Týrızm turalaǵan joq: Shetelden keletin týrıster legi 11,5 mln adamdy qurady

Foto: ashyq derekkóz

2024 jyl Qazaqstan týrızmi úshin aıtýly jyl boldy. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha elimizde týrızm salasyn jańǵyrtýǵa, onyń básekege qabilettiligin arttyrýǵa jáne jahandyq ekonomıkaǵa kirigýge baǵyttalǵan júıeli sharalar kesheni júzege asyrylýda, dep jazady qandastar.kz

Memlekettik qoldaýdyń, ınvestıııa tartý men halyqaralyq arenada ilgeriletýdiń arqasynda elimiz ekonomıkalyq ósý men mádenıetaralyq ózara is-qımyldyń mańyzdy qozǵaýshy kúshine aınalyp otyrǵan týrızm salasyndaǵy oń nátıjeler kórsetip otyr.

Elimizdiń týrızm salasy turaqty túrde damyp keledi. 2024 jyldyń 9 aıynda ishki týrıster sany 562 myńǵa artyp, 6 mln adamǵa jetti. Shetelden keletin týrıster legi 11,5 mln adamdy qurady, bul 2023 jyldyń sáıkes kezeńindegi kórsetkishpen salystyrǵanda eki esege jýyq kóp. Onyń ishinde sheteldik 969 myń týrıst ornalastyrý oryndaryna jaıǵasty. Bul kórsetkishter qabyldanyp jatqan sharalardyń tıimdiligi men týrıstik baǵyt retinde Qazaqstanǵa qyzyǵýshylyqtyń artyp kele jatqanyn aıǵaqtaıdy.

Salanyń ekonomıkalyq kórsetkishteri de aıtarlyqtaı ósim kórsetip otyr. Ornalastyrý nysandarynyń jalpy kirisi 27%-ǵa ósip, 224 mlrd teńgeni qurady. Ornalastyrý nysandarynyń sany 306 birlikke ósip, 4 315-ke jetti, al olardyń syıymdylyǵy 18 myń tósek-orynǵa deıin artyp, 226 myńdy qurady. Bul Qazaqstannyń ishki jáne halyqaralyq týrısterdi qabyldaýǵa daıyndyǵyn edáýir arttyrýǵa múmkindik beredi.

Týrızmge salynǵan ınvestıııa kólemi qarqyndy ósip keledi. 2024 jyldyń 10 aıynda olardyń kólemi 33,6%-ǵa artyp, 668,1 mlrd teńgeni qurady. Negizgi jobalar qatarynda aldyn ala quny 194 mlrd teńgeni quraıtyn Astana týrıstik aýdany bar, ol 2 myńǵa jýyq jumys ornyn ashyp, tolyq iske qosylǵanda jyl saıyn 10 mlrd teńge salyq aýdarymdaryn túsiredi. Jobanyń aıaqtalýy 2026 jylǵa josparlanǵan.

Ekinshi joba – Mańǵystaý oblysyndaǵy Kaspıı Rıverasy, onda QR Premer-mınıstriniń qatysýymen týrızm boıynsha halyqaralyq aýqymdy forým ótti. Joba jaǵajaı demalys orny, golf qonaq úıi, vıllalar kesheni, akvapark jáne oıyn-saýyq ortalyǵy sııaqty birneshe bastama aıasynda «Jyly jaǵajaı» aýmaǵyn keshendi ıgerýdi qamtıdy. Jobanyń jalpy baǵalaý quny 137,4 mlrd teńgeni quraıdy, al josparlanǵan iske asyrý merzimi – 2024–2026 jyldar.

Elimizde týrızm salasyn memlekettik qoldaý kúsheıtildi. Bıyl memlekettik qoldaýǵa maquldanǵan ótinimder kólemi 3 esege artty. Tek 2024 jyldyń ózinde 37 týrıstik nysan men 6 týrıster tasymaldaıtyn avtobýsqa 2,1 mlrd teńge maquldandy.

