Kólik jáne logıstıka: Qazaqstannyń damý baǵyty qalaı ózgerip jatyr?

Foto: artificial intelligence in Transportation and Logistics

Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń «Ádiletti Qazaqstan: zań men tártip, ekonomıkalyq ósim, qoǵamdyq optımızm» atty Joldaýynda kólik-logıstıkalyq ınfraqurylymdy damytý el damýyndaǵy basym baǵyttardyń biri retinde belgilendi. Qazaqstan óz aýmaǵyn Eýrazııanyń strategııalyq tranzıttik habyna aınaldyrýdy kózdep otyr. Bul maqsatta avtojoldar, temirjoldar, porttar men áýejaılar jańǵyrtylyp, ıfrlyq sheshimder engizilýde. QANDASTAR.KZ birqataryna sholý jasady.

12 myń shaqyrym jol:  jańǵyrtý jumystary nátıjesin berýde

2024 jyly berilgen tapsyrmaǵa sáıkes, keminde 12 myń shaqyrym jol jóndeýden ótti. Onyń ishinde 7 myń shaqyrym jolda negizgi jumystar aıaqtaldy. Jobalarǵa 25 myńǵa jýyq maman men 10 myń tehnıka jumyldyryldy.

Respýblıkalyq joldardyń jaqsy kúıi 93%-ǵa, al jergilikti joldardyń úlesi 89%-ǵa jetti. Jańǵyrtylǵan strategııalyq jol baǵyttary:

• Qaraǵandy – Almaty (885 shaqyrym): tórt jolaqty, tolyq jaryqtandyrylǵan jolǵa aınaldy. 33 kópir men 48 jol ótkeli salyndy.
• Taldyqorǵan – О́skemen (768 shaqyrym): jol qozǵalysy qaýipsizdigin arttyratyn jańa jolaıryqtar men kópirlermen jabdyqtaldy.
• Atyraý – Astrahan (212 shaqyrym): 6 kópir men 60 ótkizý nysany ornatyldy.
• Aqtóbe – Qandyaǵash (96 shaqyrym): 700 myń tonna asfalt tóselip, kúrdeli rekonstrýkııa jasaldy. Kólik salasynda ıfrlyq tehnologııalar belsendi túrde engizilýde. 2025 jyldyń sońyna deıin 220 avtomattandyrylǵan ólsheý stansasy ornatylady. Elektrondyq bıletter, ıfrlyq dıspetcherlik júıeler, ıntellektýaldy kólik sheshimderi iske qosylmaq.

Transkaspıı dálizi – júk tasymaly alty esege artty

Sonymen qatar Qazaqstan Qytaı, Ázerbaıjan, Grýzııa jáne Túrkııamen birlese otyryp, Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn (TMTM) belsendi damytyp jatyr. Bul dáliz búginde Eýrazııalyq logıstıkanyń negizgi bóligine aınaldy.

• 2020 jyly – 0,8 mln tonna
• 2024 jyly – 4,5 mln tonna júk tasymaldandy
• Konteınerlik tasymal – 2,7 ese artty

Jańa logıstıkalyq habtar ashyldy: Aqtaý portynda konteıner termınaly, Quryq portynda astyq termınaly, al Grýzııanyń Potı portynda mýltımodaldy termınal iske qosyldy.

Temirjol arqyly tranzıt kólemi 5 ese ósedi

Júzege asyrylyp jatqan tórt iri temirjol jobasy (1,3 myń shaqyrym):

• Dostyq – Moıynty
• Almaty aınalma temirjoly
• Darbaza – Maqtaaral
• Baqty – Aıagóz

Sonymen qatar Tranqazaqstandyq temirjol dálizi aıasynda 1,6 myń shaqyrym jol jańǵyrtylyp, «Moıynty – Qyzyljar» (366 km) jelisi salyndy.

125 temirjol vokzaly qaıta jańartylýda. Jolaýshylar úshin yńǵaıly ınfraqurylym qalyptasyp jatyr. Bıyl jolaýshylar vagondary 175 birlikke tolyqtyrylmaq, onyń ishinde – shveıarııalyq Stadler kompanııasynyń 51 vagony.

Astana: $1,1 mlrd ınvestıııamen jańa jolaýshylar jáne júk termınaldary, ekinshi ushý-qoný jolaǵy salynady. «Aerotropolıs» kópfýnkıonaldy kesheni de boı kóteredi.

Almaty: 2050 jylǵa deıingi jospar sheńberinde áýejaı tolyq jańǵyrtylady. Qazirgi ýaqytta ishki reıster termınaly, UQJ, tehnıkalyq ınfraqurylym qaıta qurylýda.

Shymkent: Jańa termınal ashylyp, ótkizý qabileti 6 mln jolaýshyǵa deıin artty. Uzyndyǵy 3,5 km jańa UQJ salý josparlanǵan.

Aqtóbe: 15 myń m² zamanaýı logıstıkalyq hab salynyp jatyr. Janarmaı kesheni jańǵyrtylyp, JET-A1 otynyn jetkizetin alǵashqy aımaqtyq áýejaı bolmaq.

Kýrorttyq aımaqtarǵa – zamanaýı áýejaılar

Derekterge sáıkes, Katonqaraǵaı, Zaısan jáne Kendirli kýrorttyq óńirlerinde jańa áýejaılar salynýda. Bul jobalar týrıstik aǵyndy arttyryp, aımaqtardyń ekonomıkalyq áleýetin ashady. Áýejaılar ornalasatyn jerler – meteojaǵdaılar men geografııa turǵysynan qolaıly tańdalǵan.

1992 jyldan beri toqtap turǵan Arqalyq áýejaıynda kúrdeli jańǵyrtý jumystary bastaldy. Jańa termınal men UQJ salynyp, qalaǵa turaqty áýe qatynasy qaıta oralady. Jańa termınal saǵatyna 70 jolaýshyǵa qyzmet kórsete alady.

Kólik ınfraqurylymyn damytý – elimizdiń ekonomıkalyq ósimi men halyqaralyq saýdada básekege qabilettiligin arttyratyn basty qural. Joldar, temirjol, áýejaılar men porttar – munyń barlyǵy Qazaqstandy Ortalyq Azııanyń logıstıkalyq júregine aınaldyrýǵa baǵyttalǵan.