Qazaq tiliniń mártebesin ózgertýdiń qajeti joq — Abzal Quspan

Foto: ashyq derekkóz

Elge aty málim advokat, qazirgi májilis depýtaty Abzal Quspan qazaq tiliniń mártebesin ultaralyq til mártebesine ózgertý jaıly el arasyndaǵy sózge qatysty oıyn aıtty, dep habarlaıdy qandastar.kz Orda.kz-ke silteme jasap.

Áýeli Abzal Quspan óziniń áleýmettik jelisinde el arasynda «memlekettik tildi ultaralyq tilge aınaldyrý úshin jumys toby qurylady» degen sózdiń shyndyqqa janaspaıtynyn atap ótti.

«Taıaýda áleýmettik jelide qazaq tiliniń memlekettik til mártebesinen ultaralyq til mártebesine aýystyrý týraly jumys toby qurylady eken degen syńaıdaǵy jazba jarııalandy. Birden basyn ashyp aıtaıyn. Bul – negizsiz, shyndyqqa janaspaıtyn jalǵan aqparat», — dedi Abzal Quspan.

Ol qazaq tiliniń Konstıtýııadaǵy «memlekettik til» degen dárejesiniń myzǵymaıtynyn atap ótti. Ol másele tek referendým arqyly bolmasa parlament otyrysynda sheshiletinin atap ótti.

«Elimizdiń Konstıtýııasynda «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy memlekettik til – qazaq tili» dep aıqyn kórsetilip, mártebesi taıǵa tańba basqandaı naqty belgilengen. Sondyqtan kún tártibinde qazaq tiliniń bul mártebesin ózgertý týraly eshqandaı másele joq. Ol myzǵymaıdy. Oǵan qosa, Ata zańymyzǵa ózgerister engizý máselesi referendým arqyly, bolmasa Parlament palatalaranyń birlesken otyrysy arqyly sheshiledi. Sondyqtan, mundaı aqparattarmen manıpýlıaııa jasaýdyń qajeti joq», — dedi Abzal Quspan.

Onyń sózinshe qazaq tiliniń aıasynyń keńeıýi, onyń naǵyz ultaralyq qarym-qatynas tiline aınalý jaıyna kelsek, bul – zańmen belgilenetin emes, tabıǵı túrde, azamattardyń óz qalaýymen iske asatyn qubylys. Ol qazirdiń ózinde bul úrdis anyq baıqalatynyn aıta ketti. Elimizde qazaq tilin jetik meńgergen ózge ult ókilderiniń qatary mol ekenin jáne aldaǵy ýaqytta onyń aıasy keńeıe túsedi dep oılaıtynyn aıtty.

Ol memlekettik tildiń qoldaný aıasyn keńeıtý maqsatynda 8-shaqyrylym depýtattarymen Májilis qabyrǵasynda birqatar jumystar atqarylǵanyn atap ótti.

Onyń sózinshe atqarylǵan ister:

• Qazaq tilinde úsh zań jobasynyń ázirlenýine túrtki boldyq. Olar: «Túrkistan qalasynyń erekshe mártebesi týraly», «Normashyǵarmashylyq týraly» jáne «Arhıv týraly» zańdar. Bul zańdardyń alǵashqysy parlamentten ótip, prezıdent jarlyǵymen kúshine endi. Al qalǵan ekeýi qaralý satysynda.
• Qoldanystaǵy Ákimshilik kodekstiń 75-babynyń is júzinde jumys istemeıtini jóninde alǵash másele kótergenderdiń biri — ózim boldym. Májiliske saılanǵan sátten bastap, osy olqylyqty túzetýge kúsh saldym. Nátıjesinde, kodeks 729-baptyń 2-1-bóligimen tolyqtyrylyp, hattama toltyrýǵa quqyly ýákiletti organ retinde jergilikti til basqarmalarynyń ókilettigi naqty belgilendi.
• Qazirgi ýaqytta qylmystyq zańnamany jetildirý jónindegi zań jobasy aıasynda Qylmystyq, Qylmystyq-proestik jáne Qylmystyq-atqarý kodeksteriniń qazaq tilindegi nusqalary tildik úndestik jáne zań tehnıkasy talaptaryna sáıkestendirilýde dep tolyq aıtýǵa negiz bar.

Abzal Quspan atqarylǵan jumystar týraly 15 mamyrda Oral qalasynda ótken respýblıkalyq konferenııada keńinen baıandaǵanyn aıta ketti.