جاڭالىقتار
الماتىدا ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعى تالقىلاندى
«Qazaq Media Association» زتججكب ۇيىمداستىرۋىمەن جانە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن وتكەن «قازاق» گازەتىنىڭ 110 جىلدىعىنا ارنالعان «قازاق» گازەتى جانە ۇلتتىق ءباسپاسوز» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى.
دوڭگەلەك ۇستەلدى وتكىزۋدەگى نەگىزگى ماقسات – بيىلعى «قازاق» گازەتىنىڭ 110 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋ جانە قازىرگى ۇلت ءباسپاسوزىنىڭ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ.
جيىندى «Qazaq Media اسسوتسياتسياسى» توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءومىرجان ابدىحالىق اشىپ, «العاشقى تاۋەلسىز ءارى ۇلتتىق ءھام مەملەكەتشىلدىك باعىتتاعى «قازاق» گازەتىنىڭ 110 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ – ۇلتتىق باسپاسوزگە ونىڭ تاريحىنا قۇرمەت جانە بورىش», — دەپ اتاپ ءوتتى.
دوڭگەلەك ۇستەل اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى دارحان قىدىرالىنىڭ شارا قاتىسۋشىلارىنا جولداعان قۇتتىقتاۋ حاتىمەن باستالدى.
«قازاق» گازەتى جارىق كورگەن كۇننەن باستاپ ۇلتتىڭ ەڭ تاعدىرشەشتى, وتكىر ماسەلەلەرىن قاۋزادى. حالىقتىڭ جان-جۇرەگىن سىزداتقان وزەكتى تاقىرىپتارىن جۇرتپەن بىرگە تالقىعا سالدى. ءاليحان بوكەيحان, مىرجاقىپ دۋلات ۇلى, سەكىلدى ۇلت زيالىلارىنىڭ ەسىمىمەن ۇشتاسىپ جاتقان باسىلىم – تالاي تاريحتىڭ كۋاسى, حالىقتىڭ رۋحاني قازىناسى. ۇلت ۇستازى ا.بايتۇرسىن ۇلىنىڭ «گازەت – حالىقتىڭ كوزى, قۇلاعى ءھام ءتىلى» دەگەن ايگىلى ءسوزى عاسىردان اسا ۋاقىت بويى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ دامۋىنا دەمەۋ بولىپ, ۇرانىنا اينالدى» دەلىنگەن قۇتتىقتاۋ حاتتا.
العاشقى ءسوزدى تاريحشى-عالىم سۆەتلانا سماعۇلوۆا الىپ «قازاق» گازەتىنىڭ شىعۋ تاريحى تۋرالى ايتىپ, «قازاق» گازەتى حح عاسىردىڭ باسىندا جۋرناليستيكانىڭ شوعىرى بيىك باسىلىمى بولعانىن اتاپ ءوتتى.
«بىرىنشىدەن, گازەتتى ۇنەمى باقىلاۋدا ۇستاسا دا, سول كەزدىڭ وزىندە بەيرەسمي, ۇكىمەتتىڭ اكىمشىلدىك, امىرشىلدىگىنەن ادا بولدى. ەكىنشىدەن, باسىلىم قازاقتىڭ زيالى قاۋىمىن, باس كوتەرەر ازاماتتارىن بىرىكتىرىپ, جۇمىلدىرا ءبىلدى. ۇشىنشىدەن, ۇلتتىق مۇددە جولىندا قىزمەت ەتىپ, حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن كوتەرە ءبىلدى», – دەدى تاريحشى.
سونداي-اق «قازاق» گازەتىنىڭ 1913-1918 جىلدار ارالىعىندا 266 ءنومىرى جارىق كورگەنىن, ۇلت زيالىلارىن بىرىكتىرگەنىن اتاپ ءوتتى.
بەلگىلى جۋرناليست سەرىك جانبولات ۇيىمداستىرۋشىلارعا العىس ايتىپ, اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.
«اقپاراتتىق مايداندا سوعىس بولىپ جاتىر. اقپاراتتىق ساياساتقا ءبارىمىز قاتىسۋىمىز كەرەك. رەسەيدىڭ اقپارات تاسقىنىنان قۇتىلۋ ءۇشىن تام-تۇمداپ ارەكەت جاسالادى. بىراق باستالعان ءىس سوڭىنا جەتپەيدى. تاۋەلسىز اقپارات جۇيەسىن قۇرامىز دەسەك, سوعان ساي ساياسات جۇرگىزىلۋى كەرەك. باسقا مەملەكەتتەر زاڭ بويىنشا اقپارات كەڭىستىگىن بوتەنگە بەرمەيدى. ماسەلەن, رەسەيدە شەتەلدىكتەر اقپارات قۇرالىنىڭ 20 پايىزدىق اكتسياسىنا عانا يە بولا الادى. بىزدە شە? رەسەيدىڭ ىرگەلى باسىلىمدارى, قوسىمشالارى ەلىمىزدە دە شىعادى. ولاردا نە جاريالانىپ جاتىر? كىم قاداعالاپ جاتىر? اقپارات كەڭىستىگىن قورعاۋ ءۇشىن مينيسترلىك قانا ەمەس, ۇكىمەت قولعا الۋ كەرەك», – دەدى سەرىك جانبولات.
«قازاق گازەتتەرى» جشس باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى – الماتى قالاسى باسىلىمدارىنىڭ جەتەكشىسى دۋمان اناش قازاق باسىلىمدارىنىڭ بۇگىنگى حال-احۋالى جايىندا ءبىراز تۇيتكىلدى جەتكىزدى.
