شۋحرات يبراگيموۆ مەملەكەتتىڭ قارجىسىنا ماينينگتىك فەرما اشقان

قازاقستاندىق بيزنەسمەن اليدجان يبراگيموۆتىڭ ۇلى شۋحرات يبراگيموۆ پەن قايرات ساتىبالدىنى نە بايلانىستىرادى? اكەسىنەن قالعان بايلىقتى شۋحرات يبراگيموۆ قالاي مەڭگەردى نەمەسە ونىڭ زاڭسىز قيتۇرقى ارەكەتىن ەل بىلە مە? مىنە, وسى جونىندە جۋىردا «fair-news.ru» سايتى قىزىقتى ماقالا جاريالادى دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.

سوڭعى وقيعالاردى ەسكەرسەك, مارقۇم بيزنەسمەن اليدجان يبراگيموۆتىڭ ۇلى شۋحرات يبراگيموۆتىڭ ەسىمى كريپتوۆاليۋتاعا جانە ول ءۇشىن «سۋىق ءامياندار» دەپ اتالاتىن قىمبات سپۋتنيكتەردى عارىشقا ۇشىرۋدىڭ ارقاسىندا بەلگىلى بولعان ەدى. مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن تۇسكەن سونشاما قارجى قايدا كەتتى? مارقۇم اكەسى اليدجان يبراگيموۆ بار كۇش-جىگەرىن ەكونوميكا مەن بيزنەستى دامىتۋعا باعىتتاسا, ۇلى ءوزىنىڭ كۇش-جىگەرىن ءوز مۇددەسىن كوزدەۋگە, بەلگىلى ءبىر ادامداردى بايىتۋعا باعىتتاۋدى ءجون كوردى.

جۋىردا تۇتقىندالعان قايرات ساتىبالدىمەن شۋحرات يبراگيموۆتىڭ تىعىز بايلانىسى بار ەكەنىن كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى. كىشى يبراگيموۆ پەن قايرات ساتىبالدى اراسىنداعى تىعىز قارىم-قاتىناستى دۋباي مەن بودرۋمداعى ءجيى كەزدەسۋلەر دالەلدەيدى. جوعارىدا اتالعان ەكى تۇلعانىڭ دوستىعى جارنامالانباعانىمەن, كىشى يبراگيموۆتىڭ قازاقستان بيۋدجەتىنىڭ ەسەبىنەن تاۋەكەلدى جانە ءتيىمسىز جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋى ونىڭ قايرات ساتىبالدىمەن ءامپاي-ءجامپاي بولعاندىعىن كورسەتەدى.

قازاقستاندا شۋحرات يبراگيموۆ ساتىبالدىنىڭ قولداۋىمەن زاڭسىز ماينينگپەن جانە ەلدەن قاراجاتتى شىعارۋمەن اينالىسقان. اقسۋ قالاسىنىڭ ىرگەسىندەگى ماينينگتىك فەرمانىڭ قۇرىلىسىنا «قازحروم» تۇق» اق باس ديرەكتورى ارمان ەسەنجولوۆ شۋحرات يبراگيموۆتىڭ نۇسقاۋىمەن 5 ملن اقش دوللارى كولەمىندە بيۋدجەت قاراجاتىن بولگەن. بۇل قارجىعا ەكى انگار سالىنىپ, 10 مۆت ەلەكتر قۋاتى قوسىلعان. ياعني, شىن مانىندە اسا ءىرى كولەمدە بيۋدجەت قاراجاتى ۇرلانعان.

