ءبىلىم
«ۇرىس شىعارادى»: بەلگىلى ۇستاز ءوز ءپانىن دۇرىس بىلمەيتىن, كىتاپ وقىمايتىن مۇعالىمدەردى ءسوز ەتتى
فوتو: جەكە قورىنان
بەلگىلى پەداگوگ-ۇستاز اياتجان احمەتجان ۇلى مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگى تۋرالى اڭگىمە قوزعادى. ونىڭ ايتۋىنشا, قازاقتىڭ كلاسسيك جازۋشىلارىن وقىماي, مەكتەپتەردە ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەر بار. ءتىپتى ولاردىڭ كەيىبىرى ادەبيەتتەن ساباق بەرەدى ەكەن, دەپ حابارلايدى qandastar.kz Skifnews.kz اقپارات پورتالىنا سىلتەمە جاساپ.
تالاي جىلدان بەرى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن اياتجان احمەتجان ۇلىنىڭ سوزىنشە, مۇعالىمدىك قىزمەتكە تۇرۋ ءۇشىن تەست تاپسىراتىنداردىڭ كوبى ەكىنشى كەزەڭگە وتپەي قالادى. اراسىندا ءتىپتى, مەنەدجەر قىزدارعا «ونداي زاڭدى قايدان الدىڭدار?» دەپ شۋ شىعارىپ كەتەتىندەر دە بار.
«ەڭ قيىن ءتۇيىن بىلىكتى كادر… QAZBILIM جوبالارى ومىرگە كەلگەلى 10 جىل. 10 جىل كادردى بۇكىل وڭىردە ءوزىم قابىلداپ كەلەمىن. سوڭعى ءۇش جىل ءبىلىم بەرۋ ورتالىعىنان ۇلتتىق مەكتەپتەر جەلىسىنە اينالعاسىن, بيىل ادىستەمەلىك ورتالىق قوسىپ جاتقاسىن جىلىنا 100-گە جۋىق جاڭا كادر قوسىلادى ۇجىمعا. بيىلعى وقۋ جىلىندا 8 قالاداعى قىزمەتكەر سانى 500-دەن اسادى. قازىر ءبىزدىڭ QAZBILIM ۇلتتىق ليتسەيلەرىنىڭ جالاقىسى باسقا مەكتەپتەردەن جاقسى, ەڭبەك دەمالىسى, ساۋىقتىرۋ تولەمى مەملەكەتتىك مەكتەپتەن دە جوعارى تولەنەتىنىن كورگەسىن, بىزگە جۇمىسقا تۇرعىسى كەلەتىن ماماندار قاتارى ارتتى. ءتىپتى كەي وڭىردە پاتەرگە دە كومەكتەسىپ جاتامىز.
بىزدە مۇعالىم قابىلداۋ بارىسى ەكى تۋردان تۇرادى. ءبىرىنشى تۋر پاندىك تەست. مۇعالىم ءوز پانىنەن ۇبت سۇراقتارىنان قۇرالعان 90-120 بالل اراسىنداعى تەستىلەۋدەن وتەدى. ءتارتىپ سولاي. سەبەبى, بىزگە جۇمىسقا تۇرۋدىڭ باستى شارتى ءوز ءپانىن جەتىك ءبىلۋ. ەندى ءدال وسى كەزەڭدە حابارلاسقان ادامنىڭ ءبىر بولىگى تەست تاپسىراسىز دەسەڭ كەلمەي قالادى. ەكىنشى بولىگى نەگە تاپسىرامىن, ونداي زاڭدى قايدان الدىڭدار دەپ شۋ شىعارىپ, مەنەدجەر قىزدارعا ۇرىس شىعارىپ كەتەدى. وسى ەكى توپتان باسقا ادامدار تەست تاپسىرادى.
ءبىرىنشى تۋردان ءوتۋ بالى تەستىلەۋدەن 50% دان جوعارى الۋ. ياعني 120 بالدان 61 دەن اسۋ, 90 باللدان 46 دان جوعارى الۋ. ەندى تەستكە كەلگەن ادامداردىڭ ءوز پانىنەن الىنعان وسى تەستتەن 50% الا المايتىندار تەستكە قاتىسۋشىلاردىڭ جارتىسىنان كوبى. ءتىپتى سولاردىڭ ءبىرازىنىڭ تۇيىندەمەسىن كورسەڭ 10 جىلدان ارتىق ساباق بەرگەن. مەن اڭ-تاڭمىن. بىراق, ناتيجەڭىز نەگە تومەن دەسەڭىز اشۋلانادى. سول ءۇشىن ەكىنشى كەزەڭگە وتپەدىڭىز دەپ اقىرىن قوشتاسامىز. اشۋلانادى. سول ادامداردىڭ الدىنداعى بالالارعا جانىم اشيدى. كەي وڭىردە تەستەن شەكتىك بالل الاتىن مامان تاپپاي قور بولامىز.
