onyń ishinde kóshelerdegi qylmys – 7%-ǵa tómendegeni tirkeldi. Elimizde tirkelgen 12 mln ákimshilik quqyq buzýshylyq boıynsha 91 myń adam jaýapqa tartyldy.

Jol qaýipsizdigi

Jol qaýipsizdigin arttyrý maqsatynda IIM joldardaǵy jazataıym oqıǵalardy azaıtý jumystaryn jalǵastyrýda. Tıimdi ádisterdiń biri – jol qozǵalysy erejelerin buzýdy avtomatty túrde tirkeý kameralaryn paıdalaný. Búginde elimizde osyndaı 25 myńnan astam kamera jumys isteıdi, olar joldardaǵy barlyq quqyq buzýshylyqtyń 69%-yn tirkegen. Júrgizýshilerdi daıarlaýdyń sapasyn arttyrý úshin ózin-ózi daıyndaý alynyp tastaldy, endi oqytý tek sertıfıkattalǵan avtomektepter arqyly júrgiziledi.

Mobıldi júıeler kómegimen osy jyldyń 11 aıynda joldarda 1,02 mln-nan astam jyldamdyq rejımin buzý faktileri tirkeldi. Jol kólik oqıǵalary sanyn azaıtý maqsatynda keıbir óńirlerde «jasyryn» patrýlder belsendi túrde qoldanylady, bul joldarda únemi polıııanyń bolýy áserin týdyrady. Mundaı sharalar qazirdiń ózinde birneshe oblysta jol apatynan qaza tapqandar sanynyń azaıýyna ákeldi.

Júrgizýshiler daıarlaýdy jetildirý jáne jol qozǵalysy erejelerin buzýmen kúres

Jol qaýipsizdigi – memlekettiń basym baǵyttarynyń biri. 2024 jyly jol-kólik oqıǵalary jaǵdaıyn jaqsartý boıynsha jumystar jalǵasty. IIM jol qozǵalysy erejeleriniń saqtalýyn baqylaý úshin zamanaýı tehnologııalardy, onyń ishinde jol qozǵalysy erejelerin buzýshylyqtardy tirkeıtin avtomatty kameralardy  belsendi túrde qoldanady. Búgingi tańda elimizde osyndaı 25 myńnan astam kamera bar. Mundaı kameralardy qoldaný joldardaǵy barlyq buzýshylyqtardyń 69%-yn anyqtaýǵa múmkindik berdi.

Sondaı-aq «Qaýipsiz jol», «Avtobýs» jáne «Avtokólik» sııaqty túrli profılaktıkalyq is-sharalar ótkizilýde. Bul jol apatyn azaıtýǵa jáne jol qozǵalysy qaýipsizdigin arttyrýǵa baǵyttalǵan.

Qazaqstanda júrgizýshilerdi daıarlaý sapasyn arttyrý maqsatynda eleýli ózgerister engizildi. О́zin-ózi daıyndaý jáne onlaın oqytý alynyp tastaldy, bul úderisti baqylaýdy arttyrýǵa múmkindik beredi. Barlyq avtomektepter men kýrsanttar endi IIshki ister mınıstrliginiń biryńǵaı aqparattyq júıesinde tirkeledi, bul jalǵan kýálik jasaý múmkindigin boldyrmaıdy.

Oqý kýrstaryn aıaqtaý týraly kýálikter men medıınalyq qorytyndylardy elektrondy formatqa kóshirý jumystary da belsendi túrde jalǵasýda, endi ony Densaýlyq saqtaý mınıstrligi elektrondy formatta beredi.

Qazaqstan joldaryndaǵy qaýipsizdikti arttyrý úshin aýmaqtyq PD teńgeriminde JQE buzýshylyqtaryn tirkeýge arnalǵan mobıldi baǵdarlamalyq-apparattyq keshendermen jabdyqtalǵan 268 patrýldik avtomobıl bar. 2024 jyly 10 aıda bul keshender jyldamdyq rejıminiń 872 myńnan astam buzylýyn tirkedi.

