پاريج وليمپياداسى: لەگيونەرلەر شىعىندى اقتادى ما?

فوتو: اشىق دەرەككوز

پاريج وليمپياداسى باستالعالى الەمنىڭ دە, ەلدىڭ دە نازارى سپورت سالاسىنا اۋدى. وليمپيادا الدىندا وعان قاتىسۋدان باس تارتقان ەلەنا رىباكينانىڭ ارەكەتى كوپتىڭ تالقىسىنا ءتۇستى. ويتكەنى, ەل حالقى وسى سارى قىز التىن اكەلەدى دەپ ۇمىتتەنگەن ەدى. وسى ورايدا Skifnews.kz اقپارات پورتالى شەتەلدەن ارنايى الدىرتقان لەگيونەرلەردىڭ پاريج وليمپياداسىنداعى ناتيجەسىمەن بولىسپەك. 

پاريج وليمپياداسىندا قازاقستان نامىسىن 80-گە جۋىق سپورتشى قورعادى. ولاردىڭ اراسىندا باسقا ەلدە تۋىپ, قازاقستان اتىنان بارعاندارى بار. وكىنىشكە قاراي, لەگيونەر سپورتشىلاردىڭ ناتيجەسى وتە تومەن. بىردە-بىرەۋى جۇلدەگە ىلىككەن جوق.

جالپى, وليمپيادالىق قۇرامادا 11 لەگيونەر بولدى. باسىم كوپشىلىگى رەسەيدەن كەلگەن. مىسالى, تەننيستەگى يۋليا پۋتينتسەۆا مەن ەلەنا رىباكينا جارىسقا مۇلدەم قاتىسقان جوق. العاشقىسى پاريجگە بارىپ تۇرىپ جاراقات العانىن ايتسا, سوڭعىسى تۇركياداعى دەمالىسىندا برونحيت بولىپ اۋىرىپ قالدىم دەپ سىلتاۋراتتى. الەكساندر بۋبليك پەن الەكساندر شەۆچەنكو جارىستى ءبىرىنشى اينالىمنان اياقتادى. بۇل تورتەۋى دە قازاقستانعا رەسەيدەن كەلگەن. بۋبليك پەن پۋتينتسەۆا قازاقستان نامىسىن 2012 جىلدان باستاپ قورعاپ جۇرسە, رىباكينا 2018 جىلى ازاماتتىق العان. شەۆچەنكو تەك بيىلدان باستاپ قازاقستان تۋى استىندا ونەر كورسەتىپ ءجۇر.

ۋكراينادا تۋعان الەكساندر نەدوۆەسوۆ وزىمەن اتتاس الەكساندر بۋبليكپەن جۇپتىق باسەكەدە ونەر كورسەتكەن. بىراق ۇزاققا بارمادى. العاشقى اينالىمدا برازيليالىق تەننيسشىلەرگە ەسە جىبەردى.

تاعى ءبىر رەسەيلىك ەكاتەرينا شابالينا ءتىپتى كۇلكىگە قارىق قىلدى. ترياتلوننان قاتىسقان ول جارىس كەزىندە وزەن سۋىن ءىشىپ قويعان جانە قۇسقان. ءسويتىپ, ديسكۆاليفيكاتسيا الدى. وزىنە ارتىلعان سەنىمدى دە, سالىنعان اقشانى دا اقتاعان جوق.

ەكاتەرينا شابالينا – رەسەيدەن كەلگەن لەگيونەر. ول 2020 جىلى قازاقستان ازاماتتىعىن الىپ, سول ۋاقىتتان بەرى ءبىزدىڭ ەلدىڭ اتىنان جارىستارعا قاتىسىپ ءجۇر. الايدا, وزگە لەگيونەرلەر سەكىلدى شەتەلدە ءومىر سۇرمەيدى, استانادا تۇرىپ, وسىندا جاتتىعۋىن جاساپ ءجۇر.

بۇل رەتتە, جۋرناليست اسلان كاجەنوۆ رىباكينانى قاتاڭ سىناعان بولاتىن. 

«رىباكينا تۋرالى اقپاراتتى ەستىپ, شوك بولىپ وتىرمىز. اۋىرىپ قالىپتى دەگەن سەبەپ ايتىلدى. ونىڭ ءوزىن ۆاتساپتان اۋديو جازبا ارقىلى الدىق. وسى جاعدايعا تىكەلەي جاۋاپتى ۇلتتىق وليمپيادالىك كوميتەت جانە قازاقستان تەننيس فەدەراتسياسى نەگە تولىققاندى مالىمەت بەرمەيدى?

