«جىلىنا 4 ملن توننادان استام تۇرمىستىق قالدىق»: قازاقستان قوقىسقا تولىپ بارادى

ەلىمىز تۇرمىستىق قالدىقتار ماسەلەسىمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر. رەسمي دەرەكتەرگە سايكەس, بىلتىر قازاقستاندا قوقىستىڭ 24 پايىزى عانا وڭدەلگەن. ۇلان-عايىر جەرى بار ەلىمىز ءۇشىن بۇل اۋىز تولتىرىپ ايتار كورسەتكىش ەمەس ەكەنى تۇسىنىكتى. قوقىستى سۇرىپتاۋ, قايتا وڭدەۋ, كادەگە جاراتۋ دا اقساپ تۇر. ماسەلە شەشىلمەسە, ونىڭ ەكولوگيالىق سالدارى بار.

رەسپۋبليكادا قوقىس وڭدەۋمەن اينالىساتىن 38 كاسىپورىن بار. ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ inbusiness.kz رەسمي ساۋالىنا بەرگەن جاۋابىنا سايكەس, جىل سايىن ەلىمىزدە 4 ملن توننادان اسا كوممۋنالدىق قالدىق جينالادى. بىلتىر بۇل كورسەتكىش 4,32 ملن توننانى قۇرادى, ونىڭ 996 مىڭ تونناسى, ياعني 24%-ى قايتا وڭدەلدى.

وتكەن جىلداردا تۇرمىستىق قالدىقتاردىڭ قايتا وڭدەلگەن ۇلەسى: 2022 جىلى – 25%, 2021 جىلى – 21%. ورتا ەسەپپەن جىلىنا ءار تۇرعىن شامامەن 210-215 كگ تۇرمىستىق قالدىق تاستايدى.

«مينيسترلىك قالدىقتاردى باسقارۋ سالاسىنداعى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن تىركەۋدى جۇرگىزىپ جاتىر, بۇگىندە 1200-دەن استام كاسىپكەرلىك تىركەلگەن. كوممۋنالدىق قالدىقتار ەلدىڭ كەيبىر ايماقتارىندا قوقىس وڭدەۋ كەشەندەرىندە سۇرىپتالادى جانە وڭدەلەدى. مىسالى, استانادا – كوممۋنالدىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ زاۋىتى توو «Astana Recycling Plant»; الماتىدا – «Qazaq Recycling» جشس; شىمكەنتتە – «ەكو شينا» جشس, «Baikra» جشس, «بۋمپروم» جشس, «مپز Green Line» جشس, «Eco recycle» جشس, «Green Strap» جشس, «اس-پيك» جشس جانە «ەۆروكريستالل» جشس; اتىراۋ وبلىسىندا – «EcoGreen Service» جشس جانە ت.ب», — دەلىنگەن ۆەدومستۆونىڭ رەسمي جاۋابىندا.

جاقىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ءىرى قالالاردا قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەيتىن زاۋىتتار سالۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ۆەدومستۆودان مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇل تاپسىرماسىن ورىنداۋ بويىنشا قانداي جۇمىستار باستالعانىن سۇرادىق.

«جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار ەكولوگيالىق زاڭناما شەڭبەرىندە قولدا بار قۇزىرەتتى ەسكەرە وتىرىپ, بولەك جيناۋعا ارنالعان كونتەينەرلەردى ورناتۋ, قايتالاما شيكىزات پۋنكتتەرىن قۇرۋ, ەكولوگيالىق تولەمدەردى ءبولۋ, مەملەكەتتىك-جەكەشەلىك ارىپتەستىك شارتتارىن جاساسۋ نەمەسە جەكە ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ شەڭبەرىندە بولەك جيناۋعا ارنالعان قوقىس تاسيتىن كولىكتەردى ساتىپ الۋ جونىندەگى جۇمىستى كۇشەيتۋى قاجەت. اكىمدىكتەر كوممۋنالدىق قالدىقتاردى بولەك جيناۋ, سۇرىپتاۋ, قالپىنا كەلتىرۋ جانە كومۋ, اتاپ ايتقاندا جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋ, ينفراقۇرىلىمدى جۇرگىزۋ بويىنشا ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا تولىق قۇزىرەتكە يە.

