ءبىلىم
ەلىمىزدە پەداگوگتەردى اتتەستاتتاۋ ەرەجەلەرى وزگەردى
اتاپ ايتقاندا, ەرەجەلەر جاڭا رەداكتسيادا كورسەتىلگەن.
سونىمەن, پەداگوگتاردى, ادىسكەرلەردى, ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى, ادىستەمەلىك كابينەتتەر (ورتالىقتار) باسشىسىنىڭ ورىنباسارلارىن اتتەستاتتاۋ كەمىندە بەس جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلەتىنى ايتىلادى. ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارى ءۇش جىلدا ءبىر رەت اتتەستاتتاۋدان وتەدى.
ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ, ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ (ورتالىقتاردىڭ) پەداگوگتەرى, ادىسكەرلەرى, ءبىرىنشى باسشىلارى, باسشى ورىنباسارلارى بىلىكتىلىك ساناتىن بەرۋگە (راستاۋعا) اتتەستاتتاۋ كەزىندە ءوتىنىشى نەگىزىندە بىلىكتىلىك باعالاۋىنان, پبب-دان, قىزمەت ناتيجەلەرىن كەشەندى تالدامالىق جيناقتاۋدان وتەدى.
ءتيىستى بەيىنى بويىنشا پەداگوگيكالىق نەمەسە وزگە دە كاسىپتىك ءبىلىمى بار نەمەسە پەداگوگيكالىق قايتا دايارلاۋ تۋرالى قۇجاتى بار پەداگوگتەردى اتتەستاتتاۋ كاسىپتىك ستاندارتقا جانە بىلىكتىلىك سيپاتتامالارىنا سايكەس ءوتۋ مەرزىمدەرى مەن بىلىكتىلىك ساناتىنىڭ بىرىزدىلىك پرينتسيپتەرىن ساقتاي وتىرىپ جۇزەگە اسىرىلادى:
«پەداگوگ» بىلىكتىلىك ساناتىنا:
- پەداگوگيكالىق ءوتىلى كەمىندە ءبىر جىل «پەداگوگ-تاعىلىمداماشى»; پەداگوگيكالىق لاۋازىمداعى جۇمىسىن قايتا باستاعان ء(تيىستى بەيىنى بويىنشا جالپى پەداگوگيكالىق ءوتىلى كەمىندە 1 جىل بولعان كەزدە پەداگوگيكالىق لاۋازىمدى قايتا باستاۋ مەرزىمى 5 (بەس) جىلدان اسپايدى) جانە بىلىكتىلىك ساناتى جوق; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنان تىس جەرلەردە ماماندىعى بويىنشا وقۋدا (تاعىلىمدامادا) بولعان;
- ءتيىستى بەيىنى بويىنشا پەداگوگيكالىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىرعان جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا جاقىن جانە الىس شەت ەلدەردەن كەلگەن, سونداي-اق مىناداي كاسىپتىك قۇزىرەتتىلىكتەرى بار تۇلعالار:
– وقۋ ءپانىنىڭ مازمۇنىن (قىزمەت سالالارى), ءبىلىم الۋشىلاردىڭ (تاربيەلەنۋشىلەردىڭ) جەكە دامۋىنا ارنالعان پەداگوگيكا مەن پسيحولوگيانىڭ زاماناۋي تاسىلدەرىن بىلەدى;
– جوسپارلاۋدى جۇزەگە اسىرادى, ءارتۇرلى ادىستەردى, وقىتۋ ستراتەگيالارىن (تاربيەلەۋ, دامىتۋ) جانە باعالاۋ قۇرالدارىن مەڭگەرەدى;
– تانىمدىق, ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىنىڭ قاعيداتتارىن ەسكەرە وتىرىپ ساباق (ساباق, قىزمەت, ءىس-شارا) وتكىزەدى جانە كۇتىلەتىن ناتيجەلەرگە قول جەتكىزەدى, ءبىلىم الۋشىلاردىڭ (تاربيەلەنۋشىلەردىڭ) قاجەتتىلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ, جەكە ءتاسىلدى جۇزەگە اسىرادى;
– ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى دەڭگەيىندەگى ءىس-شارالارعا قاتىسادى;
– اتا-انالاردى (زاڭدى وكىلدەردى) وقىتۋ (تاربيەلەۋ, دامىتۋ) ناتيجەلەرى تۋرالى حاباردار ەتەدى, ارىپتەستەرىمەن (تاربيەلەنۋشى) ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ۇلگەرىمىن (دامۋىن) تالقىلايدى;
– وقىتۋ تاجىريبەسىن جەتىلدىرۋدەگى ءوز قاجەتتىلىكتەرىن ايقىندايدى, ارىپتەستەرىمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاسايدى;
– قاۋىپسىز جانە قولايلى ءبىلىم بەرۋ (دامىتۋ) ورتاسىنىڭ نورمالارىن, ەتيكالىق نورمالاردى ساقتايدى;
سونداي-اق, «پەداگوگ-مودەراتور», «پەداگوگ-ساراپشى», «پەداگوگ-زەرتتەۋشى», «پەداگوگ-شەبەر» بىلىكتىلىك ساناتتارى بەكىتىلدى.
