Taıaý Shyǵystaǵy shıelenis: Qazaqstannyń ustanymy qandaı?

Qorǵanys mınıstrligi qazaqstandyq bitimgerler Golan bıikterinde shtattyq rejımde mıssııasyn oryndap jatqanyn málimdedi.

Sáýir aıynda Iran óz aýmaǵynan Izraılge qaraı soqqy jasaýǵa arnalǵan ushqyshsyz ushý apparattary men zymyrandardyń úlken tolqynyn ushyrdy, bul Islam Respýblıkasynyń evreı memleketine alǵash ret tikeleı shabýyl jasaýy. Izraıl qorǵanys armııasynyń resmı ókili (AHAL) kontr-admıral Danıel Hagarı alǵash ret saǵat 23:00-de shabýyl bastalǵanyn rastady. Keıinirek ol Irannyń Izraılge zymyrandar atqanyn, al Iran tarapynan shabýylǵa toıtarys beretin ızraıldik jaýyngerlerdiń qaptap ketkenin aıtty. Taıaý shyǵystaǵy ýshyqqan jaǵdaıda Qazaqstannyń ustynymy qandaı?

13 cáýir kúni sırenalar Izraıldiń ońtústigindegi qaýymdastyqtarda tańǵy 1:42 shamasynda estilip, keıin eldiń basqa bólikterine tarady. Qaǵyp túsirilgen ushqyshsyz ushý apparattary men zymyrandardyń qatty dybystary eldiń soltústigi men ońtústiginde, sondaı-aq Ierýsalım men Batys Sherııanyń soltústigindegi kóptegen qalalarda estildi.

Iran Islam revolıýııasynyń Saqshylar korpýsy Izraıldegi naqty nysandarǵa qarsy ondaǵan ushqyshsyz ushý apparattary pen zymyrandardyń ushyrylǵanyn rastady.

«Sıonıstik rejımniń ártúrli qylmystaryna, sonyń ishinde Irannyń Damaskidegi konsýldyq bólimine jasalǵan shabýylǵa jáne Sırııadaǵy elimizdiń birqatar komandırleri men áskerı keńesshileriniń ólimine jaýap retinde Islam revolıýııasynyń Saqshylar korpýsy (IRSK) aeroǵaryshtyq kúshteri basyp alynǵan terrıtorııalardaǵy belgili bir nysandardy ondaǵan zymyrandar jáne drondarmen atqylap, oq jaýdyrdy, — dep habarlaıdy IRNA agenttigi.

«Magen Devıd Adom» jedel járdem qyzmeti onyń dárigerleri Izraıldiń ońtústigindegi ırandyq drondy osy aımaqta qaǵyp túsirgennen keıin onyń jaryqshaqtarynan jaraqat alǵan qyzǵa kómek kórsetkenin habarlady. Arad mańyndaǵy bedýınder qalasynan shyqqan jeti jasar qyz Beer-Shevedegi aýrýhanaǵa jetkizildi, onyń jaǵdaıy aýyr.

Izraıl men halyqaralyq qaýymdastyqtyń reakııasy

Irannyń shabýyly saldarynan Izraılde zardap shekkender týraly basqa aqparat joq.

Negev shólindegi ızraıldik Ramon avıabazasyna keminde jeti zymyran tıdi, dep habarlaıdy ırandyq BAQ.

Hagarı Irannyń Izraılge jalpy 200-den astam zymyran, onyń ishinde ondaǵan ballıstıkalyq zymyrandar atqanyn aıtty.

Barlaý kózderiniń Reuters agenttigine habarlaýynsha, aımaqtaǵy belgisiz bazalardan áreket etetin AQSh kúshteri Iordanııa shekarasyna jaqyn Sırııanyń ońtústigindegi Sýveıda jáne Deraa provınııalarynda Irannyń birneshe ushqyshsyz ushaǵyn atyp túsirgen.

