قازاقستاندىقتار مەملەكەت ەسەبىنەن ءوز ءۇيىن جوندەتىپ, ءليفتىن اۋىستىرا الادى

ەل ۇكىمەتى «كوندومينيۋم وبەكتىلەرىنىڭ ورتاق مۇلكىنە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ» ءۇشىن وبلىستىق بيۋدجەتتەرگە بەرىلەتىن قاراجات سوماسىن انىقتادى. بۇل تۋرالى قارجى مينيسترلىگىنەن بىلدىك.

اتالعان قاراجات وبلىستارعا قايتارىمدى نەگىزدە, ارزان بيۋدجەتتىك كرەديت تۇرىندە ءبولىنىپ وتىر.

سونىمەن, كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەردى بيۋدجەتتىك قارجى ەسەبىنەن جوندەۋ ءۇشىن 2024 جىلى 13 ميلليارد 824,5 ميلليون تەڭگە جۇمسالادى.

بيۋدجەتتىك اقشا كەلەسى وڭىرلەردىڭ ەنشىسىنە ءتيدى:

جامبىل وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 5 ملرد 968 ملن تەڭگە;
قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 2 ملرد 111,3 ملن تەڭگە;
تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 1 ملرد 673,5 ملن تەڭگە;
اتىراۋ وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 1 ملرد 337,6 ملن تەڭگە;
اقتوبە وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 1 ملرد 70,7 ملن تەڭگە;
باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 879,2 ملن تەڭگە;
پاۆلودار وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا – 784,1 ميلليون تەڭگە تاراتىلادى.
ءبىر قاراعاندا, 7 وبلىسقا 14 ميلليارد تەڭگەدەي قاراجات از كورىنەدى. سەبەبى, قازىرگى كەزدە قۇرىلىس جۇمىستارى دا, قۇرىلىس ماتەريالدارى دا قىمباتتاۋدا. سالدارىنان, ۇيگە جوندەۋ جۇرگىزۋ شىعىنى باسپانا سالۋ قۇنىنا تاياپ قالدى.

دەگەنمەن, 2023 جىلى وسى باعدارلاماعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن نەبارى 2 ملرد 435,6 ملن تەڭگە عانا بولىنگەنىن ەسكەرسەك, شىعىستاردىڭ 5,6 ەسەدەن استامعا ارتۋىن جاقسىعا جورۋعا بولادى.

بۇل قاراجاتتار تەك قالالىقتارعا, سونىڭ ىشىندە مەنشىك يەلەرى بىرلەستىكتەرى (وسي), جاي سەرىكتەستىكتەر ارقىلى كوپ پاتەرلى تۇرعىن ۇيلەردى جوندەۋگە بەرىلەدى.

بيۋدجەتتىك قارجىنى تاراتۋ الگوريتمى كەلەسىدەي بولادى دەپ كۇتىلۋدە. بىرىنشىدەن, قارجى, ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىكتەرى اتالعان وبلىستاردىڭ اكىمدىكتەرىمەن ۇشجاقتى كرەديتتىك شارتتار جاساسادى. جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەردىڭ اتالعان كرەديتتىك شارتتاردىڭ نەگىزگى جانە قوسىمشا تالاپتارىن ورىنداۋىنا دا, ەل قارجىسىنىڭ جولاي تالان-تاراج بولماي, تۇرعىن ءۇي قورىن قالپىنا كەلتىرۋگە نىسانالى, ءتيىمدى پايدالانىلۋىنا, ءارى كەيىن وتەلۋىنە وسى قوس ۆەدومستۆو جاۋاپتى بولادى.

ەكىنشىدەن, وبلىستاردىڭ ءماسليحاتتارى بيۋدجەتتەرگە ءتيىستى تۇسىمدەردى قابىلداپ الاتىن شەشىم شىعارادى. بۇل شەشىمدەردى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار قارجى مينيسترلىگىنە ۇسىنادى.

ۇشىنشىدەن, قارجى مينيسترلىگىنىڭ قازىناشىلىعى ءتيىستى اقشانى وڭىرلەرگە اۋدارادى.

تورتىنشىدەن, اكىمدىكتەر تۇرعىن ءۇي يەلەرىنىڭ جينالىستارىندا قابىلدانعان شەشىمدەر نەگىزىندە قانداي ۇيلەر بيۋدجەت ەسەبىنەن جوندەلەتىنىن انىقتايدى. بەسىنشىدەن, تۇپكى قارىز الۋشىمەن – پاتەر جانە تۇرعىن ەمەس ءۇي-جايلاردىڭ مەنشىك يەلەرىمەن كرەديتتىك شارتتار جاساسادى.

اكىمدىكتەر كرەديتتەردىڭ يگەرىلۋى جانە نە ىستەلىپ جاتقانى تۋرالى ءار اي سايىن قارجى, قۇرىلىس مينيسترلىكتەرىنە ەسەپ بەرىپ تۇرادى.

بۇرىن بۇل باعدارلاماعا يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى جاۋاپ بەرەتىن. ونىڭ ورنىنا قۇرىلعان ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى قانات شارلاپاەۆ بىلتىرعى 2023 جىلعى 10 قاراشاداعى بۇيرىعىمەن كوپ پاتەرلى تۇرعىن ۇيلەرگە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ ءتارتىبىن وزگەرتتى.

ۆەدومستۆونىڭ تۇسىندىرۋىنشە, كوندومينيۋم وبەكتىسىنىڭ ورتاق مۇلكىنە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ ءتارتىبى تۇرعىن ءۇي زاڭناماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى قايتا قارالىپ وتىر.

اتاپ ايتقاندا, تۇرعىن ءۇيدى باسقارۋدىڭ جاڭا فورماسىنىڭ پايدا بولۋىنا وراي «جاي سەرىكتەستىك» (پروستوە توۆاريششەستۆو), «كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي مۇلكى يەلەرىنىڭ بىرلەستىگى» تەرميندەرى قاراستىرىلدى. كوندومينيۋم وبەكتىسىنىڭ ورتاق مۇلكىن كۇردەلى جوندەۋ ۇعىمى ناقتىلاندى.

بۇرىنعى قاعيدالار بويىنشا تۇرعىن ءۇيدى كۇردەلى جوندەۋ ءۇشىن سونداعى باسپانا مەن م ۇلىك يەلەرىنىڭ ۇشتەن ءبىرىنىڭ, مىسالعا, 100 پاتەر مەن كوممەرتسيالىق ءۇي-جاي بولسا, سونىڭ كەم دەگەندە 67-ءسىنىڭ قوجايىنىنىڭ كەلىسىمى تالاپ ەتىلەتىن. بۇل شەشىم قابىلداۋ ءراسىمىن قيىنداتىپ, مەرزىمىن ۇزارتىپ جىبەردى.

ەندى تالاپ جەڭىلدەتىلىپ وتىر. ميب/پيك جينالىسىنا قاتىسقانداردىڭ جارتىسىنان كوبى كەلىسسە, سول جەتكىلىكتى.