Halyqaralyq yntymaqtastyqqa erekshe kóńil bólinedi. 2024 jyldy Qytaıdaǵy Qazaqstandyq týrızm jyly dep jarııalaý Qazaqstandy ilgeriletý úshin mańyzdy qadam boldy. Qytaıdyń iri qalalarynda 30-dan astam is-shara ótti.

18 qarashada Qazaqstan «ıfrly» kóshpendilerge arnalǵan Neo Nomad Visa engizdi, bul elimizdi qashyqtan jumys isteıtin saıahatshylardyń jańa býyny úshin tartymdy etedi. Progress halyqaralyq reıtıngide de kórinis tapty: Qazaqstan 2019 jylǵy 80-shi orynnan pozıııasyn jaqsartyp, 119 eldiń ishinde 52-shi orynǵa kóterildi.

5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń Astanada ótýi halyqaralyq arenada mańyzdy oqıǵaǵa aınaldy. Oıyndarǵa 89 elden 2 700 qatysýshy jınaldy. «Astana – Arena» jáne «Qazanat» ıppodromy sııaqty sport nysandaryn qaıta jańartý qalanyń ınfraqurylymyn jaqsartty.

Sondaı-aq Qazaqstan aýyldyq týrızmdi damytqany úshin marapattarǵa ıe boldy: Saty aýyly Best Tourism Village Award júldesin aldy, al Katonqaraǵaı aýdanynyń jobasy ITB Berlin 2024 kórmesinde úshinshi oryn ıelendi.

2024 jyldyń sońyna deıin jalpy quny 120,4 mlrd teńgeni quraıtyn 119 ınvestıııalyq jobany aıaqtaý josparlanyp otyr, bul 1 319 jumys ornyn ashýǵa múmkindik beredi. Negizgi bastamalar qataryna Túrkistandaǵy «Medina Palace» qonaq úıiniń qurylysy men jańa qonaq úı nysandaryn qosý arqyly «Aqsý – Jabaǵyly» shıpajaıyn jańǵyrtý kiredi.

Shyǵys Qazaqstan oblysy, Glýbokoe aýdany

Glempıng alańdary men qonaq úıler qurý arqyly 10 myń aýyl turǵynyn qosymsha jumyspen qamtamasyz etetin agrotýrızmdi damytýǵa erekshe kóńil bólinýde. Ulttyq parkter aýmaqtaryndaǵy ınfraqurylymdy damytýǵa arnalǵan qonaqúılerdi jikteý júıesin jańartý jáne jergilikti atqarýshy organdar ókilettikterin keńeıtý josparlanyp otyr.

Aımaqtardaǵy týrızm: ósý, ınvestıııa jáne ınfraqurylymnyń damýy

Aqmola oblysy

Bıylǵy 9 aı qorytyndysy boıynsha óńirge kelgen týrıster legi 1 mln-nan astam týrıstke jetti, onyń ishinde 404,7 myń adamǵa ornalastyrý oryndary qyzmet kórsetti. Býrabaı kýrorttyq aımaǵyna 932 myń adam keldi. Týrızm salasynan bıýdjetke túsetin salyqtyq túsim mólsheri 3,1 mlrd teńgeni qurady, ósim 30%-dy qurady.

Bıylǵy 10 aı qorytyndysyna sáıkes, negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestıııa kólemi 23,1 mlrd teńgeni qurap otyr.

Almaty oblysy

2024 jyldyń 9 aıynda týrıster sany 384,1 myń adamdy qurady, bul 2023 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 19%-ǵa kóp (322,3 myń adam).

Týrıster arasynda «Ile-Alataý», «Kólsaı kólderi», «Sharyn» óńiriniń memlekettik ulttyq tabıǵı parkteri paıdalanylady.

Bıylǵy 10 aı qorytyndysy boıynsha negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestıııa kólemi 24,4 mlrd teńgeni qurady.

