شىڭعىس داۋلەتباەۆتىڭ كەلىسىمشارتتى جەڭىلدەتەتىن ءىت جوباسى الەم بويىنشا قولدانىستا

شىڭعىس داۋلەتباەۆ اكە جولىن قۋىپ, دارىگەر بولۋدى قالاعان. الايدا ءومىر جولى وزگەشە ءوربىپ, ءوزىن ءىت سالاسىنان تاپقان. كەيىپكەرىمىزدىڭ «TrustMe» ستارتاپ جوباسى ءىت-ءدىڭ استاناسى سانالاتىن كرەمني القابىندا ۇزدىك وندىقتان دا تابىلدى. مەملەكەتتىك قىزمەتتە شىڭدالىپ, مەديا سالاسىندا سىنالعان, پروداكشن ستۋديالار قۇرۋدا تاجىريبەسى بار شىڭعىستىڭ ەندىگى شىعار شىڭى قانداي? qandastar.kz تارقاتتى. 

اللاعا سەنىم, بيزنەستەگى تاجىريبە مەن انگلياعا ساپار 

قازىر 36-دامىن. سپورتقا جاقىنمىن, بۇرىن وسىنىڭ اسەرىنەن قىزۋقاندىلاۋ بولاتىنمىن. 2008 جىلدىڭ قاراشاسىندا قىڭىر مىنەز ءومىرىمدى وزگەرتتى. كەزەكتى داۋ-دامايدا پىشاق ءتيىپ, جۇرەك تۇسىنان جاراقات الدىم. سودان كەيىن بارلىعى وزگەردى. كوزقاراسىم, ماقساتىم, اللاعا دەگەن سەنىمىم.

اكەم – دارىگەر. ا.ن.سىزعانوۆ اتىنداعى ۇلتتىق عىلىمي حيرۋرگيا ورتالىعىندا دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا قورعاۋعا ءماجبۇر بولعان كەزدە قىزىلوردادان كوشتىك. الايدا اكە جولىن جالعامادىم, وعان دەنساۋلىعىمنىڭ دا اسەرى بار.

ۋاقىت وتە قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنە «مەنەدجمەنت» ماماندىعى بويىنشا وقۋعا ءتۇستىم. وقۋمەن قاتار بيزنەسكە قىزىعۋشىلىق تانىتتىم. اعاممەن بىرگە ساۋدا ىسىندە سىنالدىق.

ودان كەيىن IT-كومپانيا اشىپ, ماڭىزدى سالانى زەردەلەپ شىقتىم. باعاسى وزەكتى قۇرىلىس ماتەريالدارى ماركەتپلەيسىن قۇرۋ جوسپارىمدا بولاتىن. ساتۋشىعا حابارلاسساڭ, قاجەتتى تاۋار جوق بولىپ شىعادى نەمەسە باعاسى كاتالوگتا كورسەتىلگەن باعادان 20% قىمبات. جىگىتتەردى جۇمىسقا الدىم, ولار بارلىق بازاردى ارالاپ, قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ باعاسىن جينادى. الايدا تەحنيكالىق ينفراقۇرىلىم قۇرۋ كەزىندە قيىندىق كوبەيدى. ءبىر جىل جۇگىردىم, جوباعا كوپ اقشا سالدىم, بىراق ناتيجە كوڭىل كونشىتپەدى. كەي جىگىتتەر اقشانى الدىن-الا الىپ, بىرنەشە اي بويى ۋادەگە تويدىرىپ, جوعالىپ كەتەتىن. باسقاسىنا جۇگىندىم, تاعى وسىلاي بولدى. ءسويتىپ, كومپانيانى جاۋىپ, انگلياعا وقۋعا ءتۇستىم.

وكسفورد برۋكس ۋنيۆەرسيتەتىندە مەنەدجمەنت ماگيسترى دارەجەسىن الدىم. ول جەردەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى بىزدىكىنەن مۇلدە باسقا. وقۋ باعدارلاماسىندا نۇسقاۋلانعان ساباقتى جانە مۇعالىمدى ءوزىمىز تاڭداۋعا مۇمكىندىك جاسالعان. قازاقستاندا مۇعالىمدەر كوبىنە ستۋدەنتتەردى مىندەتتەيدى. ساباققا كەلمەي قالسا, «جوق» دەپ بەلگىلەيدى, باللىن تومەندەتەدى. ال شەتەلدە ەشكىم قينامايدى, پروفەسسورلار بۇنداي ماسەلەگە باس اۋىرتپايدى.

ەلگە كەلىپ, مەملەكەتتىك قىزمەتكە بەت بۇردىم

كىشكەنتاي كەزىمنەن ەلگە قىزمەت ەتۋدى ارماندايتىنمىن. اتام 40 جىل باسشىلىق قىزمەتتە بولدى. كەڭەس وداعىن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىمەن قامتيتىن زاۋىتتى باسقاردى. سوندىقتان بۇل اتادان قالعان قاسيەت بولار.

ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا مينيسترلىگى (قازىرگى قر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى – Digital Business ەسكەرتپەسى) ماكروەكونوميكالىق تالداۋ جانە بولجاۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس ساراپشىسى بولىپ جۇمىسقا تۇردىم.

9 ايدان كەيىن باسقارما باسشىسى, ودان كەيىن جارتى جىل وتكەندە دەپارتامەنت ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى قىزمەتىنە دەيىن كوتەرىلدىم. الايدا دەپارتامەنتكە جاڭا باسشى كەلگەندە مەنى ونىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىنا اۋىستىردى. كەيىن جاعداي وزگەردى. مۇنى بايقاعاسىن كەتۋدى شەشتىم, سەبەبى جۇمىسسىز وتىرا المايمىن, بوس ۋاقىت بولعانىن قالامايمىن.

وسىدان سوڭ بىردەن «حابار» مەدياحولدينگىنىڭ ستراتەگيالىق دامۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورى بولۋ ۇسىنىسى ءتۇستى. ولار ستراتەگيانى بەكىتۋ كەرەك ەكەن, الايدا شەنەۋنىكتەر ونى ۇنەمى قابىلداماي وتىرعان. ءسويتىپ, ءبىر جىلدىڭ ىشىندە جاڭا ستراتەگيا قۇرىپ, ونى بەكىتىپ الدىق. بۇدان كەيىن دە جۇمىسىم ازايدى. جاڭا يدەيا, جاڭا ورتا, جوسپار كەرەگىن ءتۇسىندىم, ماقساتتى نىقتاۋعا كىرىستىم.

«تrustMe» سەكىلدى كومپانيا الەمدە جوق 

وسىلايشا «تrustMe» تۇجىرىمداماسىن ويلاپ تاپتىم. سول كەزدە 4 بيزنەسىم بار ەدى. CDM Production مەن TrustMe-دەن بولەك, ADmasters (ماركەتينگ باعىتى) جانە Digital Academy (IT ماماندىقتار وقىتۋ) بولدى.

«تrustMe» – جۇمىس بەرۋشى, قىزمەتكەر نەمەسە كومپانيا تۋرالى وي قالدىراتىن پلاتفورما. 2021 جىلدىڭ اقپان ايىندا قازاقستاندا www.trustme.kz قىزمەتى رەسمي تۇردە ىسكە قوسىلدى. بۇگىندە سايتقا اي سايىن 2000-نان استام قولدانۋشى كىرەدى. ماقساتى – ميلليونداعان پايدالانۋشىلاردى قامتۋ جانە بۇكىل الەم بويىنشا ىسكە قوسۋ. سونداي-اق قىزمەت قوعامدىق رەيتينگتى ەسكەرە وتىرىپ, ەڭ جاقسى جانە ەڭ ناشار جۇمىس بەرۋشىلەردى, ورىنداۋشىلاردى جانە تۇتىنۋشىلاردى اۆتوماتتى تۇردە انىقتايدى.

باسىندا جەكە قاراجاتىمنان $200 مىڭ «TrustMe»-گە سالدىم. 2021 جىلدىڭ جازىندا اقشام ءبىتتى, ءبىز تابىسقا شىقپادىق. ينۆەستيتسيا ىزدەي باستادىم, بىراق قاجەت جاۋاپ المادىم. ماعان جانە مەنىڭ جوباما سەنۋدى سۇراپ ۆيدەو ءتۇسىردىم دە, ونى ەڭ جاقىن 20 ادامعا جىبەردىم. 5 كۇننەن كەيىن جالپى سوماسى $100 مىڭ ينۆەستيتسيا جينادىق. سول اقشانىڭ كومەگىمەن جالاقى تولەپ, ءارى قاراي جىلجىدىم.

«TrustContract»-تەن باسقا تاعى ءۇش ءونىم بولدى: «تrustInfo» (ادامدار, مەكەمەلەر جانە كومپانيالار تۋرالى اقپارات), «TrustBusiness» (QR مازىرلەرى جانە QR ساۋالناماسى) جانە «TrustPlaces» (مەكەمەلەردى ىزدەۋ).

بۇل سەرۆيستەر جاقسى دامىپ جاتتى, ساتىلىم بولدى. بىراق كليەنت تارۋ قىمباتقا ءتۇستى, سول سەبەپتى يۋنيت-ەكونوميكا سايكەسپەدى. دەگەنمەن الەۋەتى زور جوبالار ەدى. تەك «TrustContract»-قا كوبىرەك كۇش سالساق, بۇدان زور ناتيجەگە قول جەتكىزەتىنىمىزدى تۇسىندىك. باستى كليەنتتەر – شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى. سالاسى ءارتۇرلى: تۋريزم, كولىك تاسىمالى, ساۋدا, HoReCa جانە ت.ب. ءىرى كومپانيالار بىزگە جۇگىنەدى.