Sonymen qatar, ıordanııalyq ushaqtar soltústik jáne ortalyq Iordanııa arqyly Izraılge qaraı ushatyn ondaǵan ırandyq ushaqtardy atyp túsirdi. Ushqyshsyz ushaqtar Iordan ańǵarynyń Iordanııa jaǵynda aýada atyp túsirilip, Ierýsalımge qaraı bet alǵan. Qalǵandary Irak-Sırııa shekarasyna jaqyn jerde ustaldy.

Ulybrıtanııa koroldik áýe kúshteriniń Taıaý Shyǵystaǵy ushaqtary «qajet bolsa, bizdiń qoldanystaǵy mıssııalar aýqymyndaǵy kez kelgen áýe shabýyldaryn toqtatady» dep málimdedi.

Mysyrdyń áskerı jáne qaýipsizdik kózderi Mysyrdyń áýe qorǵanysy daıyn ekenin habarlady.

Olar Egıpettiń áskerı joǵary qolbasshylyǵy jaǵdaıdy baqylaý jáne eldiń áýe keńistigine qatysty kez kelgen qajetti sheshim qabyldaý úshin arnaıy top qurǵanyn málimdedi.

Irannyń BUU-daǵy mıssııasy Izraılge jasalǵan shabýyldy «aıaqtaldy» dep sanaıtynyn aıtyp, AQSh-qa qaqtyǵystardan aýlaq bolýdy eskertti.

Birikken Ulttar Uıymynyń Bas hatshysy Antonıý Gýterrısh Irannyń shabýylyn aıyptap, «aımaqtaǵy joıqyn shıelenistiń qaýpine qatty alańdaıtynyn» aıtty.

Eýropa Odaǵy, Ulybrıtanııa, Franııa, Meksıka, Chehııa, Danııa, Norvegııa jáne Nıderlandy Irannyń shabýylyn aıyptady.

Qaýipter men toıtarys sharalary

Irannyń qorǵanys mınıstri Muhammed Reza Ashtıanı bul arada «óziniń áýe keńistigin nemese aýmaǵyn Izraıldiń Iranǵa shabýylyna ashatyn» kez kelgen elge qatań jaýap beremin dep qorqytty, dep habarlady Irannyń Mehr jartylaı resmı aqparat agenttigi.

Tún ortasynan keıin kóp uzamaı Premer-mınıstr Benıamın Netanıahý men joǵary qorǵanys basshylary qaýipsizdikti baǵalaý úshin Tel-Avıvtegi áskerı shtabqa jınaldy. Keıinirek Izraıldiń «12-shi arnasy» Irannyń shabýylyna «buryn-sońdy bolmaǵan jaýap» berýge ýáde bergen «Izraıldiń joǵary laýazymdy adamynyń» sózin keltirdi.

Iran men Izraıl arasyndaǵy qaqtyǵystyń Tegeran nusqasy qandaı

Iran Islam Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne О́kiletti Elshisi Alı Akbar Djoýkar qazaqstandyq BAQ ókilderimen kezdesýde Izraılmen aradaǵy áskerı qaqtyǵystyń Tegeran nusqasyn málim etti.

«Keıingi 2-3 aptanyń ishinde Qazaqstanda bolmaǵan edim. Sol kezeńde álemde biraz oqıǵa boldy. Izraıl Iran Islam Respýblıkasynyń Damaskidegi konsýldyq ǵımaratyna áskerı shabýyl jasady. Osy shabýylda Sırııa memleketine terrorızmmen kúreste kómektesip júrgen áskerı keńesshiler qatarynan 7 adam óldi.
О́zderińiz bilesizder, osydan buryn da Izraıl Sırııada, basqa da elderde Iran azamattaryna shabýyl jasaǵan edi. Biraq osy jolǵy shabýyldyń ereksheligi – Irannyń resmı dıplomatııalyq ókildigine shabýyl jasaldy. Bul áskerı shabýyldy Batys ujymynan basqa álemniń barlyq derlik eli aıyptady. Árıne, Qazaqstan da dıplomatııalyq ókilderge jasalǵan shabýyldy qatań synady. О́ıtkeni dıplomatııalyq nysandar Vena konvenııasy boıynsha qorǵaýǵa alynǵan», — dedi ol.

