«Sabaqqa úshinshi ret keshikseńiz ár keshikken saıyn aqsha tóıleısiz»

Sonymen jańa oqý jyly bastaldy. Biz bir jyl Anglııanyń Lester degen qalasynda turdyq. Balalarymyz sonda mektepke jáne baqshaǵa bardy. Bul jazbamda aǵylshyndardyń mektep júıesi týraly aıtpaqpyn. Sodan qoıshy, Lesterge jetken boıda úıge ornalasyp bolǵan soń balalardy mektepke berýge qamdandyq. Kelinshegim uıalytelefonmen qalalyq bilim basqarmasyna xabarlasty. Bar joǵy 20 mınýttyń ishinde (telefonmen sóılesken ýaqyt) balalarymyzdy mektepke qabyldady. Eshqaıda sendeltpeı-aq, tom-tom qujat suramaı-aq qabyldady eıı. Sondaǵy telefon arqyly alǵan málimetteri mynaý: pasport boıynsha týǵan kúni, aıy, jyly, aty-jóni. Kelgen memleketiń, ne maqsatpen keldiń? Lesterde turatyn mekenjaıyń. Osynyń bárin bilgen soń bizge «tańdańyzdar» dep on shaqty mektep mekenjaıyn usyndy. al kep oılanalyq, onnyń ishinen qaısysyna toqtasaq dep. Sóıtsek, olar bizge onyn bergendegi maqsaty mynaý eken: ákesiniń ne sheshesiniń jumysyna jaqyn ba, álde úıge jaqyn ba? Biz ózimizshe ishinen eń jaqsysyn shertip alarmyz desek, olar aıtady: «bizde aýqattyń da, ortańǵoldyń da, kedeıiń de birdeı, barlyǵy bir mektepte bilim alady. Barlyq mektepterdiń oqý baǵdarlamasy, oqytý júıesi bir, eshqandaı aıyrmashylyq joq!» Mine ǵajap, sodan úıge jaqyn jaıaý 10-15 mınýttyq jerdegisine baramyz dep sheshtik. Endeshe, erteń 9:00 de mektepke kelińizder dedi. Ertesine bardyq. Mektep erejesimen tanysyp shartyna qol qoıdyq. Balalaryńyzdyń qandaı tamaqty unatyp nendeı nársege allergııasy bar dep túgel táptishtep surap alyp shartta kórsetýińdi mindetteıdi. Bulardyń as mázirinde úsh túrli tamaq máziri, úlgisi bar. Ol mynaý: jergilikti ıaǵynı aǵylshyndardyń asy (onyń ishinde shoshqanyń eti bolady), et jemeıtin, shóp jegishterge Vıdjıtırıandarǵa, Halal fýd (sharıǵatqa saı tamaq). Jalpy aǵylshyndar bizdi kóshede kórse birden qytaı dep oılaıdy eken. Abyroı bolǵanda kelinshegimniń kıim úlgisine qarap «sizder musylman ekensizder, qaı elden keldińizder?» dep surap aldy. Kelinshegimniń jaýlyǵyna qarap «sizder musylmansyzdar ǵoı, sizderge xalal fýd durys qoı» dedi. Árıne dep sart etkizip belgilep jiberdik. «Endi mektep formasyn tańdańyzdar» dedi. Jazdyq jáne qystyq úlgiden eki-ekiden nusqa bar eken. Ashyqtaý, ortasha jáne sharıǵı oramalmen jabyq kıim úlgisi. «sizder musylman, qazaqstannansyzdar, sizderge musylmandyq úlgi durys bolar» dep taǵy da aıtty. Biz, «Bizde jergilikti xalyqy musylman bolsa da mektepke oramalmen barýǵa bolmaıdy, balanyń bilim deńgeıimen emes kıim kıisimen alysady» dep aıta bergenimiz sol-aq edi úlken qyzym «men oramal taǵamyn» dep taban astynda shataq shyǵardy. Daý-janjal bizdiń eldegideı órship ketpesin dep