«Жаңа Қазақстан» құрылысы қай кезеңде?

Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа Жолдауына орай өзі бастаған «Жаңа Қазақстан» құрылыс жобасы бойынша жұмыстың қорытындысын шығарды. Бұл туралы шетелдік сарапшы Э.Пьетробон баға берген. 

1 қыркүйекте Президент ұлт жағдайы туралы сөз сөйлеп, «Жаңа Қазақстан» деп аталатын 2022 жылғы қаңтар оқиғасынан кейін бастаған жұмысын қорытындылады.

Мемлекет басшысы «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағыты» атты биылғы халыққа Жолдауында Астананың таяу жылдардағы әлеуметтік-экономикалық қайта құруларымен қатар жүретін міндеттерді тізіп, бұл міндеттерді тиімді шешу үшін қандай стратегияларды қолдануға болатынын түсіндірді.

Жаңа үлгі қажет

Соңғы үш жылда Қазақстан мұғалімдердің жалақысын екі есеге арттыру, дәрігерлердің жалақысын арттыру, Балаларға арналған ұлттық қорды құру және өңірлердегі ауруханалар желісін кеңейту сияқты маңызды мақсаттарға қол жеткізді. 2020-нан 2023 жылға дейін ауылдық жерлерде 300-ден астам медициналық нысан салынды. “Астанада қуатты экономикалық бетбұрыс үшін барлық мүмкіндіктер бар”, деген болатын Қазақстан Президенті. Алайда, бұл өзгеріс «абстрактылы нәтижелерге емес, азаматтардың өмірін нақты жақсартуға бағытталған жаңа экономикалық модельді» қабылдағанда ғана болуы мүмкін.

Қазақстан Президентінің айтуынша, жаңа Қазақстанның экономикалық моделін қалыптастыру үшін үш қағида бар: «әділдік, инклюзивтілік және прагматизм». Бұл Тоқаевтың жақын болашаққа арналған күн тәртібінің басты мақсаты: «экономикалық өзін-өзі қамтамасыз етуге кепілдік беруге қабілетті қуатты индустриялық базаны қалыптастыру».

Астананың алдағы іс-шаралар жоспарында Қазақстан Президенті белгілеген өсу көрсеткіштеріне сәйкес, жылына 6-7%-ға тең – ауыр машина жасау, ұлттық экономиканың стратегиялық секторларын дамыту мен нығайтуды жеделдетуге ерекше назар аударылады.

Отандық және шетелдік инвесторларды тарту мақсатында салықтық демалыстар мен жекешелендіру науқаны жоспарлануда.

Цифрлық және тұрақты мемлекет

Мемлекеттер мен олардың жергілікті билігінің цифрлық икемділігінің негізгі көрсеткіші болып табылатын БҰҰ-ның электрондық үкіметті дамыту индексінде Қазақстан бірінші орында тұрғанын еске салып, Тоқаев үкіметке 2026 жылға қарай IT қызметтері экспортының көлемін 1 миллиард долларға дейін арттыруды тапсырғанын хабарлады. 

БҰҰ EGDI рейтингінде жиырма сегізінші орында тұрған Қазақстан (Бельгия мен Венгрия сияқты елдерден озып, Швейцариядан кейін) ақпараттық және қаржылық технологиялар алыбы болуды мақсат етіп отыр. Сондықтан да Президент Тоқаев халыққа Жолдауында посткеңестік кеңістіктегі ең цифрлы елде әріптестік орнатуға мүдделі осы саладағы кез келген трансұлттық корпорацияларға есік ашық болатынын түсіндірді.

Бірақ бұл соңы емес. Климаттың өзгеруімен күресу, сондай-ақ энергетикалық қауіпсіздікті (және әртараптандыру) іздестіру мақсатында Қазақстан Президенті атом электр станциясын салу мүмкіндігі туралы азаматтардан сауалнама алу үшін референдум өткізуді ұсынды. Астана геоэкономикалық және энергетикалық сілкіністер дәуірінде қажетті өзін-өзі қамтамасыз етуге қабілетті энергия көзі, дегенмен, көп адам үшін Семей қорқынышпен синоним болды.

Орталық Азияның локомотиві

Қазақстанның энергетикалық секторды түпкілікті ядролық қаруландыруды қолдау үшін әлеуеті, тәжірибесі және табиғи ресурстары бар – әлемдегі екінші ірі уран қоры, әлемдегі барланған барлық кен орындарының (қазіргі уақытта) 13%-ына тең – елде орта және ұзақ мерзімді перспективада ЖІӨ жоғары өсімі (орташа жасы 29,5 жас) және оның географиялық орналасуы оны Еуразияның орталығына айналдырады.

Табиғи ресурстарды пайдалануға, жаңартылатын энергия көздерін кеңейтуге, ішкі көлік инфрақұрылымын капилляризациялауға, интернет пен финтех алпауыттарын тартуға салынған инвестициялар Астанаға Орталық Азияның экономикалық қуаты ретіндегі мәртебесін мәңгілікке қалдыруға мүмкіндік беруі керек. COVID-19 пандемиясы мен Украинадағы соғыс жеделдетілген жаһандық құн тізбегінің қазіргі қайта жазылуы шығыс-батыс пен солтүстік-оңтүстікті байланыстыратын негізгі сауда жолдарының тоғысында Қазақстанның өзінің пайдасына жұмыс істейтінін ұмытпайық.

Э.Пьетробон, «Il Giornale» газеті