جاڭالىقتار
قازاقستان حالقى ارزان گاز تۇتىنىپ وتىر
بۇگىندە سۇيىتىلعان مۇناي گازىنىڭ ءبىر تونناسىن وندىرۋگە 60-70 مىڭ تەڭگە جۇمسالادى. ال كوتەرمە ساۋداعا شىعارعاندا تونناسىن 40 320 تەڭگەنىڭ شەگىندە ساتۋ بەلگىلەنگەن.
بۇل جەردە قوسىمشا قۇن سالىعى ەسەپكە الىنباعان. مينيستر الماسادام ساتقاليەۆتىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, بىلتىر سۇيىتىلعان مۇناي گازىنىڭ ىشكى نارىقتاعى تۇتىنۋ كولەمى 28 پايىزعا ءوستى. ياعني قازاقستاندىقتار 2022 جىلعا قاراعاندا 400 مىڭ توننانى ارتىق جاعىپ, 2 ملن توننادان استام گازدى كادەسىنە جاراتتى. قازىر قازاقستانداعى سۇيىتىلعان مۇناي گازىنىڭ قۇنى كورشى ەلدەرمەن سالىستىرعاندا ەداۋىر تومەن. ايماقتارعا قاراي گازدىڭ ءبىر ءليترى 54-86 تەڭگەنىڭ ارالىعىندا باعالانادى. سالىستىراتىن بولساق, رەسەيدە ءبىر ليتر گاز – 165 تەڭگەگە, قىرعىزستاندا – 159 تەڭگەگە, ازەربايجاندا – 171 تەڭگەگە, ال, تاجىكستاندا 273 تەڭگەگە ساتىلادى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا, وندىرىستەگى قارجىلىق تيىمسىزدىكتەن سالا شىعىنعا ۇشىراپ وتىر. سونىڭ سالدارىنان كاسىپورىندارداعى تۇراقتى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە, تەحنولوگيانى جاڭعىرتۋعا مۇمكىندىك جوق.
قازىرگى تاڭدا ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن «تەڭىزشەۆرويل» اراسىندا اي سايىن 20 مىڭ توننا گاز جەتكىزۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى. سونداي-اق, «QazaqGaz» ۇلتتىق كومپانياسى مەن سولتۇستىك كاسپي جوباسىنىڭ اكتسيونەرلەرى جىل سوڭىنا دەيىن قاشاعان كەن ورنىنان سۇيىتىلعان مۇناي گازىن ساتىپ الۋ-ساتۋ كەلىسىمشارتىنا قول قويۋ ماسەلەسىن پىسىقتاپ جاتىر. بۇل جوبا جۇزەگە اسسا, جىل سايىن 700 مىڭ تونناعا دەيىن گاز جەتكىزىلمەك. سۇيىتىلعان مۇناي گازىنىڭ باعاسى (ليتر) قازاقستان – ₸54-86 قىرعىزستان – ₸159 رەسەي – ₸165 ازەربايجان – ₸171 تاجىكستان – ₸273 12 ميلليون ادام گازدىڭ قىزىعىن كورىپ وتىر قازىر 12 ملن ادام كوگىلدىر وتىننىڭ قىزىعىن كورىپ وتىر.
ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ اقپاراتى بويىنشا بىلتىر ەلدەگى گازداندىرۋ دەڭگەيى 60 پايىزدى ەڭسەردى. ال 2030 جىلعا دەيىن كورسەتكىشتى 65 پايىزعا جەتكىزۋ كەرەك. بيىل بۇل ماقساتتا 90 ملرد تەڭگەدەن استام قارجى جۇمسالماق. ءسويتىپ, 244 مىڭ ادام گازبەن قامتاماسىز ەتىلەدى. وسىلايشا ۇكىمەت ءبىر جىل ىشىندە گازداندىرۋ كورسەتكىشىن 61 پايىزدان اسىرۋدى كوزدەپ وتىر. 2023 جىل – 60 پايىز 12 ملن ادام 2024 جىل – 61,1 پايىز 244 مىڭ ادام ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار قولعا الىنادى. اتاپ ايتار بولساق, «بەينەۋ-بوزوي-شىمكەنت» ماگيسترالىنىڭ 2-ءشى جەلىسى سالىنادى. «اقتوبە-قوستاناي», «تالدىقورعان-ءۇشارال» گاز ماگيسترالدارى تارتىلادى. سونداي-اق, «سارىارقا» گاز قۇبىرىنىڭ ءۇش كەزەڭى تولىق تۇرعىزىلماق. اتالعان جوبالارعا شەتەلدەن ينۆەستيتسيا تارتۋ جوسپارلانىپ وتىر. ماسەلەن, «بەينەۋ-بوزوي-شىمكەنت» جانە «اقتوبە-قوستاناي» جەلىلەرىن سالۋعا قاتارلىق ينۆەستورلار قارجى سالادى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ قاتارعا جاساعان ساپارى كەزىندە ارنايى كەلىسىمگە قول قويىلعان ەدى. گاز ماگيسترالدارىنىڭ قۇرىلىسى «بەينەۋ-بوزوي-شىمكەنت» گم 2-جەلىسى «اقتوبە-قوستاناي» گم «تالدىقورعان-ءۇشارال» گم «سارىارقا» گم ءۇش كەزەڭى قازاقستان اقتاۋ-باكۋ-تبيليسي-دجەيحان باعىتىندا تاسىمالداناتىن مۇناي كولەمىن ۇلعايتپاق. 2022 جىلدىڭ قاراشاسىندا «قازمۇنايگاز» ازەربايجاندىق SOCAR كومپانياسىمەن وسى باعىتتا مۇناي ەكسپورتتاۋ بويىنشا كەلىسىمگە كەلگەن ەدى. «ءبىزدىڭ ۇلتتىق كومپانيالارىمىزدىڭ الدىنا قازاقستاندا ءوندىرىستىڭ ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ, مۇناي جەتكىزۋ كولەمىن ۇلعايتۋ مىندەتى قويىلدى. وسىعان بايلانىستى, ءبىز قازاقستاندىق مۇنايدى جەتكىزۋ كولەمىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بىلتىر بۇل باعىتتاعى ترانزيت كولەمى 1 ملن 57 مىڭ تونناعا جەتتى. بيىل 1,5 ملن توننا مۇناي تاسىمالداۋ جوسپارلانىپ وتىر». الماسادام ساتقاليەۆ, قر ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قازىر وتاندىق كاسىپورىندار مۇناي ءوندىرۋدى ازايتتى. ناۋرىزدىڭ باسىندا قازاقستان وپەك+ ەلدەرىمەن بىرگە بيىلعى ەكىنشى توقساندا ءوندىرىستى كۇنىنە 82 مىڭ باررەلگە قىسقارتاتىنىن مالىمدەدى. وسىلايشا, ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن تاۋلىگىنە 1 ملن 400 مىڭ باررەلدەن استام مۇناي وندىرىلەدى. بۇعان دەيىن, بىلتىر ساۋىردە بيىلعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن كۇندەلىكتى ءوندىرىس كولەمى 78 مىڭ باررەلگە كەميتىنى بەلگىلى بولعان. بۇل نارىقتاعى تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جاسالعان قادام.