Astana (4 avtokólik), Aqtóbe (11), Atyraý (6), Qaraǵandy (2), Qostanaı (3), Soltústik Qazaqstan (1), Jetisý (1), Ulytaý (1) jáne Túrkistan (1) oblystarynda «jasyryn» patrýlder belsendi qoldanylýda. «Jasyryn» patrýlderdi qoldaný nátıjesinde 43,3 myń buzýshylyq tirkeldi. Bul sharalar atalǵan óńirlerde jol-kólik oqıǵalarynan qaza tapqandar sanyn edáýir azaıtýǵa múmkindik berdi.

Jol qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha zańnamaǵa ózgerister engizý

2023 jyly qazan aıynda ÁQBtK men jol qozǵalysy týraly zańnamaǵa ózgerister engizetin zańdarǵa qol qoıyldy. Atalǵan ózgerister eki kezeńde kúshine enedi: negizgi bóligi 2023 jylǵy 4 jeltoqsannan bastap, al mopedterge qatysty tolyqtyrýlar 2025 jylǵy 4 sáýirden bastap qoldanylady.

Jańa erejelerde eki kamera arasyndaǵy jol ýchaskesinde ortasha jyldamdyqty asyrý úshin jaýapkershilik qarastyrylǵan. Mundaı ýchaskede jyldamdyqty 60 km/saǵ-tan artyq asyryp ótken jaǵdaıda, 5-ten 40 aılyq eseptik kórsetkishke deıin (18 460-tan 147 680 teńgege deıin) aıyppul salynady. Sondaı-aq júrgizýshi kýáliginsiz mas kúıinde kólik basqarǵan nemese medıınalyq kýálandyrýdan bas tartqan júrgizýshilerge júrgizýshi kýáligin alý úshin emtıhan tapsyrýǵa tyıym salý merzimi 7 jylǵa deıin uzartyldy.

Mopedter úshin mindetti túrde tirkeý jáne «A1» sanatyndaǵy júrgizýshi kýáligin alý talaby engizildi. Sonymen qatar elektromobılderde belgisi bolmaǵany úshin aıyppuldar qarastyrylǵan jáne osyndaı kólikterge arnalǵan zarıadtaý stanııalaryn qurý talaptary engizildi.

Tótenshe jaǵdaılar júıesin jańǵyrtý

2024 jyly Qazaqstannyń TJ júıesinde mańyzdy reformalar júrgizildi. TJM basqarýdyń jańa taktıkasyn jáne jańartylǵan uıymdastyrýshylyq qurylymdy engizdi.

О́ńirlik bólimsheler sany 87-den 28-ge deıin qysqartylyp, negizgi qyzmetterdiń jumysyn kúsheıtýge múmkindik berdi. ıfrlandyrý boıynsha vıe-mınıstr laýazymy engizilip, sonymen qatar Respýblıkalyq jedel shtab jańǵyrtyldy.

О́rtpen kúreske erekshe nazar aýdarylýda. 2024 jyly 324 tabıǵı órt tirkeldi, bul 2023 jylmen salystyrǵanda (868 órt) 2,6 ese az. Qaraǵandy, Aqmola jáne Qostanaı oblystaryndaǵy ormandarda órtti erte anyqtaý júıesin engizý ormandaǵy órt aýmaǵyn aıtarlyqtaı azaıtýǵa yqpal etti.

Infraqurylymdy damytý jáne qutqarýshylardyń jumys jaǵdaıyn jaqsartý

Qutqarýshylardyń jumys jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda tehnıka men jabdyqtardy jańartý jumystary jalǵasýda. Qostanaı oblysynda qutqarýshylardyń qyzmettik kıimderin jaqsartý boıynsha pılottyq joba iske qosylyp, oń nátıje kórsetti. Azamattyq qorǵanystyń jańa áskerı bólimderin qurý, onyń ishinde tez qurastyrylatyn konstrýkııalardan órt sóndirý depolaryn salý boıynsha jumystar júrgizilýde. Birinshi joba 2024 jyly Astanada 3,5 aı ishinde iske asyryldy.