Almaty oblysy elimizdiń týrıstik strategııasyndaǵy negizgi baǵyttardyń birine aınalǵan biregeı taý klasterin belsendi damytyp keledi. Týrıstik salany damytýdyń 2023–2029 jyldarǵa arnalǵan bekitilgen tujyrymdamasy sheńberinde Túrgen kórkem shatqalynan Qaskeleń shatqalyna deıin taý shańǵysy bazalaryn qurý men jańǵyrtýdy qamtıtyn keshendi jospar ázirlenip jatyr. Atalǵan joba taýly demalys úshin zamanaýı jáne suranysqa ıe ınfraqurylymdy qalyptastyrýǵa, sondaı-aq Almaty óńiriniń halyqaralyq deńgeıdegi týrızm ortalyǵy retindegi mártebesin nyǵaıtýǵa qabiletti jańa tartymdy oryndar ashýǵa baǵyttalǵan.

Almaty qalasy

9 aıdyń qorytyndysyna sáıkes, 2024 jyly týrısterdiń jalpy sany 14%-ǵa (2023 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda) ósip, 1,7 mln adamǵa jetti. Sheteldik týrıster sany 24%-ǵa ósip, 507,5 myń adamǵa jetti. Ishki týrıster sany 1,2 mln adamdy qurady, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 1,1%-ǵa artyq. Týrıster leginiń artýy negizgi kapıtalǵa ınvestıııanyń ulǵaıýymen qatar júredi. 2024 jyldyń 10 aıynda 29,3% ósimmen 86,6 mlrd teńge ınvestıııa tartyldy. Týrızmnen túsken salyq túsimderi 76,9 mlrd teńgeni qurady, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 2 esege joǵary. Qalanyń týrızm salasynda 83,1 myń adam jumyspen qamtylǵan.

2024 jyly Almatyda jeke qarajat esebinen 25 týrıstik nysan ashyldy, atap aıtqanda, 15 qonaq úı, 4 glempıng alańy, 4 jataqhana jáne 2 qonaq úı. Sondaı-aq jeke ınvestıııa esebinen 2027 jylǵa deıin 339,5 mlrd teńgege qonaqúı qurylysy boıynsha 30 jobany aıaqtaý jáne 125 mlrd teńgege 29 týrıstik nysan salý josparlanyp otyr.

Batys Qazaqstan oblysy

2023 jyldyń 9 aıymen salystyrǵanda elimizge kelýshiler sanynyń 18%-ǵa artqany baıqalady. Týrızm salasynda 2024-2026 jyldarǵa jalpy quny 25 mlrd teńgeni quraıtyn 14 jobadan turatyn pýl qalyptastyryldy. Bıylǵy 10 aıdyń qorytyndysy boıynsha týrızm salasyna tartylǵan ınvestıııa kólemi 14,5 mlrd teńgeni qurady, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 47%-ǵa artyq.

Jetisý oblysy

Jalpy, óńirde týrızm salasyn damytý 5 negizgi baǵyt: Alakól jáne Balqash kólderi, «Altyn-Emel» jáne «Jońǵar-Alataý» ulttyq parkteri, sondaı-aq Jońǵar Alataýy taý silemi áleýetine negizdelgen.

2024 jylǵy 9 aıda týrıstik nysandarǵa 253 myńnan astam adam kelgen, bul 2023 jyldyń osy kezeńimen salystyrǵanda 15%-ǵa artyq. 10 aıdaǵy negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestıııa kólemi bıyl 9,4 mlrd teńgeni qurady.

Úsharal áýejaıynyń ushý-qoný jolaǵyn rekonstrýkııalaý jumysy aıaqtaldy, «Taldyqorǵan – Úsharal» avtomobıl joldarynyń (313,5 shaqyrym) asfaltbeton jabyny qamtamasyz etildi, «Talgo» júrdek poıyzy iske qosyldy.