kóndik. Dene shynyqtyrý pánine de sharıǵı úlgidegi kıimmen qatysýǵa ábden bolady. Sóıtip qolymyzǵa bir japyraq qaǵaz berdi. Ol qaǵazda bir jyldyq mektep jospary jazylǵan. Qaı kúni demalys, qaı kúni sabaq, meıram, kitapxanaǵa sapar, dırektormen kezdesý, ata-analar jınalysy, qalalyq bilim basqarmasynyń mamanynyń ata-ana jáne oqýshymen tárbıe saǵaty, ekskýrsııa, túrli qaıyrymdylyq sharasy bári-bári jazylǵan. Jáne týra solaı boldy! Ol olma, 9:00 de bastalǵan sabaq 15:00 de aıaqtalady. Odan soń 15:00-17:00 ge deıin mektep ishinde aqyly medirese bar, qalasań oqytasyz. Dinı bilimin jetildiresiz. (barlyq din ókilderiniń úıirmeleri bar). Taǵy bir aıta ketetin jáıt, sabaqqa úshinshi ret keshikseńiz ár keshikkeniń saıyn aqsha tóıleısiz. Eskertip qoıaıyn, tym kóp aqsha tóleısiz! Jáne ol aqshany tólemeı keshiktirgen saıyn ústinen ústemelep tóleısiz! Tólemeseńiz zań qatal, ákeńdi de, kókeńdi de uqpaıdy, temir torǵa biraq toǵytady. Al, endi ustazdarynyń balamen qarym-qatynasy tipti keremet qoı. Ustazdyń emirenip, eljiregeni týǵan anasyndaı, tipti asyp túspese kem túspeıdi eııı. Mektep qyzymetkerleriniń qaı-qaısysy bolsyn (dırektory, ustazy, eden jýýshy, aspaz, xatshy, esepshi t.b. bolsyn) balaǵa urysqan bylaı tursyn daýys kótermeıdi! Bala bir nárseni búldirse asqan sabyrlyqpen, bappen túsindiredi. Sabaq sondaı qyzyq ári tartymdy jáne erkin júriste ótedi. Onyń nátıjesi mynaý: balańyz 9:00 de bastalatyn sabaqqa saǵat 6:30-7:00 de ózderi turady. Qazaqstanǵa qaıtar kún jaqyndaǵan saıyn balalarym «áketaı, bıletti ótkizshi, osynda qalaıyq, nemese ózińiz kete berińizshi, biz osynda qalaıyqshy, bul jaqtty qatty jaqsy kórip qaldyq» dep kúnde kúnde aıtýmen boldy. Al men «oýý, kókeler, men Qazaqstanǵa baryp án aıtýym kerek, sender meniń eń basty tyńdarmandarymsyńdar, sendersiz men án aıta almaımyn» dep esh qandaı aıqaı-shýsyz kóndirip alyp keldim. Solaı, aǵaıyn. Kórgenimdi, bilgenimdi, túıgenimdi bólistim!
Tolyqtyrý: shartqa qol qoıyp barlyq sharýany yńǵaılap bolǵan soń, «erteń balamyzǵa qalamsap, qaryndash, óshirgish pen ushtaǵysh jáne dápter alyp ákelemiz» desek bizge, aýrý, jyndy adamdaı qarap, «sizder qyzyqsyzdar ǵoı, balańyz kelse boldy, basqasyn mektep ózi tegin beredi» dedi. Sosyn mekteptiń qurylysy erekshe. Ár synyptyń oqýshysy óz synybyna syrttan kelgende jeke, birden óz synybyna kiretin esikten kiredi. Ár synyptyń syrttan kelgende kiretin esigi bar. Qaıtarda da sol esikten alyp qaıtasyń. Ol esik 9 ǵa on mınýt qalǵanda jabylady. Al keshikkender negizgi esikten kiredi. Keshikken sebebin túsindirip, qansha ýaqyt keshikkenin jurnalǵa tirketedi. Ol esikti olar «ofıs esigi» dep ataıdy. Solaı dostar!

Dástúrli ánshi Erlan Rysqalıdyń FB-paraqshasynan alyndy.