«قازاقتاردى قالاي باسقارۋ كەرەك»: باسپاگەردىڭ وتباسىن «باۋىزداپ كەتەمىز» دەپ قاۋىپ ءتوندىردى

فوتو: qaz.ulysmedia.kz

اmalBooks باسپاسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى باقىتجان بۇقارباي «قازاقتاردى قالاي باسقارۋ كەرەك» دەگەن كىتابى ءۇشىن وتباسىنا قاۋىپ تونگەنىن ايتتى, دەپ حابارلايدى bugin.kz پورتالى Qazaq.today اگەنتتىگىنە سىلتەمە جاساپ.

باسپاگەردىڭ ايتۋىنشا, كوپتەگەن ادام كىتاپتى وقىماي جاتىپ, تاقىرىبى مەن مۇقاباسىنا قاتىستى داۋ كوتەرگەن. كىتاپتىڭ اتاۋىن ءوزى ويلاپ تاپپاعان, تەك بار بولعانى 1734 جىلعى مۇراعات قۇجاتتارىندا جازىلعان ءسوزدى تاقىرىپ قىلىپ العان. «مەلومان» كىتاپ دۇكەندەرىندە ءبىر ايدان اسا ۋاقىت سالتىلىمدا تۇرعاندا قوعامدا رەزونانس تۋماعان. تەك بلوگەرلەردىڭ جازباسىنان سوڭ, كىتاپتىڭ اۆتورىنا قارسى نارازىلىق تۋىنداعان.

«وتباسىڭدى بالا-شاعاڭمەن باۋىزداپ كەتەمىز دەگەن جازابالار كوپ بولدى. بىرەۋلەر ەرىگىپ جازدى ما, الدە شىن جازدى ما? ول جاعىن بىلمەيمىن. سوسىن مەن امالسىز ۆيدەو ءتۇسىرىپ جاريالادىم. الماتى قالالىق پد ۇيىمە پوليتسيا ءپاترۋلىن جىبەردى. ءبىز تۇراتىن ءۇيدى كۇزەتتى. ۇركىتىپ-قورقىتۋلار كوپ بولدى. اشۋلى ادامدار جانار-جاعارماي بەكەتىنە كوپ كەلدى. باقىتجان بۇقارباي دەگەن كىتاپتىڭ اۆتورى مەنمىن دەپ, ولارمەن كەزدەسىپ, جەكە-جەكە ءتۇسىندىردىم. كوبى كىتاپتىڭ مازمۇنىن وقىماعان. تەك ەستىگەن», – دەدى باقىتجان بۇقارباي.

 

ايتۋىنشا, ول 2021 جىلدان باستاپ تاريحي كىتاپتاردى شىعارىپ كەلەدى. بۇعان دەيىن ول تاريحي تەرەكتەر بويىنشا 10 ءتۇرلى كىتاپتى شىعارعان. ولاردىڭ ەشقايسىسى قوعامدا قارسىلىق پىكىر تۋدىرماعان.

«ماقساتىم قازاققا اعارتۋشىلىق قىزمەت جاساۋ. كىتاپ شىعارۋ وتە قيىن. ءيا, تابىس تابۋ بار, بىراق ول ءبىرىنشى ورىندا ەمەس. يۆان كيريللدىڭ 1734 جىلعى جازباسىن زەرتتەپ, قازاقتاردى قالاي باسقارۋ كەرەكتىگى تۋرالى زەرتتەۋلەرىن شىعاردىق. بۇل كىتاپتى زەرتتەۋ بارىسىندا كوپ ەڭبەكتەندىم. مۇقاباسىن تاڭداۋدا شالىس باسىپ قويعانىمىزدى مويىندادىق, سىندى قابىلدادىق. ساتىلىمنان بىردەن الىپ تاستادىق. ەندى قازىر مۇقاباسىن وزگەرتىپ قايتا ۇسىنامىز. بۇل قازىرگى ساياسي احۋالدى سيپاتتاپ تۇرعان جوق قوي. ءۇش ءجۇز جىل بۇرىن جاسالعان ادىستەمە, سول كەزدەگى جاعدايعا ارنالعان. سوندىقتان ءبىز تاريحتى تانىپ بىلۋگە قۇقىلىمىز. پاتشايىمعا قازاقتى قالاي باسقارۋ كەرەگىن يۆان كيريللدىڭ ءوزى ۇسىنعان, پاتشايىم بەكىتكەن. تاعىدا ايتام, قازىرگى جاعدايعا ونىڭ ەشقانداي قاتىسى جوق», — دەدى كىتاپتىڭ اۆتورى.

باقىتجان بۇقارباي الداعى ۋاقىتتا وزىنە, وتباسىنا قوقان-لوقى جاساعان ادامدار تۋرالى زاڭگەرمەن سويلەسكەن سوڭ شەشىم قابىلداماق.