مينيسترلىك اكىمدىكتەرمەن جانە «جاسىل دامۋ» اق-مەن بىرلەسىپ, ۇكىمەتتىڭ 7 جانە 9 اقپانداعى كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ايتىلعان مەملەكەت باسشىسى مەن پرەمەر-ءمينيستردىڭ تاپسىرماسى شەڭبەرىندە قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ بويىنشا قايتا وڭدەۋ قۋاتتارىن قۇرۋ جۇمىستارىنىڭ جۇرگىزىلىپ جاتقانىن اتاپ وتەمىز. جوعارىدا اتالعان تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ماقساتىندا مينيسترلىك بيىلعى 13 اقپاننان باستاپ وبلىستاردىڭ, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدىكتەرىمەن كوممۋنالدىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ بويىنشا جۇمىس كەڭەستەرىن وتكىزۋدە جانە كەڭەس قورىتىندىسى بويىنشا اكىمدىكتەر كادەگە جاراتۋ تولەمدەرى ەسەبىنەن قالدىقتاردى سۇرىپتاۋ جانە قايتا وڭدەۋ بويىنشا بيزنەسپەن بىرلەسكەن جوبالار پۋلىن دايىندادى», — دەپ حابارلادى مينيسترلىك.

ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنشە, اتالعان پۋل جوبالارى ناۋرىز ايىندا ۇكىمەت وتىرىسىندا قارالاتىن بولادى.

جالپى 2023 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا رەسپۋبليكادا 5534 رۇقسات ەتىلمەگەن قوقىس ۇيىندىلەرى انىقتالىپ, 4716 نىسان جويىلدى. رۇقسات ەتىلمەگەن قوقىس ۇيىندىلەرىنىڭ باسىم بولىگى اقمولا 789 (92%) جانە قاراعاندى 739 (92%) وبلىستارىندا بايقالادى.

20 ملن توننا تۇرمىستىق قاتتى قالدىق پوليگوندا جينالعان – ەكولوگ

تاجىريبەشىل ەكولوگتار قاۋىمداستىعىنىڭ ءتورايىمى لاۋرا ماليكوۆا 2013 جىلى جاسىل ەكونوميكاعا كوشۋ كونتسەپتسياسى قابىلدانعانىن ەسكە سالدى. سوزىنشە, قۇجاتقا سايكەس 2030 جىلعا قاراي قالدىقتاردى وڭدەۋ دەڭگەيىن 40 پايىزعا دەيىن جەتكىزۋ جوسپارى بار.

«سول مەجەگە جەتۋ ماقساتىندا 2014 جىلدان باستاپ ەلىمىزدە وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن جاۋاپكەرشىلىگى دەگەن الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنىپ جاسالعان قۇرالدى ەنگىزۋ باستالدى. 2016 جىلى ەكولوگيالىق كودەكسكە بولەك ءبىر ءبولىم ەنگىزىلىپ, وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن جاۋاپكەرشىلىگى دەگەن مەحانيزم ىسكە قوسىلدى. سول ارقىلى قازاقستانداعى قالدىقتاردى ءبولىپ جيناۋ جانە وڭدەۋ دەڭگەيىن كوبەيتۋگە بولادى. بىراق ول جۇيە قازىر دۇرىس جۇمىس ىستەپ تۇرعان جوق. قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن جەكە وپەراتوردان مەملەكەتتىك وپەراتورعا بەرۋىنىڭ سالدارى ەكى جىل بويى ول اقشانىڭ تولەنبەي, كوپتەگەن قالدىق جيناۋشىنىڭ بانكروت بولىپ قالۋىنا الىپ كەلدى. سوندىقتان وسى جاعدايلار بولماۋ ءۇشىن الەمدىك تاجىريبەگە ساي ەتىپ ونى جۇرگىزۋ كەرەك. ورتالىقتاندىرىلعان قالدىقتاردى جيناۋ جۇيەسىندە, ياعني كۇندەلىكتى كونتەينەر جۇيەسىندە ماتەريالدىق جاعدايىنىڭ جاقسى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە جەكە كومپانيا ءارتۇرلى كومپانيامەن بىرىگىپ فاندوماتتار ورناتىپ جاتىر, دەگەنمەن بۇل جۇيە بىزدە زاڭداستىرىلماعان. ياعني ەكولوگيالىق كودەكستە ونداي جۇيە جوق. 2019 جىلى ءبىز ۇسىنعان كەزدە ەكولوگيا مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى بۇل جۇيەدەن باس تارتقان», — دەدى ەكولوگ.