جالپى نەگە الدى الىنباعان? نەگە جاۋاپكەرشىلىك تۇسىندىرىلمەگەن? وليمپيادا كەزىندە ءوز دەنساۋلىعىنا جانە ەلدىڭ ۇمىتىنە وسىنشا سالعىرت قاراۋعا بولا ما?

رىباكينانىڭ ءوزى دە ءبىر اۋىز ءۇن قاتپادى. ناقتى دەنساۋلىق جاعدايىن بىلمەيمىن. دەسە دە, دزيۋدوداعى ءابيبا ابۋجاقىنوۆا الەم چەمپيوناتىندا يىعىنىڭ ءسىڭىرى جىرتىلىپ تۇرسا دا, سوڭىنا دەيىن كۇرەسكەن ەدى. بوكستاعى سەرىك ساپيەۆ سىنعان قولىمەن الەم چەمپيوناتىندا سوڭىنا دەيىن جۇدىرىقتاسىپ شىقتى دەگەندى ەستىدىك. كۇرەستەگى جاميليا باقبەرگەنوۆانىڭ ءوزى وسىلاي ءبىر كۇن بۇرىن سالقىن تيگىزىپ, تاماعى ابدەن ءىسىپ, سوعان قاراماستان بوزكىلەمگە شىقتى جانە الەم چەمپيوناتىندا جۇلدە الدى. ايتا بەرسە كوپ.

ەلەنا جانە ونىڭ كومانداسى وسىعان نە دەيدى ەكەن. ەلەنانى ءولىپ تۇرىپ قورعاپ, كەرىسىنشە, مەنى جەردەن الىپ, جەرگە سالاتىن جانكۇيەرلەرى نە ايتادى ەكەن!? جارايدى. ساۋىعىپ كەتسىن. ءوزىمىزدىڭ قىزدار مەن جىگىتتەر-اق سول ەسەنى قايتارىپ, التىندى توپىرلاتىپ الادى. اتام قازاق بەكەر ايتپاعان عوي. «جالدامالى اسكەر جانىن سالىپ سوعىسپايدى» دەپ. وسىنى قاشان تۇيسىگىمىزگە ءتۇيىپ, ءتيىستى قورىتىندى شىعارامىز?»,  – دەپ جازدى ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا.

ال سپورت ءجۋرناليسى بەك تولەۋوۆتىڭ سوزىنشە, بۇل تەننيسشىنىڭ قازاقستان اتىنان توپتىق جارىستارعا تۇسۋدەن ءبىرىنشى رەت باس تارتۋى ەمەس.

«رىباكينا وسىمەن ءۇشىنشى رەت ءبىزدى ىڭعايسىز جاعدايعا قالدىرىپ وتىر. قازاقستان ءۇشىن تەك توكيو وليمپياداسىنا عانا قاتىستى, بىراق جۇلدە المادى. ال ازيا ويىندارى مەن كوماندالىق Billie Jean King Cup جارىسىنا قاتىسپادى. سول كەزدە دە دەنساۋلىق جاعدايىنا بايلانىستى ەكەنىن ايتقان. رىباكينا تەك قارجىسى كوپ, رەيتينگتە ۇپاي بەرەتىن جارىستارعا قاتىستى. قازاقستان اتىنان كوماندالىق جارىستارعا قاتىسپايدى. ەندى, مىنە, پاريج وليمپياداسىنىڭ جەرەبەسى تارتىلعاننان كەيىن باس تارتىپ وتىر. ول توپىراق توسەنىشتە ونشا ويناي المايدى. مەنىڭ ويىمشا, جەرەبەنى كوردى دە قيىنداۋ ەكەنىن ءتۇسىندى. قازاقستاندا مەدال اكەلسە عانا وعان 250 مىڭ دوللار سىياقى تاعايىندالعان عوي, مەدال اكەلمەسە اقشا بولمايدى. ول تاۋەكەلگە بارۋعا دايىن بولمادى», – دەيدى جۋرناليست.

ەلەنا رىباكينادان بولەك باسقا دا لەگيونەرلەردىڭ ناتيجەسى كوڭىل كونشىتپەيدى. ءتىپتى مۇلدەم جوق دەپ انىعىن ايتۋعا دا بولادى. سەبەبى ەسكەك ەسۋ سپورتىندا سىرتتان كەلگەندەرگە كوبىرەك سەنىم ارتقانبىز. بىراق وزبەكستاندا دۇنيە ەسىگىن اشقان تيمۋر حايداروۆ كانوەدە 500 مەترگە ەسكەك ەسۋدەن جارتىلاي فينالدىق كەزەڭگە وتە المادى. ول ارىپتەسى سەرگەي ەمەليانوۆپەن بىرگە قاتىسقان ەدى.

