حرونوبيولوگيا مامانى: كۇن ەرتە شىعادى, ءتۇن كەش باتادى دەپ تابيعي ۋاقىتتان باس تارتۋ نەگىزسىز

فوتو: inbusiness.kz

قازاقستاندا ساۋساقپەن سانارلىق قايتا قاراۋعا ۇسىنىلاتىن ماسەلەلەر بار. سونىڭ ءبىرى – ۋاقىت بەلدەۋى. بيىل 1 ناۋرىزدا عانا UTC+5 ۋاقىت بەلدەۋىنە وتكەن ەدىك. ەندى ارادا 3 ايدان استام كەزەڭ وتكەندە ۋاقىتتى بۇرىنعى قالپىنا كەلتىرۋ جونىندە پەتيتسيا جاريالانىپ, قاجەتتى 50 مىڭ قولدى جينادى. شەشىم شىعار كۇن دە بەلگىلەنىپ وتىر, – دەپ حابارلايدى qandastar.kz.

بۇگىن ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى ارمان شاققاليەۆ ماسەلە ءتارتىپ, زاڭ بويىنشا شەشىم تاباتىنىن ايتتى. ونىڭ سوزىنشە, قۇر بايبالامنىڭ سوڭىندا جۇرمەي, ناقتى تالدانعان اقپاراتتار نەگىزىندە قورىتىندى شىعادى جانە پەتيتسيا 40 كۇن ىشىندە قارالادى.

ال ستاتيستيكاعا نازار اۋدارساق, كەيىنگى 100 جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ ۋاقىت بەلدەۋى 12 مارتە اۋىسقان ەكەن. بيىلعى وزگەرىس تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان بەرگى العاشقىسى. بىراق الدىڭعىلاردىڭ ەشبىرى تابيعي ۋاقىتقا سايكەس كەلمەگەن.

بيىلعى وزگەرىسكە نە تۇرتكى بولعانىنا توقتالساق. گەوگرافيالىق تۇرعىدان 4 ۋاقىت بەلدەۋىندە ورنالاسقانىنا قاراماستان, قازاقستاندى ءبىر ۋاقىت بەلدەۋىنە كوشىرۋ يدەياسىن الماتىداعى فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋت ۇسىنعان. بۇل باستامانى ۇكىمەت قولداي اكەتتى. جاۋاپتى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگى دە جاڭاشىلدىقتىڭ بانك سەكتورىنا پايدالى ەكەنىن, بارلىق وڭىردە بانك تولەمدەرى ءبىر ۋاقىتتا بولاتىنىن العا تارتتى. بىراق باستان-اق بۇل قادامعا بىرقاتار ءوڭىردىڭ تۇرعىندارى, اسىرەسە شىعىسقازاقستاندىقتار نارازى بولعان. سەبەبى جاڭا ۋاقىتقا كوشكەن سوڭ بۇل ايماقتا تاڭ جازدا ساعات 03:15-تە اتىپ, كۇن قىستا تۇسكى ساعات 15:20-دا باتاتىنى ايتىلىپ ءجۇردى.

ال ماماندار بۇعان قاتىستى نە دەيدى? مۇنى دا بىلمەككە تالپىندىق. ماسەلەن, قولدانبالى حرونوبيولوگيا مامانى بولات نۇرقوجاەۆ ەلىمىز ءۇشىن ەڭ ءتيىمدى ۋاقىت بەلدەۋى UTC+5 ەكەنىن, ونىڭ تابيعي ۋاقىتىمىزعا سايكەس كەلەتىنىن العا تارتىپ وتىر.