بۇل جەردە «قازحروم» تۇق» اق-نا ماينينگتىك فەرما نە ءۇشىن قاجەت دەگەن سۇراق تۋىندايدى? دەمەك, بۇل شۋحرات يبراگيموۆ پەن ونىڭ ىقپالدى سەرىكتەستەرىنە قاجەت بولدى دەگەن ءسوز. شۋحرات يبراگيموۆ بيۋدجەتتىڭ قارجىسىن پايدالانىپ, جەكە بيزنەسى ءۇشىن ماينينگتىك فەرما اشقان. تولەم ءدوڭ تاۋ-كەن كومبيناتىنىڭ بيۋدجەتى ەسەبىنەن جۇرگىزىلگەن, بۇل مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە ايتارلىقتاي شىعىن اكەلگەن. اتالعان فەرماعا ەلەكتر ەنەرگياسى اقسۋ قالاسىنىڭ قالالىق ەلەكتر رەسۋرستارىنان جۇرگىزىلگەن. ونىڭ ءاربىر كيلوۆاتى 0,025 اقش دوللارىن قۇرايدى. بۇل ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۇنىنىڭ ايتارلىقتاي تومەندەتىلگەنىن كورسەتەدى. ماينينگتىك فەرمانى تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ جانە ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋدى «اقىلدى قالا» جشس جۇرگىزگەن, ياعني ستاندارتتى تەندەرلەر مەن تەكسەرۋلەر وتكىزىلمەي, فەرمانىڭ بارلىق قىزمەتى كۇماندى قولعا ءوتىپ كەتكەن. بۇل تىكەلەي سىبايلاس جەمقورلىق دەرەگىن كورسەتەدى.

سونداي-اق شۋحرات يبراگيموۆ قاراجاتتى, ونىڭ ىشىندە بيۋدجەت قاراجاتىن شەتەل شوتتارىنا شىعارۋعا ۇلەس قوسقانى دا بەلگىلى بولدى. ولار رەسۋرستاردى پايدالانا وتىرىپ, مەملەكەت ەسەبىنەن بايىعان. ءتىپتى, ونىڭ عارىش ايلاعىن جەكە ماقساتتا پايدالانۋىنىڭ ءوزى وسىنى اڭعارتادى. شۋحرات يبراگيموۆتىڭ ءاربىر جوباسى تولىق كولەمدە جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرعان, ەشكىم وعان «ءاي» دەمەگەن. بىلاي الىپ قاراعاندا, ەڭ اۋقاتتى, باي, ىقپالدى مەتسەناتسىز, بەلگىلى وتباسى مۇشەسىنىڭ قاتىسۋىنسىز مۇنداي ىستەر ەشكىمنىڭ قولىنان كەلمەيدى.

مۇنداي «دوستىق» بولماسا, كاسىپكەردىڭ جوبالارىن نە كۇتىپ تۇرعانى ازىرگە بەلگىسىز. بىراق مەملەكەت ميللياردتاعان دوللاردى قولدان جىبەرىپ الاتىنى انىق. سونداي-اق, شۋحرات يبراگيموۆتىڭ ەكى مەملەكەتتىڭ ساياسي ىسىنە ارالاسۋ ماسەلەسى دە بۇگىندە اشىق كۇيدە قالىپ وتىر. ويتكەنى, يبراگيموۆ ەكى مەملەكەتتىڭ ساياسي ارەنالارىندا ەركىن ارەكەت ەتتى, بۇل قازاقستان مەن قىرعىزستاننىڭ ىشكى ساياسي ىستەرىنە ىرىتكى سالۋى مۇمكىن.

قورىتا ايتقاندا, شۋحرات يبراگيموۆ ەكى ەلدىڭ قازىرگى تاڭدا «ماسقارا بولعان» ساياساتكەرلەرى مەن بيزنەسمەندەرىمەن تىعىز دوستىق جانە ىسكەرلىك بايلانىستا بولا وتىرىپ, قازاقستان ەكونوميكاسىنا ايتارلىقتاي زيان كەلتىردى. سونداي-اق ول قىرعىزستانداعى ساياسي جاعدايدىڭ تۇراقسىزدانۋىنان قىرعىزستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بۇرىنعى پرەمەر-ءمينيسترى ساپار يساكوۆتىڭ كەتۋىنە «ۇلەس قوستى».

وسىلايشا بيلىكتىڭ جوعارى ەشەلونىنداعى مۇددەلەرى مەن امبيتسيالارى ارقىلى شۋحرات يبراگيموۆ ءوزىنىڭ جەكە ەسەپتەرىن تولىقتىرىپ, ىسكەرلىك جانە ساياسي ەليتانىڭ ورتاسىندا ءبىراز «سالماققا» يە بولدى. كاسىپكەر وسى ۋاقىت ىشىندە قازاقستان جانە كورشىلەس قىرعىزستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكونوميكاسىنا زيان كەلتىرىپ, ساناۋلى ادامداردىڭ جەكە بيزنەسىنىڭ پايداسىنا عانا جۇمىس ىستەدى جانە زاڭنامانى ورەسكەل بۇزدى.