ۋكراينادان 2013 جىلى قونىس اۋدارعان سەرگەي توكارنيتسكي دە بايداركا ەسۋدى قاتىرعان جوق. سپورتشى بەكارىس راماتۋللامەن بىرگە شيرەك فينالدان ارى اسا المادى.

ون جىلدان استام ەركىن كۇرەستەن اسا اۋىر سالماقتا ونەر كورسەتىپ جۇرگەن يۋسۋپ باتىرمۋرزاەۆ بار. جاقىندا وليمپيادا ليتسەنزياسى ءۇشىن وعان اقتوبەدەن پاتەر, كولىك كىلتى تابىس ەتىلگەن. بىراق سەنىم ارتقان سپورتشىمىز العاشقى ايلانىمدا پولشا وكىلى روبەر باراننان وڭباي جەڭىلدى.

جەڭىل اتلەتيكادا عۇسمان قوسانوۆ, ءامين تۇياقوۆتاردىڭ ءىزباسارى جوق دەگەن سوڭ, كەنيادان لەگيونەرلەر الدىردىق. بىراق وليمپيادادا ءبىزدىڭ سپورتشىلاردىڭ كورسەتكىشىنەن ءارى اسا المادى.

مىسالى, 10 شاقىرىمعا جۇگىرۋدەن دەيزي دجەپكەمەي مارەگە 17-ءشى كەلدى. مۇنداي ناتيجە سىرتتان لەگيونەر الۋدىڭ قانشالىقتى دۇرىس ەكەنىن فەدەراتسيا باسشىسى دانيال احمەتوۆ ويلانا جاتار دەپ سەنەمىز.

سونىمەن قاتار, 2022 جىلى جەڭىل اتلەتيكادان قازاقستان اتىنان تۇڭعىش الەم چەمپيونى اتانعان نورا دجەرۋتو دا سەنىمدى اقتاعان جوق. ءبىر جاستاعى بالاسى بار سپورتشى 3000 مەترگە كەدەرگىلەر ارقىلى جۇگىرۋدەن فينالدا توعىزىنشى ورىن الدى.

وسى داۋلى ماسەلەگە قاتىستى دياس پەن ايگەرىم كامەريدانوۆتار وزدەرىنىڭ «Unknownkazak» Instagram پاراقشالارىندا پىكىر بىلدىرگەن ەدى. 

«جىل سايىن ءبىز لەگيونەرلەرگە ۇلكەن قاراجات بولە وتىرىپ, سپورتشىلاردىڭ ناتۋراليزاتسياسىن (ازاماتتىق قۇقىق بەرۋ; شەتەلدىكتەردى قولاستىنا الۋ) تالقىلايمىز. بۇل جەردە اڭگىمە ءتىپتى اقشا تۋرالى ەمەس. لەگيونەرلەر ءبىزدىڭ تالانتتى سپورتشىلارىمىزدىڭ ورىندارىن الىپ, ولاردىڭ سپورتپەن شۇعىلدانۋعا دەگەن ۇمتىلىسىن ءولتىرۋدى. كوپتەگەن لەگيونەرلەر ءتىپتى ءبىزدىڭ ەلدە تۇرمايدى دا جانە مانسابىن اياقتاعاننان كەيىن سپورتشىلارىمىزعا ءوز تاجىريبەلەرىن بولىسپەي ۇيلەرىنە تايىپ تۇرادى.

ولار ءبىزدىڭ جاس سپورتشىلارىمىزدىڭ ورنىن باسىپ الىپ, قوماقتى قاراجات پەن جاقسى جاعدايدا شالقىپ ءجۇر. ءبىزدىڭ سپورتشىلارىمىزعا بۇل قالاي تيەتىنىن ەلەستەتىپ كورىڭىزشى. ولار بۇكىل ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن اياماي سارپ ەتىپ جۇرگەندە, سوڭىندا كەيبىر سىرتتان كەلگەن «گاسترولەر سپورتشىلار» ۇلتتىق قۇراماداعى ورىندارىن باسىپ الادى.

