Bıyl Túrkistanǵa jańa mártebe beriledi

2022 jyldyń 27 qyrkúıeginde Túrkistan oblysynyń jurtshylyǵymen kezdesken Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Túrkistanǵa, jalpy, osy oblysqa erekshe mán berýdi» júktep, muny «eń aldymen, Úkimetimizdiń basty mindeti» dep belgiledi. Sodan 2023 jylǵy 17 maýsymda Ulttyq quryltaıdyń ekinshi otyrysyn Túrkistan qalasynda ótkizip, sondaǵy sózinde óńirdi «qazaqtyń rýhanı astanasyna» aınaldyrý bastamasyn qaıtalady.

Ulttyq ekonomıka mınıstrligi sol maýsym aıynda «Túrkistan qalasynyń erekshe mártebesi týraly» jeke zańnyń jobasyn ázirlep, shuǵyl túrde qoǵamdyq talqylaýǵa shyǵardy.

Bul qujat qysqa ǵana boldy. Kólemi nebári 7 betten sál asady. Eń basty babynda «Túrkistan qalasy – Qazaqstan Respýblıkasynyń rýhanı jáne tarıhı astanasy» dep jazyldy.

Muny estip, el dúrlikti. Áleýmettik jeli «Qazaqstannyń astanasy Túrkistanǵa kóshiriledi eken» degen áńgimege toldy. Oblys ortalyǵynda páter baǵasy sharyqtady. Keıbir azamat daǵdarys zamanynda astanany kóshirip, taǵy shamadan tys shyǵyndalýǵa qarsylyǵyn ashyq aıtty.

Joba jurttyń qatań synyna mańdaı soqqannan keıin Ulttyq ekonomıka mınıstrligine qujatty qaıta pysyqtaýǵa týra keldi. Sóıtip, byltyrǵy 2 tamyzda qoǵam nazaryna usynylǵan «Túrkistan qalasynyń erekshe mártebesi týraly» zań jobasynyń jańa nusqasynan «astana» sózi alyp tastaldy.

Onyń ornyna jańa jobaǵa sáıkes, «Túrkistan oblysy – Qazaqstan Respýblıkasynyń rýhanı jáne tarıhı ortalyǵy erekshe mártebesine ıe» bolady. Al Túrkistan qalasy – sonyń «ákimshilik ortalyǵy bolyp tabylady».

Biraq sodan keıin qujat «habar-osharsyz» ketken. Endi málim bolǵandaı, másele kún tártibinen alyp tastalmapty, sodan beri zańdy ázirleýshiler ony qaıta pysyqtap shyqqan. Nátıjesinde, onyń bir zań emes, tutas zańdar toptamasyna aınalatyny anyqtaldy.

Iaǵnı, joǵaryda atalǵan negizgi zań jobasy syrtynda, «QR keıbir zańnamalyq aktilerine Túrkistan qalasyna erekshe mártebe berý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» ilespe zań jobasy da daıyndaldy.

Qujattar taıaýda Parlamentke engiziledi dep kútilýde. Qabyldaný merzimi retinde 2024 jyl kórsetilgen. Demek, Túrkistan beıresmı mádenı astanadan zań júzinde mártebesi bekitilgen «Qazaqstan Respýblıkasynyń rýhanı jáne tarıhı ortalyǵyna» aınalýy múmkin.

Bul zańnamalyq túzetýler toptamasy Jer kodeksine, «QR sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys qyzmeti týraly», «Tarıhı-mádenı mura obektilerin qorǵaý jáne paıdalaný týraly», «QR týrıstik qyzmet týraly» zańdarǵa ózgerister engizedi.

Saıasattanýshy Zeıin Sabyrqulov Túrkistandy shyn máninde astana etý týraly bastamalar salmaqty talqylanǵanyn aıtady.
«Dáıektemeler de baısaldy boldy. Eń bastysy, Túrkistan sonaý Esim hannan bastaý alyp, XIV-HVIII ǵasyrlarda Qazaq handyǵynyń astanasy boldy ǵoı. Sondaı-aq óńirdiń qos alpaýyttan da alys jatqany alǵa tartyldy. Mysaly, Reseıdiń Omby oblysynan Astanaǵa deıin nebári 550 shaqyrym ǵana. Túrkistan bolsa, Reseıden 2 myń shaqyrymdaı alys qonǵan. Ol Qytaıdan da shalǵaıda. «Eger astanany Túrkistanǵa kóshirsek, Ortalyq Azııa elderimen qarym-qatynasymyz tipten bekı túsedi» degen dáıekteme de aıtyldy. Biraq bul usynystar el basshylyǵy tarapynan qoldaý tappaǵan kórinedi», – dedi saıasattanýshy.