ەكىنشى تۋر. 8 قالاداعى ۇستازداردى دا ءوزىم سۇقباتتان وتكىزەمىن. ءوز پانىنەن تەستەن وتكەن ۇستازداردىڭ ىزدەنىسى قالاي, بالانى, مەكتەپتى شىنايى جاقسى كورە مە, ءوزىن دامىتا الا ما دەپ ءار ءتۇرلى باعىتتا سۇراق قويامىن. كەيدە شىمشىما سۇراقتى دا قويامىن. سەبەبى, پسيحولوگيالىق تۇرعىدا سىناۋ ءۇشىن. ءار ءتۇرلى وقيعاعا تاپ بولاسىڭ.
مەن ءۇشىن ەڭ اۋىر جۇمىس وسى مامان تابۋ, مۇعالىم قابىلداۋ. سەبەبى ەلدى جۇمىسسىزدىق ەمەس, بىلىكسىزدىك جايلاپ كەتكەن, وكىنىشكە قاراي. باسقا ءپاندى سوسىن ايتارمىن. ەڭ الدىمەن بيىل بىزگە كونكۋرسقا ەڭ كوپ قاتىسقان ءپان قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى بولدى. سول سۇقباتتار جايلى كوڭىل قۇلازىتقان, كوپ قايتالانعان ەكى ءۇش جايتتى ايتايىن. بيىل كەمىندە 200-دەن اسا قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمىمەن سۇقبات قۇردىم.
تۇراقتى قويىلاتىن سۇراقتارىمنىڭ ءبىرى:
— سوڭعى رەت قاشان, قانداي كىتاپ وقىدىڭىز? (وقىعان كىتاپتارى تۋرالى اڭگىمەلەسەم.)
وكىنىشكە قاراي, مۇلدە كىتاپ وقىمايتىندار كوپ. قانداي كىتاپ وقىپ ءجۇرسىز دەگەندە “ەكىنشى بولما”, “ومىرگە شەكسىز عاشىق”, “جۇرەك تىنىشتىعى”, “ەركەم, ءومىرىڭ بولسىن كوركەم”اتايتىندار كوپ. جۇرەگىڭ اۋىرادى.
— قازاق كلاسسيكتەرىنەن كىمدەردىڭ قانداي شىعارماسىن وقىدىڭىز? (وقىدىم دەگەن اۆتورلاردان, شىعارمالاردان سۇراق قويامىن.)
وكىنىشكە قاراي, بەردىبەكتى, ءابىشتى, ماعاۋين مەن قابدەشتى وقىمايدى. بىراق, قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتتەن ساباق بەرەدى.
ال راحىمجان وتارباەۆ, بەكسۇلتان نۇرجەكەەۆ سەكىلدى اۆتوردى سۇراساڭ ول كىم دەيتىندەر دە كوپ. وكىنىشتى.
— بالالارعا قالاي كىتاپ وقىتا الامىز?
بۇل سۇراققا الدىڭعى سۇراقتاردان كەيىن كوسىلگىسى كەلەتىندەر كوپ. ءوزى كىتاپ وقىمايتىن ادام بىرەۋدى بىلاي قىزىقتىرار ەدىم دەگەنى وتىرىكتەۋ كورىنەدى.
وكىنىشكە قاراي, PISA ەمتيحانى قورىتىندىسىندا قاتىسقان 80 ەلدەن وقۋ ساۋاتتىلىعى بويىنشا 62 ورىندا تۇرعانىمىزدى سوندايدا ويلانىپ كەتەسىڭ…
ءتىپتى, وقۋلىقتا بەرىلگەن شىعارمالاردى مۇعالىم تەك وقۋلىقتاعى ءۇزىندىسىن عانا وقىعانىن بىلگەندە بالالارعا جانىڭ اۋىرادى. “اتاۋ كەرە” شىعارماسىنىڭ باستى يدەياسى نە دەگەن سۇراعىما القاشتىڭ ءومىرى تۋرالى شىعارما دەگەن جاۋاپتى ەستىگەندە كۇيىپ, كۇيىنىپ كەتكەن كەزىمدە بولدى…
ءبىلىم ساپاسى مۇعالىم ساپاسىنان بيىك بولمايدى. بۇل – اكسيوما», – دەپ جازدى ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا.