Dıplomat bul áskerı shabýyldy Birikken Ulttar uıymynyń Qaýipsizdik keńesi aıyptamaǵanyna nazar aýdardy.

«Qaýipsizdik keńesi óz mindetin oryndap, osy shabýyldy aıyptaǵan bolsa, Iran Islam Respýblıkasy tikeleı áskerı jaýap bermes pe edi… Irannyń dıplomatııalyq nysanyna shabýyldy Irannyń terrıtorııalyq tutastyǵyna, egemendigine degen shabýyl dep esepteımiz. Sondyqtan, BUU-nyń Qaýipsizdik keńesi men Batys elderi bul aktini aıyptamaǵandyqtan Irannyń strategııalyq sabyry bitip, tikeleı jaýap berý jóninde sheshim qabyldady. Iran Islam Respýblıkasynyń bul jaýaby ózin-ózi qorǵaý erejelerine, BUU-nyń Jarǵysyna saı keledi. Irannyń áskerı shabýyly shekteýli boldy. Iranǵa qarsy shabýyl jasaǵan áskerı avıabazany jáne sol jerdegi Iranǵa qarsy tyńshylyq áreketter atqarylǵan bazany kózdedi. Osy qarymta shabýyldan keıin Iran áskerı árekettiń aıaqtalǵanyn, Izraıl taǵy áskerı shara qabyldasa, óte qatań jaýap beretinin málimdedi», — dedi Alı Akbar Djoýkar.

Qazaqstan syrtqy ister mınıstrligi Iran men Izraıl arasyndaǵy jaǵdaıǵa qatysty málimdeme jasady.

Qazaqstannyń Syrtqy ister mınıstrligi Iran men Izraıl arasyndaǵy shıelenistiń kúrt nasharlaýyna baılanysty tereń alańdaýshylyq bildirip, taraptardy barlyq kelispeýshilikti tek saıası-dıplomatııalyq jolmen sheshý úshin ustamdylyq pen kidirissiz sharalar qabyldaýǵa shaqyrady.

«Qazaqstan óńirdegi jaǵdaıdy turaqtandyrýǵa jáne qaýipsizdikti qamtamasyz etýge baǵyttalǵan álemdik qoǵamdastyqtyń kúsh-jigerine óziniń berik qoldaýyn taǵy da atap ótedi», – delingen habarlamada.

Sondaı-aq  qorǵanys mınıstrligi qazaqstandyq bitimgerler Golan bıikterinde shtattyq rejımde mıssııasyn oryndap jatqanyn málimdedi.

Syrtqy ister mınıstrliginiń resmı ókili Aıbek Smadııarov Iran men Izraıl arasyndaǵy kıkiljińge qatysty saýalǵa jaýap berdi.

BAQ ókili «Iran men Izraıl arasynda soǵys qaýpi týyndaýyna baılanysty qazaqstandyqtar kómek surady ma jáne olarǵa qandaı keńes beresiz?» dep saýal qoıdy.

«Jaǵdaı ońaı emes. Bul bir túnde bolǵan jaǵdaı emes. Onyń aldynda bul jaǵdaı týraly aldyn ala aıtyldy, eskertildi. Eger bizdiń azamattar sol óńirde júrse, óz qaýipsizdigin oılaýy kerek. Alaıda qos eldegi elshilik 24 saǵat boıy jumys isteıdi. Telefondary ınternette kórsetilgen. Azamattar sol nómirler boıynsha habarlasa alady», – dep jaýap berdi Smadııarov.

Degenmen eki eldiń de shekaralary ashyq ekenin jáne áýejaılary jumys istep turǵanyn jetkizdi.

