ۆولونتەرلەر ارال تەڭىزىنىڭ قۇرعاعان تابانىنا سەكسەۋىل ەكتى

جاستار ەلدىڭ بىرنەشە وڭىرىنەن جينالدى. سوناۋ اقش-تان كەلگەن ستۋدەنتتەر دە ەكواكتسياعا ۇلەس قوستى. شولگە ءتوزىمدى وسىمدىكتىڭ تۇقىمىن الداعى ۋاقىتتا اۋەدەن سەبۋ جوسپارلانىپ وتىر.

كارولينا سولومەن اقش-تاعى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ بىرىندە ەكولوگيالىق ەكونوميكا ماماندىعىنا وقىپ ءجۇر.

ول الماتىداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنە تاجىرەبيە الماسۋعا كەلگەن. ارالدا وتەتىن ەكولوگيالىق اكتسيا تۋرالى ەستىگەن بويدا ەرىكتىلەر ساپىنا قوسىلدىم, – دەيدى.

كارولينا سولومەن, ستۋدەنت: – ارال تەڭىزى تۋرالى مالىمەتتەرمەن بۇعان دەيىن مەكتەپ قابىرعاسىندا, جوعارعى وقۋ ورنىندا از-كەم تانىسقانمىن. بىراق كوزبەن كورگەنگە جەتپەيدى عوي. مۇندا اۋقىمدى شارالار قولعا الىنعان.

سونىڭ ءبىرى قۇم مەن تۇزدىڭ كوشۋىن توقتاتۋعا باعىتتالىپ وتىر. ايگۇل قوقايەۆا, ۆولونتەر: – جىل سايىن وسىنداي اكتسيا ارقىلى ۇلەس قوسساق, ونىڭ جەمىسىن كورە الامىز. سەكسەۋىلدى كوشەتتەپ ەكسە, شىعىمدىلىعى 85% بولاتىنىن ءبىلدىم.

نۇرلان جاقىپبەكوۆ, ءتىلشى: – سەكسەۋىل كوشەتىنىڭ تامىرى 20-25 سانتيمەتر تەرەڭدىككە سالىنادى جانە ونى سۋارۋدىڭ قاجەتى جوق. وسىنداي ءبىر ءتۇپ سەكسەۋىل 4 تونناعا دەيىن قۇمنىڭ كوشۋىنە توسقاۋىل بولادى ەكەن. تەڭىزدىڭ قازاقستان بولىگىندەگى قۇرعاعان تابانى بۇگىندە جاسىل جەلەككە اينالىپ كەلەدى. سوناۋ 90-شى جىلداردان بەرى قىزىلوردالىق ورمانشىلار 380 مىڭ گەكتار جەردىڭ تىرشىلىگىن تۇلەتتى. 2021 جىلدان باستاپ پرەزيدەنت تاپسىرماسىمەن 1,1 ميلليون گەكتارعا سەكسەۋىل ەگۋ مەجەلەنگەن ەدى. ونىڭ 545 مىڭ گەكتارىنا ەگىلدى. وسىمدىكتىڭ كوشەتى ەگىلەدى نەمەسە تۇقىمىن سەبەدى.

ءالىبي عازيز ۇلى, «ورمان سەلەكتسيالىق تۇقىم ءوسىرۋ ورتالىعى» رمقك باس ديرەكتورى: – بىراق تۇقىممەن وتىرعىزعاندا كولەمىن مول ىستەي الامىز. ونىڭ دا ءبىز جەمىسىن كورىپ وتىرمىز. ياعني, شىعىپ جاتىر. ىستەگەن جۇمىستاردىڭ شىعىمدىلىعىن كوردىك, شىعىمدىلىعى 25-27%-كە دەيىن بارعان. قازاقستان ارالدىڭ قۇرعاعان تابانىنا اۋەدەن تۇقىم سەبۋ تاجىريبەسىن قولدانۋى مۇمكىن. مۇنداي جوسپاردى ەلىمىزدىڭ ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى مەن ورمانشىلار قاۋىمى زەردەلەپ جاتىر.

تاجىريبە كورشىمىز وزبەكستاندا بىرەر جىل بۇرىن ەنگىزىلگەن. جالپى وزبەكستان 2030 جىلعا قاراي ارال قايراڭىنىڭ 78%-ءىن جاسىل-جەلەككە اينالدىرۋدى كوزدەپ وتىر. زينوۆي نوۆيتسكي, اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى: – ءبىزدىڭ تاراپتا ەگىلگەن جاسىل-جەلەكتىڭ بيىكتىگى 2 مەترگە دەيىن جەتتى. ناتيجەسىندە شاڭ-توزاڭنىڭ اۋەگە كوتەرىلۋ پروتسەسى ازايىپ كەلەدى. ەندى سول اۋماقتاردى جايىلىمعا اينالدىرۋدى كوزدەپ وتىرمىز.

شارۋاشىلىققا جايلى جاعداي جاسالاتىن بولادى. مالعا ازىق سانالاتىن وسىمدىكتەر ەگىلەدى. قايرات وستەمىروۆ, قر ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى: – بيىل ءبىزدىڭ مەملەكەت ارالدى قۇتقارۋ قورىنا توراعالىق ەتەدى. سونىڭ بارىسىندا ارالدىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن جاقسارتۋعا كوپ كۇش جۇمسالاتىن بولادى. ارينە, بۇل – الەمدىك پروبلەما. بۇل جەردەن كوتەرىلگەن تۇز ەۋروپاعا دەيىن جەتىپ جاتىر.

ول تاۋلى ايماقتاردا مۇزدىقتاردىڭ ەرۋىنە دە اسەر ەتىپ وتىر. ەكى ەلدىڭ وسى سالاداعى ارىپتەستىگىنىڭ كەلەشەگى زور. ارال اتىرابىنىڭ جالپى اۋماعى 6 ملن گەكتارعا تەڭ دەسەك, سونىڭ جارتىسىنان كوبى وزبەكستان جەرىندە. «تەڭىز تابانىنان ۇشقان شاڭدى تۇزدى توقتاتۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى ءادىسى – ورمان ءوسىرۋ», – دەيدى ماماندار.