Sondaı-aq Qazaqstannyń batys aımaǵynda TJ jedel áreket etýdi qamtamasyz etý úshin «Teńiz jasaǵy» atty jasaq qurý mańyzdy qadam boldy. Almaty, Oral, О́skemen jáne Qostanaı qalalarynda qutqarý batalondary qaıta ornalastyryldy, bul jedel qamtýdy keńeıtip, kúshter men quraldardy tasymaldaýǵa ketetin shyǵyndardy qysqartýǵa múmkindik berdi.

TJM jedel áreket etý qyzmeti

2024 jyldan bastap Qazaqstan tótenshe jaǵdaılarǵa áreket etý júıesin jetildirýdi jalǵastyrýda. Bıyl «112» Biryńǵaı kezekshi-dıspetcherlik qyzmetiniń pýltine halyqtan 4,7 mıllıonnan astam qońyraý tústi. TJM kúshterimen 14 myńnan astam adam qutqaryldy, 66,5 myń adam evakýaııalandy, 8 myń zardap shekken adamǵa medıınalyq-psıhologııalyq kómek kórsetildi. Sonymen qatar 83,3 myńnan astam shuǵyl shaqyrtýlarǵa shyqty, onyń 10 myńy órt oqıǵasy jáne 19 myńǵa jýyǵy apattyq-qutqarý jumystary.

Izdeý-qutqarý jumystaryna, onyń ishinde áýe kemelerin qoldanýǵa erekshe nazar aýdaryldy. 2024 jyly «Qazavıaqutqarý» AQ áýe kemeleri 2,5 myńnan astam tapsyrys oryndady, onyń 395-i sanıtarlyq avıaııa jáne 356 naýqas tasymaldandy.

Tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý júıesin jetildirý

TJM jumysyndaǵy mańyzdy baǵyttardyń biri – tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý júıesin damytý. 2024 jyly sý aıdyndaryndaǵy jaǵdaıdy anyqtaý jáne baqylaý maqsatynda geoaqparattyq júıeler men ushqyshsyz ushý apparattaryn qoldana otyryp, monıtorıng júıesin jańǵyrtý jumystary jalǵastyryldy. Sonymen qatar TJM men IIM vedomstvolyq jelilerin biriktiretin respýblıkalyq jedel ıfrlyq radıobaılanys júıesi engizildi. Bul tótenshe jaǵdaılarǵa jedel jáne tıimdi áreket etý úshin úılesimdilik deńgeıin aıtarlyqtaı arttyrdy.

О́ndiristegi buzýshylyqtardy, apattardy, oqıǵalardy jáne jazataıym jaǵdaılardy azaıtý maqsatynda elde 2030 jylǵa deıingi qaýipsiz eńbek tujyrymdamasy bekitildi.

Eldegi seısmıkalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý maqsatynda 2028 jylǵa deıin seısmologııa salasyn damytý boıynsha keshendi jospar bekitildi.

Eldiń 14 óńirinde sý tasqyny kezeńinde 120 myń adam, onyń ishinde 354 múmkindigi shekteýli adam jáne 45 myńnan astam bala qutqarylyp, evakýaııalandy. 2024 jyly Qazaqstanda TJ sany 2023 jylmen salystyrǵanda 1,7%-ǵa azaıdy, al zardap shekkender sany 10,8%-ǵa tómendep, 2023 jylǵy 1751 adamnan 2024 jyly 1562 adamǵa deıin qysqardy.

Quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý, quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý jáne qaýipsizdikti arttyrýǵa baǵyttalǵan keshendi tásil aıtarlyqtaı jetistikterge qol jetkizýde. Áıelder men balalardy qorǵaýǵa arnalǵan júzege asyrylǵan sharalar qaýipsiz qoǵam qalyptastyrýdyń negizin qalady. Memlekettik organdardyń kúsh-jigeri, ınfraqurylymdy jańǵyrtý, zamanaýı tehnologııalardy qoldaný jáne zańnamany jetildirý Qazaqstannyń árbir azamattyń ómiri men qaýipsizdigin basymdyqqa qoıatyn el retindegi pozıııasyn odan ári nyǵaıta túsýde.