KIIKTI QOLǴA ÚIRETÝ

Jylqy turmaq kıik qolǵa qarady. Saıyn dalanyń aqbókenin kórýge shetelden týrıster keledi. Árıne, olarǵa laıyqty qyzmet kórsetip, paıda tabý qajet-aq.

Kásipker Aıtýǵan Muqashev sol úshin serikterimen birge buryn-sońdy qazaq dalasynda bolmaǵan sharýany qolǵa aldy. Kásipker Aıtýǵan Muqashev kıikti qolda ósirip, týrıst tartýdy kózdep otyr.

Bul kásipti eki jyl buryn bastady. Memleketten 400 gektar jer alyp, 200 quralaıdy qolǵa aldy. Qazir Betpaqdala popýlıaııasyn ósirip otyr. Atalǵan túrdiń dene turqy sál irileý keledi deıdi kásipker.

Sondaı-aq sharýashylyqta zertteý jumystary qatar júrgizilip jatyr.  Aıtýǵan Muqashev, kásipker: — Ǵylymı jumystar qatarynan júrgizilip jatyr. Bularda qandaı aýrýlar bolýy múmkin. Ol úı janýarlaryna juǵa ma, juqpaı ma degen sııaqty nemese úı janýarlarynan buǵan aýrýlar juǵa ma degen sııaqty máseleler qarastyrylyp jatyr. Bizge negizinen kerek dúnıe de, Qazaqstan halqy úshin, sol jerde otyrǵan adamdar úshin.

Onyń ondaı zııany bir-birine bolmaıtyn bolsa, onda ony kóptep ósirip jasaýǵa bolady. Sebebi bizdiń Betpaqdalada bos jer óte kóp. Erteń oǵan týrısterdi tartýǵa múmkindigimiz bar. Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń málimetine súıensek, jer betindegi aqbókenniń 98 proenti bizdiń eldi meken etedi. Byltyr sany 2 mln-ǵa jýyqtady. Bulardyń ishinde eń kóp taraǵany – Oral popýlıaııasy. Olardyń sany 1 mln-nan asady. Al betpaqdalalyq túri 745 myń bolsa, Ústirttegi kıik sany 40 myńǵa jaqyn.

Mınıstrlik tarapynan kıikti qolǵa úıretýge nazar aýdarylyp otyr. Eldegi kıik sany /2023 jyl: Barlyǵy – 1,9 mln Oral popýlıaııasy – 1  130 myń Betpaqdala popýlıaııasy – 745,3 myń Ústirt popýlıaııasy – 39,7 myń Erik Jumanov QR ETRM orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıteti basqarmasynyń bas sarapshysy: — Árıne, jabaıy ańdy qolǵa úıretý degenimiz úlken bir másele. Sebebi oǵan qansha ýaqyt ketetinin naqty eshkim bilmeıdi.

Bıyl tek Ortalyq Qazaqstanda – ekinshi, al Batys Qazaqstanda birinshi urpaq alý josparlanyp otyr. Qys mezgilinde qar qalyńdap, tebindeı almaıtyn kezderde azyq-túlik qorymen qamtamasyz etý máselesi bar. Usaq aýylsharýashylyǵy maldarymen salystyrǵanda kıikter olardan 15-20 proentke artyq jem-shóp shyǵyndaıdy. Kásipker Aıtýǵan Muqashevtiń aıtýynsha, kıikti qolda ósirýdiń qıyndyǵy joq. Tek, memleket tarapynan jetkilikti túrde qoldaý jasalýǵa  tıis. Jaıylym bólip, sý kózderin kóptep salý qajet. Kıik dalada sý bolsa, aýyldyń mańyna jýymaıdy. Al týǵannan qolǵa úırengen janýar qorshaýdy ózdiginen eshqashan tastap ketpeıdi.

Aıtýǵan Muqashev, kásipker: — Qorshaýdyń ishinde bolǵannan keıin, taǵy da qorshaýdyń ishinen shyǵa almaıtynyn kishkentaı kezinen sezingennen keıin, ol tipti qystykúni qar arqyly ketip qalýyna bolady. biraq ana qorshaýǵa bala kezinen úırengennen keıin odan shyǵyp ketem degen ne joq. Endi ol da ınstınkttiń bir túri da. Kishkentaı kezinde eki  metrlik qorshaýdan shyǵa almaıdy ǵoı. Ony túsingennen keıin ol úshin qorshaý bir shekara, odan attap ketpeıdi. Qashyp ketkeni, qar jaýyp, setkamen birdeı bolsa da ketip qalǵan degen nárse joq.

Qazir sharýashylyqta jer aýmaǵyn keńeıtý boıynsha jumystar júrip jatyr. Sóıtip, kıik sanyn kóbeıtý kózdelip otyr. Al kelesi jyldan bastap terisin, múıizin eksportqa jóneltý jospary bar. Sebebi, úsh jylǵa deıin kıik tolyq jetilmeıdi. Taǵy bir aıtyp óterligi, kıik ónimin ishki naryqtyń kádesine jaratý boıynsha da jospar bar.