«بۇل ماسەلەدە قاتەلەسپەۋ ءۇشىن ۋاقىت ولشەمى اسپەكتىلەرىن ءبىلۋ كەرەك. ءبىرىنشىسى, كۇن ۋاقىتى. ول كۇننىڭ ءدال توبەدە تۇرۋى تۇسكى ساعات 12:00-گە سايكەس كەلۋىمەن ەسەپتەلەدى. شىعىس قازاقستاننىڭ شىعىس جاعىنان باستاپ تۇركىستان, قاراعاندى, اقمولا وبلىستارىنىڭ باتىس جاعىنا دەيىن 67°30 جانە 82°30 مەريديانىنىڭ اراسى ءبىر ساعاتتىق بەلدەۋگە جاتادى. شىعىس قازاقستاننىڭ قىتايعا جاقىن بولىگى UTC+6 ۋاقىت بەلدەۋىنە ەنىپ جاتقانىمەن, ءدال وسىنداي جاعداي ەلدىڭ باتىس بولىگىندە دە بار, ياعني, ولاردا UTC+4 بەلدەۋىنە ەنەتىن جەرلەر بار. بىراق ءبىز ءبىر وبلىستى ەكى ءتۇرلى ۋاقىت بەلدەۋىنە بولە المايمىز.

ەكىنشىسى, بەلدەۋلىك ۋاقىت. شىعىسىندا ءتالتۇسى ساعات 11:30-عا, باتىسىندا 12:30-عا كەلگەن ۋاقىت اراسىن بەلدەۋلىك ۋاقىت دەيمىز. بۇل – تابيعي جەرگىلىكتى ۋاقىتقا ەڭ جاقىن ولشەم بولىپ سانالادى. ال تابيعي ۋاقىت دەگەنىمىز جوعارىدا ايتقانداي ءار ەلدى مەكەننىڭ تۋرا توبەسىندە كۇننىڭ تۇرۋى 12:00-گە سايكەس كەلۋى. ءبىز ونى قولدانا المايمىز, وندا ءار اۋدان, قالا سايىن ۋاقىتتى 15-20 مينۋتقا جىلجىتىپ, رەتتەپ وتىرۋىمىزعا تۋرا كەلەدى. 1884 جىلدان باستاپ گرينۆيچ ۋاقىت بەلدەۋىن الەم ەلدەرى قابىلدادى. سودان باستاپ بۇل ماسەلە كۇن تارتىبىنە شىققان. 1924-1930 جىلدارى ءار ءوڭىر جەرگىلىكتى ۋاقىتتى 1 ساعات العا جىلجىتىپ قولداناتىن بولدى. ونى دەكرەتتىك ۋاقىت اتادى, شىندىعىندا ول ۇنەمى العا جىلجىعان جازعى ۋاقىت ەدى. جازعى ۋاقىت دەگەنىمىز ءار ماۋسىمدا العا 1 ساعات جىلجىتىپ قولدانىلىپ جۇرگەن, قازىر امەريكا, ەۋروپا ەلدەرىندە بار بەلدەۋ. دەكرەتتىك ۋاقىت دەگەنىمىز قىستا دا جازعى ۋاقىت بەلدەۋىمەن ءومىر ءسۇرۋ», – دەيدى ول.

سونىمەن قاتار ب.نۇرحوجاەۆ جازدا كۇننىڭ ۇزاق, قىستا قىسقا بولاتىنى  تابيعي زاڭدىلىق ەكەنىن ايتادى. «كۇن ەرتە شىعادى, ءتۇن كەش باتادى دەگەن سەكىلدى سىلتاۋلار ايتىپ, تابيعي ۋاقىت بەلدەۋىنەن باس تارتۋ ءجوندى شەشىم ەمەس. ۋاقىتتى رەتتەمەۋ كاتاستروفالىق سالدارعا سوقتىرادى. ءبىز كەرىسىنشە بيىلدان باستاپ ءوز تابيعي ۋاقىت بەلدەۋىمىزگە ورالدىق», – دەيدى مامان.

تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە ايتا كەتەيىك. ۋاقىت بەلدەۋىنە كەلگەندە تسيركادالىق ريتمدەر مەحانيزمى دەگەندە  بار. ول 2017 جىلى عىلىم رەتىندە مويىندالعان. ول ادام اعزاسى ءوزى ءومىر سۇرەتىن جەردەگى تابيعي ۋاقىت بەلدەۋىمەن استاسىپ جاتاتىنىن دالەلدەپ وتىر. مۇنى حرونوبيولوگ ماماندار دا العا تارتىپ كەلەدى…

م.سنادين