ەلنۇر بەيسەنباەۆ: بالالار لاگەرىنىڭ جاعدايى سىن كوتەرمەيدى

ءماجىلىس دەپۋتاتى, «AMANAT» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى ەلنۇر بەيسەنباەۆ بالالاردىڭ جازعى دەمالىسىن ساپالى ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسىن قوزعاپ, «AMANAT» فراكتسياسىنىڭ مۇشەلەرى اتىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى تامارا قاسىمقىزى دۇيسەنوۆاعا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

مەملەكەت باسشىسى – ەلىمىزدەگى ءاربىر بالانىڭ قۇقىقتارىنىڭ قورعالۋى مەن ساقتالۋىنىڭ كەپىلى.

بۇعان دالەل, پرەزيدەنتتىڭ تىكەلەي پارمەنىمەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ بويىنشا ماڭىزدى زاڭ قابىلداندى. ەندى بالالارعا بايلانىستى ءاربىر ماسەلە مەملەكەتتىك دەڭگەيدە باقىلاۋدا بولاتىنى حاق.

دەگەنمەن, ەلىمىزدە ءالى دە كەزدەسەتىن كەيبىر كەلەڭسىزدىكتەر وسىعان قارسى جاسالىپ جاتقانداي اسەر قالدىرادى. سونىڭ ءبىر كورىنىسى – بالالاردىڭ جازعى دەمالىسىن ۇيىمداستىرۋداعى ولقىلىقتار.

مىسالى, بىلتىر الماتى وبلىسىنىڭ ۇزىناعاش اۋىلىندا بالالار لاگەرىن ساۋنادا ۇيىمداستىرعان. ول قوعامدا ۇلكەن شۋ تۋعىزدى. وسى ماسەلە بويىنشا سوت جۋىردا عانا اياقتالدى. كىنالىلەر سوتتالىپ, باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.

سوت 2023 جىلى كاسىپكەر ايەلدىڭ 50 بالانى بالالار لاگەرى دەپ وز جەكە مەكتەبىنە, 300 بالانى فيتنەس-ورتالىعى بار مونشا كەشەنىنە ورنالاستىرعانىن انىقتادى.

باسقا باسقا, بالاعا قاتىستى مۇنداي تەرىس قادامعا بارۋ – ناعىز باسسىزدىق, اقشا ءۇشىن اردان اتتاۋ ەمەس پە?!

تاعى ءبىر مىسال. باس پروكۋراتۋرا 2023 جىلى تامىزدا الماتى وبلىسىندا ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ رۇقساتىنسىز جۇمىس ىستەگەن 8 بالالار لاگەرىن انىقتاعان. ولارداعى جاعداي دا ەشبىر سىن كوتەرمەيدى. سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق جانە ءورت قاۋىپسىزدىگى نورمالارى مۇلدەم ساقتالماعان. سپورت جانە ويىن الاڭدارى دا قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا ساي ەمەس.

بىلتىر قوناەۆ قالاسىنداعى «بايتەرەك» لاگەرىندە شارتتا كورسەتىلگەنىنە قاراماستان, بالالاردىڭ ءتيىستى دەمالىسى مەن وقۋى ۇيىمداستىرىلماعان.

سول سەكىلدى شىمكەنتتەگى «Hawaii» لاگەرى ورتكە قارسى دابىل جۇيەسىمەن جابدىقتالماعان جانە مىندەتتەلگەن سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قورىتىندىسىز جۇمىس ىستەگەن.

سونداي-اق, 220 بالاعا ارنالعان «ءۇش بۇلاق» لاگەرى ءىس جۇزىندە 310 وقۋشى قابىلداعان. بىلايشا مولشەردەن تىس تىعىز ورنالاستىرۋ بالالاردىڭ دەمالۋىنا تەرىس اسەر ەتەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

ايتا بەرسەك, مۇنداي مىسالدار جەتەرلىك. بالالار مۇنداي جازعى دەمالىس ورىندارىندا الاڭسىز تىنىعىپ, جاڭا وقۋ جىلىنا تىڭ كۇشپەن كەلۋدىڭ ورنىنا, ءتۇرلى كەلەڭسىزدىككە ۇشىراپ جاتقانى وكىنىشتى.