لاۋرا ماليكوۆا ماسەلەنىڭ شەشىمى رەتىندە ەكوقولداۋ جوباسىنىڭ قايتادان ىسكە قوسىلۋىن قامتاماسىز ەتۋدى ۇسىنىپ وتىر.

قوعام كونتەينەرلەردەن قوقىستى ۋاقىتىلى شىعارمايتىن بيلىكتى, ال بيلىك ادامداردا قوقىس توگۋ, سۇرىپتاۋ مادەنيەتى جوق دەپ ايىپتاپ جاتادى. كىمدىكى دۇرىس?

«ەكولوگيالىق مادەنيەت – مەملەكەت, ۇكىمەت, جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر تاراپىنان ۇزدىكسىز جۇرگىزىلەتىن اقپاراتتىق, اعارتۋ, قارجىلىق تۇرعىدان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى. ەكولوگيالىق مادەنيەت وزىنەن-ءوزى پايدا بولمايدى. سوندىقتان ەكوقولداۋ جوباسىنىڭ توقتاپ قالعانى, قالدىق جيناۋشىلاردىڭ تولەمى ەكى جىل بويى تولەنبەي قالۋىنىڭ وسىعان ءبارى كەرى اسەرىن تيگىزدى دەۋگە بولادى. 2020-2021 جىلدارى ەكوقولداۋ جوباسىن ىسكە قوسقان كەزدە قالدىق جيناۋشىلاردىڭ ءوزى قالدىقتاردى سۇرىپتايىق دەپ اگيتاتسيا جاساپ, حالىقتى بارىنشا ىنتالاندىرۋعا تىرىستى», — دەپ جالعاستىردى ساراپشى.

ەكولوگتان قازاقستان كەلەشەكتە قوقىس ەلىنە اينالىپ, ەكولوگيالىق اپات بولۋى مۇمكىن بە دەپ سۇرادىق. سوزىنشە, قازىرگى تاڭدا ەلدە 20 ملن توننا تۇرمىستىق قاتتى قالدىقتار پوليگونداردا جينالعان.

«وعان جىل سايىن تۇزىلەتىن 5 ملن توننا قالدىقتار قوسىلىپ جاتىر. رەسمي اقپارات بويىنشا ول پوليگونداردىڭ 80 پايىزعا جۋىعى سانيتاريالىق تالاپتارعا ساي ەمەس, ال دە-فاكتو استانا پوليگونى عانا وسىنداي تالاپتارعا سايكەس كەلدى. مۇندا ۇلكەن ءبىر قاۋىپ-قاتەر بار. جەراستى سۋلارىنىڭ لاستانۋ قاۋىپ-قاتەرى. كەشكى ۋاقىتتا پوليگونداردا قالدىقتاردى جاعۋ ماسەلەسى دە بار. سوندىقتان وسىنى شەشۋ ماقساتىندا قالدىقتاردى جاعۋ تەحنولوگياسىن ەنگىزۋ كوزدەلگەن, ونسىز بولمايدى. سەبەبى تاماقپەن لاستانعان, مايدان, سۇتتەن شىققان قاپتاما وڭدەۋگە جاتپايدى. ونى جاعۋعا تۋرا كەلەدى. وسىنداي تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ ارقىلى دا بىزدەگى وڭدەۋ دەڭگەيىن, ۋتيليزاتسيا دەڭگەيىن ارتتىرۋ كەرەك. شەشىمدەرى الەمدىك تاجىريبەدە بار. بىراق ونى زاڭنامالىق, اكىمشىلىك, قارجىلىق تۇرعىدان ۇيىمداستىرىپ, دۇرىس جۇزەگە اسىرۋ كەرەك», — دەدى تاجىريبەشىل ەكولوگتار قاۋىمداستىعىنىڭ ءتورايىمى لاۋرا ماليكوۆا.