QAZAQSTANDA ORMAN О́RTIN ANYQTAÝDA JASANDY INTELLEKT QOLDANYLMAQ

Orman órtine naızaǵaı sebep. Búgin Májiliste ótken Úkimet saǵatynda Ekologııa mınıstri Erlan Nysanbaev osylaı dedi. Onyń aıtýynsha, byltyr 500-deı órt naızaǵaı saldarynan tutanǵan. Mınıstrlik endi qyzyl jalyndy der kezinde anyqtaý úshin jasandy ıntellekt kómegine júginbek. El aýmaǵynyń deni shól men shóleıt bolǵanymen, 5%-ke jýyq terrıtorııada orman bar. Onyń aýqymy 31 mln-ǵa gektarǵa jýyq. Búginde jasyl jelkenderdi qorǵaý bas qatyrar problemaǵa aınalǵan. Sebebi jylda orman órti bolyp, memleketke orasan zor shyǵyn keledi. Ekologııa mınıstrliginiń málimetinshe, byltyr jalpy aýdany 116,8 myń gektarǵa jetetin 810 orman órti tirkelgen. Sonyń 61,1 myń gektary – ný toǵaı. Bul – 15 adamnyń ómirin jalmaǵan bir ǵana «Semeı ormanynyń» alqaby. Erlan Nysanbaev, QR Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri: — Orman órtteriniń sebepteri boıynsha oqıǵalar sany: naızaǵaı razrıadtarynan 498, aýyl sharýashylyǵy jerlerinen sharpyǵan 87, jeke jáne zańdy tulǵalardyń kinási boıynsha 31, anyqtalmaǵan sebepterden 194 oqıǵa tirkelgen. Tergeý amaldary Semeıdegi iri órttiń sebebi osy naızaǵaı razrıady ekendigin anyqtaǵan. Al muny anyqtaıtyn kameralardyń biri sóndirýli turǵan. Qurylǵynyń akkýmýlıatoryn aýystyrý jumystary júrgizilip, jumysshylar ony qosýǵa umytyp ketken eken. Onyń ústine Semeı ormanynda birde-bir mıneraldy jolaq salynbaǵan, — deıdi jaýaptylar. Baýyrjan Syzdyqov, QR Tótenshe jaǵdaılar mınıstriniń orynbasary: — 2023 jyly 11 maýsym «Semeı ormany» memlekettik tabıǵı rezervaty aýmaǵynda, ıaǵnı iri órt bastalǵan kezde josparlanǵan 181 shaqyrym mıneraldanǵan jolaq salý múldem oryndalmaǵan. Ertis ormanynda josparlanǵan 570 shaqyrymynyń tek 45-i ǵana salynǵan. О́tken jylǵy orman órtteri jaýapty mekemelerdiń materıaldyq-tehnıkalyq bazasynyń tómendigin de kórsetti. Qoldanysta bar tehnıkalar eski-qusqy. Máseleni sheshý úshin Ekologııa mınıstrligi múddeli memlekettik organdarmen birlesip, 2023-2027 jyldarǵa arnalǵan azamattyq qorǵaý salasyndaǵy birinshi kezektegi sharalardyń keshendi josparyn ázirlegen. Qujatta kórsetilgen sharalardy júzege asyrý úshin 68,6 mlrd teńge qarajat qarastyrylǵan. Bul somaǵa 1 myń 82 birlik arnaıy kólik quraldary, órtke qarsy jáne ormandy qalpyna keltirý jumystaryn júrgizýge arnalǵan 948 tehnıka, órtti erte anyqtaý júıesin ornatý jáne órt baqylaý munarasyn salý josparlanǵan. Budan bólek, mınıstrlik jasyl jelkenderdi saqtaýda jasandy ıntellektini de paıdalanbaq oıda. Erlan Nysanbaev, QR Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri: — Jasandy ıntellektini qoldanyp, baǵdarlamalyq qamatasyz etý boıynsha tıisti tehnıkalyq tapsyrma ázirlendi. Jobanyń aıasynda ártúrli kezderden alynǵan derekterdi toptastyrý arqyly órtterdi erte anyqtaýǵa jáne jedel sheshim qabyldaýǵa monıtorıng jasaý úshin biryńǵaı sıtýaııalyq ortalyq qurý josparlanǵan. Ottyń shyǵýyn anyqtaý 30 shaqyrym deıingi radıýsta aınalyp qaraıtyn beınebaqylaý kameralarynyń kómegimen júzege asyrylady. О́tkennen sabaq alyp, keleshekte qaıǵyly oqıǵalardyń bolmaýyn qatań túrde qolǵa alý. Bul – qazir memelekettik mekemeler aldynda turǵan basty mindet. Sebebi sınoptıkter bıylǵy jaz byltyrǵydan da ystyq bolady dep boljap otyr. Sondyqtan osy jyly orman alqaptary jerden de, kókten de jiti baqylanady, — dep sendirdi jaýaptylar.