جالپى, بۇل ۇلكەن نارىق. تەك قازاقستاندا قازىر 1,6 ملن جەكە كاسىپكەر جانە 700 مىڭعا جۋىق كومپانيا بار. بۇل – 2 ملن الەۋەتتى كليەنت. قازىر ءبىزدىڭ شامامەن 1000 كليەنتىمىز بار. كۇنىنە 200 شاقتى كومپانيا ءبىزدىڭ پلاتفورمادا قۇجاتقا قول قويادى. «TrustContract» كومەگىمەن 300 مىڭنان استام كەلىسىم-شارت جاسالدى.

باستى ماقسات – ورتالىق ازياداعى العاشقى unocorn اتانۋ. 2025 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ماقساتىمىزعا جەتەمىز دەپ ۇمىتتەنەمىن. بىراق بۇل ەڭ ماڭىزدىسى ەمەس. «TrustContract»-تىڭ دامۋ جانە قوسىمشا مونەتيزاتسيا جاساۋ پەرسپەكتيۆاسى بار.  بىرىنشىدەن, ءبىز كومپانيالارعا كەلىسىمشارتتار تۋرالى زاڭدى تۇرعىدا كونسۋلتاتسيا بەرەمىز. ەكىنشىدەن, بۇل كەلىسىمشارتتاردى ءوز جۇيەمىزگە ەنگىزىپ, ونىڭ كەيبىر پۋنكتتەرىن اۆتوماتتاندىرىپ, ءموبيلدى تەلەفونعا SMS تۇرىندە باراتىنداي ەتىپ جاسايمىز.

كەرەك بولسا, ادامنىڭ بەتى مەن قۇجاتىن سالىستىرىپ, راستايمىز. ولار نەبارى توقسان سەكۋندتىڭ ىشىندە قول قويىپ, كەلىسىمشارت جاساسا الادى. الەمدە مۇنداي تەحنولوگيا جوقتىڭ قاسى. بىزدىكىنە ۇقساس, قۇنى 50 ملرد دوللار بولاتىن DocuSign دەگەن كومپانيا بار. ول تەك كەلىسىمشارتتارعا قول قويۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى, بىراق وعان جەتۋ جولى باسقاشا, ناقتىراق ايتسام, ە-mail ارقىلى ىسكە اسادى. سوندىقتان بىزدىكىندەي كومپانيا تەك قازاقستاندا ەمەس, الەمدە جوق دەۋگە بولادى.

تيم درەيپەردىڭ قولداۋى: الەمدىك 118 ستارتاپتىڭ اراسىنان ۇزدىك وندىققا ەندىك

ءبىز بىرنەشە اكسەلەراتورلىق باعدارلاماعا قاتىستىق. وتكەن جىلى ءۇش باعدارلامادا يدەيا ءبولىسۋ بۇيىردى. بىرىنشىسىندە Astana-hub-تىڭ بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان Google for Startups باعدارلاماسىنا قاتىستىق. سوسىن ازيا دامۋ بانكى ۇيىمداستىرعان باعدارلاماعا قاتىسۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدىق. ءۇشىنشىسى – DraperU باعدارلاماسى.

سونىڭ ارقاسىندا امەريكاعا بارۋعا جول اشىلدى. ءىت-ءدىڭ وتانى – كرەمني القابىندا بەس اپتا بويى الەمنىڭ 35 ەلىنەن كەلگەن 118 ستارتاپ يەلەرىمەن پىكىر الماسىپ, ەتەنە ارالاستىق. ءبىر-ءبىرىمىزدى جاقىنداستىرا تۇسەتىن يۆەنتتەر وتكىزىلدى.

بەس اپتانىڭ سوڭعى اپتاسىندا Demo Day ۇيىمداستىرىلدى. ال وعان وسى ترەنينگتى ۇيىمداستىرۋشى, الەمگە تانىمال ۆەنچۋرلىك ينۆەستور, مۋلتيميللياردەر تيم درەيپەر قازىلىق ەتتى. 118 ستارتاپەر اراسىنان سۋىرىلىپ شىعىپ, وندىققا كىردىك. ول «كۇشتى ەكەن» دەپ تاڭدانىسىن جاسىرمادى, قولدايتىنىن ايتتى.

بۇعان دەيىن ميلليونەر قازاقستاندىق كومپانيا – «Citix-كە» عا 1 ميلليون دوللاردان استام ينۆەستيتسيا سالىپ, كومپانياداعى ۇلەسىن ۇلعايتۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعان بولاتىن.

بىراق ينۆەستيتسيا قۇيۋ – وڭاي پروتسەسس ەمەس. بۇل – ۇزاق جۇرگىزىلەتىن پروتسەدۋرا. سوندىقتان ءبىز دە كۇتۋدەمىز.
قازىر كومپانيادا 75 ادام جۇمىس ىستەيدى, بىراق مەن ونى Google, Amazon, Meta, Apple سەكىلدى قىزمەتكەرى كوپ, الپاۋىت كومپانياعا اينالدىرۋىم كەرەك. بۇيىرتسا, اقش-تا ءجۇرىپ, مىقتى ينۆەستورلاردى تارتىپ, ورتالىق ازياداعى العاشقى unocorn اتانۋعا كۇش سالاتىن بولامىن.

م.سنادين