Жанармай мен тарифтерді көтермесек бәсекеге қабілетті экономика құра алмаймыз – депутат Саиров

Фото:  liter.kz

Бүгін Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен Үкіметтің кеңейтілген отырысы өтті Мемлекет басшысы ел экономикасы дамуындағы өзекті мәселелерге тоқталды. Қазір дүниежүзі түбегейлі өзгеріске ұшырап жатыр. Бүгінгі күні АҚШ, Қытай және Еуропалық Одақ сияқты әлемдегі ең ірі елдерде өзара санкциялық шектеулер мен саудадағы текетірестер қалыпты жағдайға айналды. Үкімет отырысында айтылған мәселелерге қатысты саясаткер, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Ерлан Саиров пікір білдірді, деп жазды qandastar.kz

Оның сөзінше, әлемдегі ең жоғары экономикасы бар АҚШ ұлттық экономикасын қорғаумен ашық айналысады.

«Қазір Қытай, АҚШ және Еуропалық Одақ сияқты ірі экономикалар арасында санкциялық текетірестер орын алу қаупі бар. Осы тәуекелдердің барлығы Қазақстан экономикасының даму дәрежесі мен әлеуетіне тікелей әсер етеді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев осындай түбегейлі өзгерістер болып жатқан кезеңде біз Қазақстан экономикасының тұрақты дамуы үшін жағдай жасауға қабілетті болуымыз керек деді. Бұл бюджет тапшылығы. Біріншіден, бұл ірі олигархтар мен ірі қаржылық топтар өз уақытында өздері үшін өте үлкен салық жеңілдіктер алып алған. Екіншіден, бұл біздің салық саясатымыздың орталықтандырылғандығына байланысты, яғни барлық өңірлер алдымен салықтарды орталыққа жібереді, содан кейін орталықтан осы салықтар субвенциялар түрінде өңірлерге қайта бөлінеді. Бұл жалпы бюджет үшін өте үлкен жүктеме болып табылады», – деді депутат.

Skifnews.kzхабарлағандай,   экономикада құрылымдық ауытқулар бар. Қазақстанның дәстүрлі экономикалық артықшылықтары мен дағдылары бар, мысалы, ауыл шаруашылығында бұл мал шаруашылығы және астықты терең өңдеу, өнеркәсіпте бұл мұнай және мұнай өндіру, тиісінше, бұл химия өнеркәсібінің кластерін құру.

«Біз халықаралық деңгейде бәсекелестік артықшылық пен бәсекелес өнімді құруға қабілетті жерде ғана қаражат салуымыз қажет. Сондықтан Мемлекет басшысы бюджетті терең үнемдеуге көшіп, қаражатты үнемді, сонымен бірге тиімді жұмсауымыз қажет деп нақты айтты. Мемлекет басшысы инвестициялық штаб құру бюрократиялық кедергілер мен құқықтық қарама-қайшылықтарды, кейбір жобаларды тезірек жүзеге асыруға жол ашты деп атап өтті. Мысалы, соның арқасында өңдеу өнеркәсібі секторының өсімі 6 %-ды құрады, бұл соңғы 10 жылдағы ең үздік нәтиже (жалпы сомасы 1,3 трлн. теңге болатын 180 инвестициялық жоба іске асырылды)», – деді Ерлан Бияхметұлы.

Үкіметке ӨБК-келісімшарттарын (өнімді бөлу туралы келісім) жаңартылған, ел үшін тиімді шарттармен ұзартуға қатысты келіссөздерді жандандыру тапсырылды. Қазақстан осы келісімшарттардың барлық талаптарын сақтай отырып, өзін энергия тасымалдаушылардың сенімді жеткізушісі ретінде көрсетті.

«Бұл жерде келісімдердің көпшілігі тәуелсіздік таңында, шетелдік инвестицияларды жедел тартуды талап ететін жағдайларда жасалғанын атап өткен жөн. Бүгін біздің еліміз үшін әділ жағдайларды қамтамасыз ету үшін келісімдерді қайта қараудың уақыты келді. Осы тапсырмамен Мемлекет басшысы ұлттық мүдделер басымдық болып табылатынын тағы да атап өтті. Қазақстан экономикасындағы ағымдағы проблемаларды шешу үшін Үкімет танымал емес бірқатар шараларды ұсынады: олар қосылған құн салығын (ҚҚС) көтеру, жанар-жағармай бағасын және темір жолмен тасымалдау тарифтерін арттыру. Біз бұл мәжбүрлі және сөзсіз шаралар екенін атап өтуіміз керек. Жанар-жағармай бағасын, тарифтерді және т.б. көтерместен біз бәсекеге қабілетті экономика құра алмаймыз. Мысалы, біздің жақын көршілеріміздің жанар-жағармай бағасы тапсырыс бойынша, кейде біздікінен екі немесе одан да көп есе жоғары. Жалпы, осындай өзгерістерсіз мұнай саласының, темір жол мен коммуналдық саланың әлеуетін дамыту, тиісінше бүкіл отандық экономиканың тұрақты дамуы үшін жағдай жасау мүмкін емес. Бірақ біз салықтың өсуі мен жанар-жағармай бағасының көтерілуі және т.б. азаматтарымыздың әл-ауқатына тікелей теріс әсер ететінін түсінуіміз керек», – деді ол.

Жанар-жағармай бағасының өсуі және т.б. бағаның көтерілуіне бастама болуы мүмкін және әлеуметтік маңызы бар тауарлар бағасының өсуіне алып келуі мүмкін. Бұл үдеріс азаматтардың өмір сапасына тікелей және теріс әсер етеді.

«Міне, біз бұл мәселені теңестіруіміз керек. Халықаралық практикада осы мәселені шешудің жолдары бар, Германияда, Голландияда, Қытайда азық-түлікке қосылған құн салығы (ҚҚС) салынбайды. Қосылған құн салығын (ҚҚС) ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер төлемеуі, азық-түлік жиынтығына ҚҚС салынбауы керек деген мәселелерді біз Үкіметпен талқылайтын боламыз. Президент Тоқаев атом электр станциясының (АЭС) құрылысын жеделдету міндеттерін қойды. Қазақстанның өнеркәсіптік әлеуеті өсуде, тиісінше энергия тұтыну өсуде, жұмыс істеп тұрған қуаттар өсіп келе жатқан экономиканың қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды. АЭС құрылысы сирек металдар өндірісін дамытумен қатар, «жаңа экономика» әлеуеті бар елдердің клубына кіруге негіз болады. Азаматтар Үкімет деңгейінде қабылданған шешімнің логикасы мен қағидаттарын түсінуі үшін осы процестердің ашық өтуі маңызды», – деді ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Ерлан Саиров.