«Qazirgi tańda Iranda da, Izraılde de barlyq áýejaı men shekara ashyq. Jumys istep jatyr. Sondyqtan (qazaqstandyqtarǵa) ol jaqqa baryńdar-barmańdar degen keńes bere almaısyz. Ár adam sheshimdi ózi qabyldaýy kerek. Mysaly, kesheden beri adamdar «Mysyrǵa joldama alyp qoıdyq. Ol jaqqa baryp demalsaq bola ma?» dep suraq qoıyp jatyr. Biz kepildik bere almaımyz. Erteń ne bolatynyn eshkim bilmeıdi», – dedi resmı ókil.

Al kúrdeli geosaıası ahýalda Qazaqstannyń syrtqy saıasaty qandaı bolýy tıis?, degen saýalyna Saıasattanýshy Saıyn BORBASOV tómendegideı jaýap berdi.

Elimiz soǵysqa daıyn bolýy kerek, kez kelgen sátte shabýyl jasalýy yqtımal.

Saıasattanýshynyń sózinshe, Úshinshi dúnıejúzilik soǵystyń qaýpi bar.

Qaýip bar. Aıaq astynan lap etýi yqtımal. Izraıl Iranǵa aıaýsyz soqqy bere bastasa, Irandy Qytaı qoldap qarý berse, onda úlken soǵys tutanýy ábden múmkin. Budan bólek, Ýkraına men Reseı arasyndaǵy soǵysqa janama túrde álemniń elý memleketi aralasyp otyr. NATO-ǵa múshe 36 el túgeldeı Ýkraınaǵa áskerı kómek berip jatyr. Demek, bul – belgili bir dárejede bul memleketter soǵysqa tartyldy degen sóz. Álemniń ár tusynan eriktiler kelip, soǵysyp júr. Mundaılar eki tarapta da bar. TMD elderi de janama túrde soǵysqa qatysyp otyr. Rım papasy Franısk Ýkraınadaǵy soǵysty «úshinshi dúnıejúzilik soǵystyń bastalýy» dep baǵa berdi. Muny ol beker aıtyp otyrǵan joq. Vatıkannyń aqparattary óte kúshti. Sondyqtan bul adamnyń pikirimen sanasý qajet.

Taıaý Shyǵys aımaǵy aýqymdy qaqtyǵystyń aldynda tur – BUU Bas hatshysy

Taıaý Shyǵys aımaǵy tolyqqandy qaqtyǵystyń aldynda tur, deeskalaııany júrgizetin jáne barynsha ustamdylyqty saqtaıtyn ýaqyt keldi. Mundaı málimdemeni 14 sáýirde BUU Bas hatshysy Antonıo Gýterrısh Irannyń Izraılge shabýylynan keıin BUU Qaýipsizdik Keńesiniń (QK) shuǵyl otyrysynda jasady.

«Taıaý shyǵystaǵy jaǵdaı shegine jetip tur. Aımaq halyqtary joıqyn tolyqqandy qaqtyǵystyń naqty qaýpine tap boldy. Qazir razrıad pen deeskalaııa ýaqyty keldi. Qazir barynsha ustamdylyq tanytatyn kez», — dedi ol.

Sondaı-aq, BUU Bas hatshysy Izraıldiń dıplomatııalyq nysandaryna jasalǵan shabýyldy da, Tegerannyń Izraıl áskerı nysandaryna jasaǵan shabýylyn da aıyptaıtynyn atap ótti.

«Bizde okkýpaııalanǵan Batys jaǵalaýdaǵy zorlyq-zombylyqty toqtatý, «kók syzyq» boıyndaǵy jaǵdaıdy deeskalaııalaý jáne Qyzyl teńizde qaýipsiz keme qatynasyn qalpyna keltirý úshin jalpy jaýapkershilik bar. Beıbitshilik jolyndaǵy jumys úshin jalpy jaýapkershilik bizge júkteledi. Aımaqtyq jáne jahandyq beıbitshilik pen qaýipsizdik ár saǵat saıyn buzylady. Aımaq ta, álem de jańa soǵystarǵa qol jetkize almaıdy», — dep atap ótti ol.

Silteme Sn.kz