Qaraǵandy oblysy

2024 jyly 9 aıdyń qorytyndysy boıynsha týrızm salasynda kórsetilgen qyzmet kólemi – 7 mlrd teńge nemese ótken jyldyń sáıkes kezeńi kórsetkishimen salystyrǵanda 75%. Salaǵa quıylǵan ınvestıııa 17,4 mlrd teńgeni qurady.

Jyl basynan beri jalpy quny 4,1 mlrd teńge bolatyn 7 ınvestıııalyq joba iske qosylyp, 23 jumys orny ashyldy.

Sondaı-aq 2025–2027 jyldary týrızm salasynda iri ınfraqurylymdyq jobalardy iske asyrý josparlanǵan: Balqashtaǵy qalalyq jaǵajaı jaǵalaýy aımaǵyn abattandyrý jáne qaladaǵy áýejaıdy rekonstrýkııalaý jumystaryn aıaqtaý.

Qyzylorda oblysy

Bıyl óńir 9 aıda 116,6 myń týrıst qabyldady. Bıylǵy 10 aıdyń qorytyndysyna sáıkes, týrızm salasyna quıylǵan ınvestıııa kólemi – 26,1 mlrd teńge, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 40,5%-ǵa artyq.

Mańǵystaý oblysy 

2024 jyldyń qańtar-qyrkúıek aılaryndaǵy resmı derekter boıynsha oblysqa 367,4 myń týrıst kelgen, bul ótken kezeńmen salystyrǵanda 13%-ǵa artyq. О́ńirde kórsetilgen týrıstik qyzmetterdiń jalpy quny 15,2 mlrd teńgege jetip, 34,7%-ǵa ósti. Bıylǵy 10 aıdyń qorytyndysy boıynsha týrızm salasyna quıylǵan ınvestıııa kólemi – 6,6 mlrd teńge, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 50%-ǵa artyq.

2024 jyly jalpy ınvestıııa kólemi 8,5 mlrd teńgeni quraıtyn 3 joba iske qosyldy, bul 80 jumys ornyn ashýǵa múmkindik berdi.

2025–2027 jyldar aralyǵynda jalpy quny 100 mlrd teńge bolatyn 500-ge jýyq jumys ornyn qura otyryp, 11 jobany iske asyrý josparlanyp otyr. Jergilikti atqarýshy organdar Týrızm jáne sport mınıstrligimen birlesip, Kendirli týrıstik aımaǵyn damytý boıynsha master-jospar ázirlenip jatyr.

Ulytaý oblysy 

2024 jylǵy 9 aıda ornalastyrý oryndarynda qyzmet kórsetilgen týrıster sany 21,2 myńnan astam adamdy qurady, onyń ishinde 732-den astamy – sheteldik týrıster. Ornalastyrý oryndarynda kórsetilgen qyzmetter ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 23,5%-ǵa artyp, 497,9 mln teńgeden asty.

Bıylǵy 10 aıdyń qorytyndysy boıynsha týrızm salasyna tartylǵan ınvestıııa kólemi – 2 mlrd teńge, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 50,6%-ǵa artyq.

Sonymen qatar 1 mlrd teńge somasyna 3 qonaq úı kesheni iske qosyldy. 2025 jyly jalpy quny 1,5 mlrd teńgeni quraıtyn eki qonaq úıdi paıdalanýǵa berý, tarıhı oryndar boıynsha jeńil ınfraqurylym men dalalyq navıgaııa ornatý josparlanýda. Sondaı-aq jeke ınvestıııalar esebinen 2025 jyly Tasbulaq bqlaǵy aýmaǵyn abattandyrý jáne Sátbaev qalasynan Joshy han jáne Dombaýyl keshenine deıin quny 12,5 mlrd teńgeni quraıtyn tas jolyn salý jumystary da qarastyrylǵan.

Qazaqstan mádenı baı murany, tabıǵı ártúrlilikti jáne zamanaýı ınfraqurylymdyq sheshimderdi úılestire otyryp, saıahat úshin eń tartymdy baǵyttardyń biri retinde óziniń ımıdjin qalyptastyrýdy jalǵastyryp keledi.