جوعارىدا اتالعان زاڭ ەندى مۇنداي ورىنداردى ەسكەرتۋسىز تەكسەرىپ, تالاپتى ساقتاماعاندارعا ناقتى شارا قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان وسىنداي ولقىلىقتاردىڭ بارلىعىن جويىپ, بالالاردىڭ بيىلعى جازعى دەمالىسىن ساپالى ۇيىمداستىرۋعا جەتە ءمان بەرگەن ءجون.

بۇل رەتتە, نازار اۋداراتىن ماسەلە – ەلىمىزدە بالالار لاگەرى مۇلدەم جەتىسپەيدى. ولار بار بولعانى بالالاردىڭ 10-اق پايىزىن قامتيدى.

ونىڭ ىشىندە دە ساپالى دەمالىستى قامتاماسىز ەتە الاتىنى ساناۋلى عانا. وعان قوسا, پاندەميادان كەيىن لاگەرلەردىڭ 30 پايىزى نارىقتان كەتتى.

اشىعىن ايتۋ كەرەك, بالالاردىڭ جازعى دەمالىسپەن قامتىلۋى تۋرالى ستاتيستيكاسى كوكەيگە قونبايدى. ويتكەنى, جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر مەكتەپ جانىنداعى لاگەرلەردى – جازعى لاگەرلەر دەپ ەسەپتەيدى. بۇل ءجونسىز.

تاعى دا قايتالاپ ايتامىن, مەكتەپ جانىنداعى لاگەرلەر جازعى دەمالىس ەمەس, ول تەك قانا 5-6 ساعاتتىق ۋاقىت وتكىزۋ.

تاعى ءبىر اتاپ وتەرلىك ماسەلە, ەلىمىزدەگى لاگەرلەردىڭ باسىم بولىگى كەڭەس كەزەڭىندە سالىنعاندىقتان, توزىعى جەتىپ تۇر.

سوندىقتان سالىنۋى وڭاي, شىعىندى از تالاپ ەتەتىن گلەمپينگ بازاسىنداعى كيىز ۇيلەر, شاتىرلار تۇرىندەگى لاگەرلەردى ۇيىمداستىرىپ, ولاردىڭ ستاندارتتارىن ەنگىزۋ قاجەت.

سونداي-اق, ەلىمىزدە پەداگوگتتەردى دايىندايتىن وقۋ ورىندارى كوپ بولعانىمەن, ءالى دە لاگەرلەردە جۇمىس ىستەيتىن جەتەكشى-تاربيەشىلەردى دايىنداۋ جۇيەسى جولعا قويىلماعان.

وسى رەتتە, «AMANAT» پارتياسىنىڭ جول كارتاسىندا 50 بالالار ساۋىقتىرۋ لاگەرىن سالۋ  كوزدەلگەن. الايدا ونىڭ بيىل تەك بەسەۋىنىڭ عانا قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر.

قورىتا كەلە, بالالاردىڭ جازعى دەمالىسىنا قاتىستى جوعارىداعىداي كەلەڭسىزدەردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تەز ارادا كەلەسى شارالاردى قولعا الۋدى ۇسىنامىز:

1. سۋ باسقان وڭىرلەردىڭ بالالارىن جازعى ساۋىقتىرۋ لاگەرلەرىنە ارنايى ۇيىمداستىرۋ كەرەك.

2. جازعى بالالار ساۋىقتىرۋ ورتالىقتارى ءتيىستى سالالىق ماماندارمەن قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس.

3. مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ بويىنشا كونكۋرس وتكىزۋ كەزىندە ەرەكشەلىكتەرى بار بالالارعا ينكليۋزيۆتىك ءبىلىم بەرۋ تالاپتارىن ورىنداۋ كوزدەلۋى ءتيىس.

4. بيزنەس وكىلدەرى مەن سالا ماماندارىن قاتىستىرا وتىرىپ, قازاقستاندا بالالار دەمالىسىن دامىتۋ جونىندەگى ءىس-شارالار جوسپارىن ازىرلەگەن ءجون, – دەدى دەپۋتات ە. بەيسەنباەۆ.