Búgin – Mádenıet jáne ulttyq salt-dástúr kúni

Foto: ashyq derekkóz

Bul kún mádenıet pen salt-dástúr ult janynyń bir bólshegi ekenin eske salady. Adamdar salt-dástúr, mýzyka, bı jáne qolóner arqyly ata-baba danalyǵyna boılap, jańa zamanda Temirqazyq rólin atqaratyn rýhanı baılyqty saqtaıdy, dep jazdy qandastar.kz

Bul kún ejelgi ádet-ǵuryptardy qurmetteýge, olardyń tereń maǵynasyn túsinýge jáne ony zaman talabyna saı jańǵyrtýǵa úndeıdi. Osylaısha, salt-dástúrler óziniń máni men danalyǵyn joǵaltpaı, túrlenip, qaıta tiriledi. Bul kún – adamnyń óz ótkenine qurmetpen qaraý arqyly kemel bolashaqqa qadam basýǵa bolatyny týraly oılanatyn kez.

Endeshe, bul kún – árqaısymyzǵa mádenıettiń eń aldymen ishki kóńil aýany ekenin, ómirdegi sulýlyqty kóre bilý, óz ótkenin qasterleý, sol arqyly jarqyn bolashaqqa umtylý ekenin uǵyndyratyn kún. Bul – árkim ata-baba danalyǵyn túısinip, dástúrli qundylyqtarmen qaýyshyp, rýhanı kemeldenýge baǵyt alatyn kezeń.

Bul kún mádenıetti, ónerdi jáne ulttyq qundylyqtardy nasıhattaýǵa arnalǵan. Respýblıka aýmaǵynda ulttyq salt-dástúrlerdi nasıhattaýǵa arnalǵan is-sharalar – baıqaýlar, jármeńkeler, festıvaldar, qazaqstandyq avtorlarshyǵarmalarynyń tusaýkeseri ótkiziledi.

Qazirgi tańda elimizde táýelsizdik rýhy bekip, ulttyq biregeılik qalyptasyp keledi, sonymen qatar salt-dástúrdi jańǵyrtýǵa kóbirek kóńil bólinýde. Urpaqtar arasyndaǵy baılanysty nyǵaıtý, halyqtyq ádet-ǵuryptarǵa qaıta oralý, tarıhı sımvoldardy qalpyna keltirý jáne ulttyq muraǵa negizdelgen jańa mádenı paradıgmany qalyptastyrý basym baǵyt sanala bastady.

Qoǵamnyń mádenı-tarıhı muraǵa degenin tasynyń qaıta jandanýy qazirgi turmysymyzǵa aıtarlyqtaı áser etýde. Jarqyn mysal – tabıǵı ıngredıentterge negizdelgen dástúrli qazaq taǵamdaryna suranysty arttyrǵan salaýatty tamaqtaný úrdisi. Osyǵan uqsas tendenııany basqasalalardan da baıqaýǵa bolady: salaýatty ómir saltyna degen umtylys ulttyq sportqa degen yqylasty kúsheıtti, ádebıetke kóńil bólý klassıkterdiń shyǵarmalaryna jańa tynys berdi, al mýzyka ındýstrııasy halyqtyq motıvterge kóbirek bet buryp, olarǵa zamanaýı sıpat berýde.

Bul Naýryzdyń jańa konepııasyna tolyq úılesedi: erteden kele jatqan salt-dástúrler 21 ǵasyrǵa beıimdelip, qazirgi zamanǵa laıyq jańa sıpatqa ıe bolady. Ǵasyrlar boıy qalyptasqan tájirıbege negizdelgen, zaman ózgerisine beıim mádenıet bolashaqta Qazaqstannyń damýyna baǵdar beredi.

Bul kúni mádenı murany aıshyqtap qana qoımaı, jalpy jurtshylyqty tartatyn kóptegen is-sharalar– folklorlyq festıvalder men konertterdi, halyq qolóner kórmelerin, sheberlik synyptary men shyǵarmashylyq semınarlaryn, mádenı jármeńkelermen bazarlar, etnograftarmen jáne sarapshylardyń salt-dástúr týraly dáristerin, semınarlar jáne kezdesýlerdi, taqyryptyq strıt-art festıvalderin (kóshe teatrlarynyń qoıylymdaryn, spektakldermen ınstallıaııalardy uıymdastyrý), mádenı fılmder men derekti kórmeler uıymdastyrylǵan jón.

Bul is-sharalar árbir adamǵa mádenı muranyń baılyǵyn, dástúrlerdiń mańyzyn sezinýge múmkindik berip, adamdardyń ortaq qundylyqtar men ıdeıalar tóńireginde birigýge, ótken men búginniń baılanysyn nyǵaıtýǵa jol ashady