«بۇگىن جارىق كورىپ جاتقان باسىلىمدار – «قازاق» گازەتىنىڭ مۇراگەرلەرى. قاي كەزدە دە مەرزىمدى ءباسپاسوز كەرەك. بيىل اقپاراتتىق دوكترينا قابىلداندى. «ماسس مەديا» تۋرالى زاڭ جوباسى قارالىپ جاتىر. قازىر قازاق باسىلىمدارىنىڭ جاعدايى ءماز ەمەس. جازىلۋ ماسەلەسىن ايتىپ كەلەمىز. باعاسى سول كۇيى, بىراق باسپاحانا قىزمەتى, جەتكىزۋ قۇنى قىمباتتاپ كەتتى. بىراق باسىلىمعا جازىلۋ قۇنى وزگەرگەن جوق. بۇرىنعىداي ەمەس, باسپاسوزگە جارناما بەرۋ دە ازايىپ كەتتى. ياعني, ءبىز تابىسقا ەمەس, شىعىسقا جۇمىس ىستەپ كەلەمىز. زامان تالابىنا ساي, الەۋمەتتىك جەلىدەگى ارنالارىمىزدى دامىتۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز», – دەپ اتاپ ءوتتى دۋمان اناش.
«جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى الماس ءنۇسىپ قازىرگى قازاق جۋرناليستيكاسىن تاۋەلسىز دەپ ايتۋعا كەلمەيتىنىنە توقتالدى.
«ءبارى قارجىلىق جاعدايعا كەپ تىرەلەدى. تيراجى ءوزىن اقتاسا, سول كەزدە عانا گازەت تولىق تاۋەلسىز. وكىنىشكە قاراي, قازىر ولاي ەمەس. گازەت – ارحيۆ ءۇشىن كەرەك. زەرتتەۋ جۇرگىزۋمەن اينالىساتىن باسىلىم جوقتىڭ قاسى. ەڭ الدىمەن, تارالىم, اقشا تابۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋ كەرەك» دەسە, «الاتاۋ اقپارات» مەدياحولدينگىنىڭ باس ديرەكتورى ەرجان قالىمباي ۇلى: «اقپاراتتىق كەڭىستىكتى قورعاۋىمىز كەرەك. ادامنىڭ اقىل-ويىن باسقارۋ باياعىدا باستالىپ كەتكەن. بۇل وتە قاۋىپتى. ءدال قازىر زامانعا ساي اقپاراتتىق ستراتەگيا قاجەت. كوپتەگەن باسىلىم سىرتىن عانا وزگەرتەدى. ماسەلە – مازمۇنىندا. ساپالى, ولمەيتىن, ءمانىن جوعالتپايتىن دۇنيە جاريالانۋى ءتيىس. ءداستۇرلى مەديا مەن جاڭا مەديانى ءبىر-بىرىنە قارسى قويماي, ۇيلەستىرۋ قاجەت. سول كەزدە بىزدەگى ساپالى كونتەنتتى الەۋمەتتىك جەلى الىپ, تاراتاتىن بولادى» دەيدى باس رەداكتور.
جيىنعا قاتىسقان «قازاق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى جاسۇلان ماۋلەن ۇلى «قازاق» گازەتىنىڭ 1916, 1917, 1918 جىلدارى كىتاپ بولىپ شىقپاعان نومىرلەرىنىڭ الداعى ۋاقىتتا تۇتاس جيناققا ەنگىزىلىپ, كىتاپ بولىپ شىعاتىنى تۋرالى ءسۇيىنشى حاباردى جەتكىزدى.
دوڭگەلەك ۇستەلدە بەلگىلى جۋرناليست ەرتاي ايعالي ۇلى, Adyrna.kz باس رەداكتورى ارمان اۋباكىر, «زاڭ» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى اينۇر سەمباەۆا قازىرگى گازەت-جۋرنالدىڭ جاعدايى تۋرالى پىكىر ءبىلدىردى.
جيىن سوڭىندا قاتىسۋشىلار قازىرگى ۇلتتىق ءباسپاسوز ماسەلەلەرى بويىنشا تۇراقتى جۇمىسشى توبىن قۇرۋ, ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ سالالىق, اعىمدىق ماسەلەلەرىن تالقىلاپ, شەشۋ جولدارىن قاراستىرۋ, قازىرگى ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ بىرىگىپ كوتەرۋى ءتيىس ماسەلەلەرىندە ورتاق كوزقاراس, ۇستانىم ماسەلەلەرىن كەڭەسۋ, جەلىلىك باسىلىمدار مەن مەرزىمدى باسىلىمدار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى, ءوزارا ءىس-قيمىلدى جانداندىرۋ, 110 جىلدىق اياسىندا «قازاق» گازەتىنىڭ 264 سانىنىڭ جانە گازەت تۋرالى زەرتتەۋلەردىڭ ەلەكتروندى قورىن سايتتارعا جاريالاۋ تۋرالى ورتاق شەشىمگە كەلدى.
بۇگىنگى باسقوسۋ قۇرامىنا 25 قازاقتىلدى سايت كىرەتىن «Qazaq Media قاۋىمداستىعىنىڭ» وتكىزىپ وتىرعان العاشقى القالى وتىرىس. قاۋىمداستىققا مۇشە باق الداعى ۋاقىتتا قازاقتىلدى مەديا ماسەلەسىن كەڭىنەن قاۋزاۋدى كوزدەپ وتىر.
