جاڭالىقتار
قازاقستاندا ورمان ءورتىن انىقتاۋدا جاساندى ينتەللەكت قولدانىلماق
ورمان ورتىنە نايزاعاي سەبەپ. بۇگىن ماجىلىستە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا ەكولوگيا ءمينيسترى ەرلان نىسانباەۆ وسىلاي دەدى. ونىڭ ايتۋىنشا, بىلتىر 500-دەي ءورت نايزاعاي سالدارىنان تۇتانعان. مينيسترلىك ەندى قىزىل جالىندى دەر كەزىندە انىقتاۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكت كومەگىنە جۇگىنبەك. ەل اۋماعىنىڭ دەنى ءشول مەن شولەيت بولعانىمەن, 5%-كە جۋىق تەرريتوريادا ورمان بار. ونىڭ اۋقىمى 31 ملن-عا گەكتارعا جۋىق. بۇگىندە جاسىل جەلكەندەردى قورعاۋ باس قاتىرار پروبلەماعا اينالعان. سەبەبى جىلدا ورمان ءورتى بولىپ, مەملەكەتكە وراسان زور شىعىن كەلەدى. ەكولوگيا مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە, بىلتىر جالپى اۋدانى 116,8 مىڭ گەكتارعا جەتەتىن 810 ورمان ءورتى تىركەلگەن. سونىڭ 61,1 مىڭ گەكتارى – نۋ توعاي. بۇل – 15 ادامنىڭ ءومىرىن جالماعان ءبىر عانا «سەمەي ورمانىنىڭ» القابى. ەرلان نىسانباەۆ, قر ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى: — ورمان ورتتەرىنىڭ سەبەپتەرى بويىنشا وقيعالار سانى: نايزاعاي رازريادتارىنان 498, اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنەن شارپىعان 87, جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ كىناسى بويىنشا 31, انىقتالماعان سەبەپتەردەن 194 وقيعا تىركەلگەن. تەرگەۋ امالدارى سەمەيدەگى ءىرى ءورتتىڭ سەبەبى وسى نايزاعاي رازريادى ەكەندىگىن انىقتاعان. ال مۇنى انىقتايتىن كامەرالاردىڭ ءبىرى ءسوندىرۋلى تۇرعان. قۇرىلعىنىڭ اككۋمۋلياتورىن اۋىستىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ, جۇمىسشىلار ونى قوسۋعا ۇمىتىپ كەتكەن ەكەن. ونىڭ ۇستىنە سەمەي ورمانىندا بىردە-ءبىر مينەرالدى جولاق سالىنباعان, — دەيدى جاۋاپتىلار. باۋىرجان سىزدىقوۆ, قر توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى: — 2023 جىلى 11 ماۋسىم «سەمەي ورمانى» مەملەكەتتىك تابيعي رەزەرۆاتى اۋماعىندا, ياعني ءىرى ءورت باستالعان كەزدە جوسپارلانعان 181 شاقىرىم مينەرالدانعان جولاق سالۋ مۇلدەم ورىندالماعان. ەرتىس ورمانىندا جوسپارلانعان 570 شاقىرىمىنىڭ تەك 45-ءى عانا سالىنعان. وتكەن جىلعى ورمان ورتتەرى جاۋاپتى مەكەمەلەردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىنىڭ تومەندىگىن دە كورسەتتى. قولدانىستا بار تەحنيكالار ەسكى-قۇسقى. ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ەكولوگيا مينيسترلىگى مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ, 2023-2027 جىلدارعا ارنالعان ازاماتتىق قورعاۋ سالاسىنداعى ءبىرىنشى كەزەكتەگى شارالاردىڭ كەشەندى جوسپارىن ازىرلەگەن. قۇجاتتا كورسەتىلگەن شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 68,6 ملرد تەڭگە قاراجات قاراستىرىلعان. بۇل سوماعا 1 مىڭ 82 بىرلىك ارنايى كولىك قۇرالدارى, ورتكە قارسى جانە ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ارنالعان 948 تەحنيكا, ءورتتى ەرتە انىقتاۋ جۇيەسىن ورناتۋ جانە ءورت باقىلاۋ مۇناراسىن سالۋ جوسپارلانعان. بۇدان بولەك, مينيسترلىك جاسىل جەلكەندەردى ساقتاۋدا جاساندى ينتەللەكتىنى دە پايدالانباق ويدا. ەرلان نىسانباەۆ, قر ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى: — جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانىپ, باعدارلامالىق قاماتاسىز ەتۋ بويىنشا ءتيىستى تەحنيكالىق تاپسىرما ازىرلەندى. جوبانىڭ اياسىندا ءارتۇرلى كەزدەردەن الىنعان دەرەكتەردى توپتاستىرۋ ارقىلى ورتتەردى ەرتە انىقتاۋعا جانە جەدەل شەشىم قابىلداۋعا مونيتورينگ جاساۋ ءۇشىن بىرىڭعاي سيتۋاتسيالىق ورتالىق قۇرۋ جوسپارلانعان. وتتىڭ شىعۋىن انىقتاۋ 30 شاقىرىم دەيىنگى راديۋستا اينالىپ قارايتىن بەينەباقىلاۋ كامەرالارىنىڭ كومەگىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. وتكەننەن ساباق الىپ, كەلەشەكتە قايعىلى وقيعالاردىڭ بولماۋىن قاتاڭ تۇردە قولعا الۋ. بۇل – قازىر مەمەلەكەتتىك مەكەمەلەر الدىندا تۇرعان باستى مىندەت. سەبەبى سينوپتيكتەر بيىلعى جاز بىلتىرعىدان دا ىستىق بولادى دەپ بولجاپ وتىر. سوندىقتان وسى جىلى ورمان القاپتارى جەردەن دە, كوكتەن دە ءجىتى باقىلانادى, — دەپ سەندىردى جاۋاپتىلار.
