قازاقستانداعى العاشقى اەس-ءتى نەگە ءدال «روساتوم» سالادى?

ۇلتتىق, تەحنولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق فاكتورلاردى مۇقيات تالداۋ ناتيجەسىندە اەس جوباسىن رەسەيلىك «روساتوم» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسىنا, ال كەيىنىرەك قىتايلىق CNNC كومپانياسىنا تاپسىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى, دەپ حابيۋارلايدى qandastar.kz

Orda.kz جازعانداي, مۇنداي اۋقىمدى جوبالار وقشاۋلانعان ورتادا ەتەك جايىپ دامي المايدى. عالامدىق گەوساياسي تۇراقسىزدىق پەن سانكتسيالار ارقىلى كورسەتىلگەن قىسىمنىڭ بەلگىلى ءبىر كەسىرى تيەتىنى تاعى بار.

حالىقارالىق سانكتسيالار سالىنۋى مۇمكىن بولعان سوڭ, قازاقستانداعى العاشقى اەس قۇرىلىسىن  «روساتومعا» تابىستاۋ تۋرالى شەشىمگە قاتىستى پىكىرتالاس تۋدى. ازىرگە 2025 جىلداعى جاعداي بويىنشا بۇل كومپانيا ەۋرووداقتىڭ, اقش پەن ۇلىبريتانيانىڭ سانكتسيالىق تىزىمىندە جوق. بۇعان سەبەپ — ساياسي جۇمساقتىق ەمەس, ستراتەگيالىق ەسەپ, ياعني اتوم ەنەرگەتيكاسى سالاسىندا ەۋروپا ءالى دە رەسەيگە تاۋەلدى دەگەن ءسوز.

DW.com مالىمەتىنشە, ەۋرووداقتاعى تابيعي ۋراننىڭ ءبارىنىڭ شامامەن 20 پايىزى رەسەيدەن جەتكىزىلەدى. ساراپشىلاردىڭ ەسەپتەۋىنشە, مۇنداي كولەمدى ۋراندى باسقا ەلدەن الىپ تۇرۋ تۋرالى اياق استى شەشىم قابىلداسا, ەو قازىناسىنا ەداۋىر سالماق ءتۇسۋى مۇمكىن.

بۇعان قوسا, سلوۆاكيا, بولگاريا, ۆەنگريا, چەحيا جانە فينليانديا ەلدەرىندە رەسەي سالعان ۇلگىدە جاسالعان 18 يادرولىق رەاكتور جۇمىس ىستەپ تۇر. ولار قازىرگى كەزدە رەسەي تەحنولوگيالارىن پايدالانىپ, تەك رەسەيلىك وتىنمەن جۇمىس ىستەيدى. ءتىپتى بۇل رەاكتورلارعا بالاما كوزدەردى تاپقان كۇننىڭ وزىندە بۇكىل جۇيەنى ۇزاق ۋاقىت بويى قايتا قۇرۋعا تۋرا كەلەدى.

سونىمەن قاتار, ۋراندى بايىتۋ بويىنشا الەمدىك قۋاتتىڭ 45 پايىزدان استامى رەسەي ۇلەسىندە تۇر. رەسەي كوپتەگەن ەلدەرگە, سونىڭ ىشىندە اقش-قا دا, يادرولىق وتىن جەتكىزەدى. رەسەيگە سەس كورسەتىپ, سانكتسيا قويىپ جۇرگەن اقش-تىڭ ءوزى جىل سايىن «روساتوم» جەتكىزەتىن يادرولىق وتىن ءۇشىن شامامەن 1 ميلليارد دوللار تولەپ وتىر.

بۇل كونتەكستە اتوم ەنەرگەتيكاسى كليماتتىق كۇن ءتارتىبىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە قاراستىرىلىپ وتىرعانى ايقىن, سوندىقتان وعان شەكتەۋ شارالارى قولدانىلمايدى. بۇل ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتىڭ بۇزىلماۋى ءۇشىن قاجەت.

سوعان قاراماستان, قازاقستان ىقتيمال وزگەرىستەردى ەسكەرىپ وتىر. كەلىسىمدەردە سانكتسيالىق ەسكەرتۋلەر مەن قۇقىقتى قورعايتىن بولىمدەر قاراستىرىلادى. مۇنداي كەلىسىمدەر بۇعان دەيىن دە حالىقارالىق جوبالاردا قولدانىلدى. جەتكىزۋ جولىن, بولۋى مۇمكىن كىدىرىستەردى, كەلىسىمنىڭ ستسەناريلەرىن تولىق تەكسەرىلگەن مەردىگەر قولعا الادى.

سونىمەن قاتار, اەس سالۋ ماسەلەسى بويىنشا قىتايدىڭ CNNC كورپوراتسياسىمەن سەرىكتەستىك ورناتۋ ارقىلى ءارت ۇلى سەرىكتەستىك قۇرىلىمى قالىپتاسادى. بۇل ستراتەگيالىق جانە گەوساياسي قاۋىپتەردى ازايتىپ, جوبانىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى تۇراقتى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

سونىمەن قاتار مەردىگەرلىك جۇمىستاردى بارىنشا ءوزىمىزدىڭ جەرگىلىكتى ماماندارعا تاپسىرۋ كوزدەلىپ وتىر.

ناقتىراق ايتساق,  قۇرىلىس بارىسىندا قازاقستاندىق ماتەريالدار مەن مامانداردى جانە مەردىگەر كومپانيالاردى ىسكە قوسىلادى. مۇنداي ءتاسىل يمپورت پەن سىرتقى فاكتورلارعا تاۋەلدىلىكتى ازايتىپ, ىشكى نارىقتى نىعايتادى. باستىسى ۆاليۋتالىق شىعىنداردى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.