توقەتەرى ازاماتتىعىمىزدى وڭدى سولدى ۇلەستىرە بەرۋدى توقتاتاتىن كەز كەلدى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر مەكتەپتەرىنە, ينفراقۇرىلىمعا قاراجات سالىپ, ۇزدىك شەتەلدىك جاتتىقتىرۋشىلاردى تارتىپ, ءوز سپورتشىلارىمىزدىڭ تاربيەلەۋىمىز كەرەك. بۇل بولاشاقتا ءجۇز ەسە بولىپ قايتاتىن ينۆەستيتسيا. ءبىزدىڭ ەلىمىز وزىمىزدەن باسقا ەشكىمگە كەرەك ەمەس. قاسقىرلاردى قانشا اسىراساڭ دا ورمانعا قاراپ ۇليدى, – دەلىنگەن جازبادا.

ەسەسىنە, قازاقستاندا وسى كۇنگە دەيىن جەتى مەدال بولسا, سونىڭ بارلىعى ءوزىمىزدىڭ ورەندەردىڭ ەنشىسىندە ەكەن.

التىن مەدال

ەلدوس سمەتوۆ – جامبىل وبلىسىنىڭ تۋماسى;

كۇمىس مەدال

• دەمەۋ جادىراەۆ – جەتىسۋ وبلىسىنىڭ تۋماسى;
• نۇربەك ورالباي – جامبىل وبلىسىنىڭ تۋماسى;
• ناريمان قۇربانوۆ – الماتى قالاسىنىڭ تۋماسى;

قولا مەدال

• نازىم قىزايباي – الماتى وبلىسىنىڭ تۋماسى;
• يسلام ساتپاەۆ – الماتى قالاسىنىڭ تۋماسى;
• الەكساندرا لە – الماتى قالاسىنىڭ تۋماسى;
• عۇسمان قىرعىزباەۆ – تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۋماسى.

قازاق تالانتتى حالىق. كەز كەلگەن سالانى باعىندىرىپ, الەمدىك دەڭگەيدە رەكوردتار جاساۋعا مۇمكىندىگى مول. ونى كورىپ تە ءجۇرمىز. بىراق «اۋىلداعىنىڭ اۋىزى ساسىق» دەمەكشى, سپورت سالاسىنا شەتەلدىك لەگيونەرلەردى شاقىرىپ, ميلليوندار شاشامىز. نامىس ءۇشىن. الايدا ولاردان كورىپ جاتقان ناتيجەمىز جوقتىڭ قاسى. ەلدىڭ نامىسى – وسى ەلدىڭ ازاماتتارىنا كەرەك. بىراق ءوز سپورتشىلارىمىزدى تاربيەلەپ, ءوسىرۋ ماسەلەسىنە ءالى كۇنگە لايىقتى دارەجەدە كوڭىل بولىنبەي كەلەدى. وسى تۇستا قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءسوزىن مىسالعا كەلتىرگىمىز كەلەدى.

ءبىز كوبىنە شەتەلدىك سپورتشىلاردى شاقىرامىز. جەڭىس تە اكەلەر. بىراق بۇل كورسەتكىش پە? جوق. ءبىز قازاق جاستارى, قازاقستاندىق جاستار اراسىنان وليمپيادا چەمپيوندارىن, الەمدىك جانە قۇرلىقتىق چەمپيوناتتاردىڭ جەڭىمپازدارىن دايىنداۋىمىز قاجەت. بۇل ءۇشىن ءبىز بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورتىن, دەنە شىنىقتىرۋدى, سالاۋاتتى ءومىر سالتىن دامىتۋعا ەكپىن جاساۋعا ءتيىسپىز, – دەدى ق.توقاەۆ.

ايتقانىنداي-اق, ايماقتاردا نەلەر تالانتتى جاستار بار. تەك ولاردى تاۋىپ, تاربيەلەپ, باعىتتاۋ, جاعداي تۋعىزۋ كەرەك. وسى وليمپيادادان كەيىن ەل سپورتىندا قانداي دا ءبىر وڭ وزگەرىستەر بولاتىنىنا سەنەمىز. سەبەبى, بەك تولەۋ ايتپاقشى: باسشىلار سىرتتان اكەلگەن لەگيونەرلەردىڭ سىن ساعاتتا «لاقتىرىپ» كەتەتىنىن تۇسىنگەن شىعار. ءوز بالاڭ وزەككە تەپسەڭ دە كەتپەيدى. جالدامالى اسكەر ەشقاشان جەڭىس اپەرمەيدى. بۇل ءبىر ساباق بولعان شىعار.