پەداگوگتەرگە بىلىكتىلىك ساناتىن بەرۋ اتقاراتىن لاۋازىمى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى.
ءبىر جىل وتكەننەن كەيىن «پەداگوگ-تاعىلىمداماشى» اتتەستاتتاۋ راسىمىنەن وتپەي «پەداگوگ» ساناتىن بەرۋ ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ ءبىرىنشى باسشىسىنىڭ اتىنا ءوتىنىش بەرەدى. ءبىرىنشى باسشى ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن كۇننەن باستاپ بەس جۇمىس كۇنى ىشىندە «پەداگوگ» ساناتىن بەرۋ تۋرالى بۇيرىق شىعارادى.
ەگەر ادىستەمەلىك كابينەت (ورتالىق) زاڭدى تۇلعا بولماي قۇرىلىمدىق بولىمشە بولىپ تابىلسا, وندا ادىستەمەلىك كابينەتتىڭ (ورتالىقتىڭ) ءبىرىنشى باسشىسى, باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ادىستەمەلىك كابينەتتىڭ (ورتالىقتىڭ) ادىسكەرى رەتىندە اتتەستاتتاۋ راسىمىنەن وتەدى.
ءبىلىمى تۋرالى ديپلومدا ءبىر ماماندىق رەتىندە كورسەتىلگەن پاندەردى وقىتۋ كەزىندە بىلىكتىلىك ساناتىن بەرۋ نەگىزگى لاۋازىم بويىنشا جۇرگىزىلەدى.
نەگىزگى لاۋازىم بويىنشا بەرىلگەن بىلىكتىلىك ساناتى ءبىلىمى تۋرالى ديپلومدا ءبىر ماماندىق رەتىندە كورسەتىلگەن وقىتىلاتىن پاندەرگە دە قولدانىلادى.
تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك, ورتا بىلىمنەن كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ (وقۋ-وندىرىستىك كومبيناتتارى) پەداگوگتەرىنە كەزەكتى بىلىكتىلىك ساناتىن بەرۋ (راستاۋدى) وقىتاتىن بەيىنى نەمەسە اتقاراتىن لاۋازىمىنا سايكەس وتەدى.
پەداگوگ جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا نەمەسە تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك, ورتا بىلىمنەن كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا مامانداردى كاسىبي دايارلاۋ جۇزەگە اسىرىلمايتىن پاندەردى نەمەسە كۋرستاردى وقىتقان جاعدايدا, ونىڭ بۇرىن العان ساناتى ساقتالادى. كەيىنگى اتتەستاتتاۋ وسى قاعيدالاردا تارتىپپەن اتقاراتىن لاۋازىمى بويىنشا جۇرگىزىلەدى.
باستاپقى اتتەستاتتاۋ راسىمىنە قاتىساتىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ, ادىستەمەلىك كابينەتتىڭ (ورتالىقتىڭ) ءبىرىنشى باسشىسى, باسشىسىنىڭ ورىنباسارى پبب ناتيجەلەرىنە سايكەس بىلىكتىلىك ساناتىن بەرۋگە جانە ساناتتار كەزەكتىلىگىن ساقتاماي قىزمەت ناتيجەلەرىن كەشەندى تالدامالىق قورىتىندىلاۋعا ءوتىنىش بەرەدى. كەيىنگى اتتەستاتتاۋ وسى قاعيدالارمەن انىقتالعان تارتىپپەن بىرىزدىلىك قاعيداتىنا سايكەس جۇرگىزىلەدى.
كەيىنگى اتتەستاتتاۋ وسى قاعيدالاردا ايقىندالاتىن تارتىپپەن دايەكتىلىك قاعيداتىنا سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگاندا, وبلىستىڭ, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ جانە استانانىڭ, اۋداننىڭ, وبلىستىق ماڭىزى بار قالانىڭ ءبىلىم بەرۋدى باسقارۋ ورگاندارىندا, ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا (بۇدان ءارى – اتتەستاتتاۋ ورگانى) پەداگوگتەردى اتتەستاتتاۋدان وتكىزۋ ءۇشىن اعىمداعى وقۋ جىلىنىڭ 1 قىركۇيەگىنە دەيىن مىناداي بىلىكتىلىك ساناتتارى ءۇشىن كوميسسيالار قۇرىلادى:
مۇعالىمنىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ (ججب) كەلەسى تاپسىرمالاردان تۇرادى:
مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردىڭ جانە جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردىڭ, ليتسەيلەر مەن گيمنازيالاردىڭ مەكتەپالدى سىنىپتارىنىڭ پەداگوگتەرى ءۇشىن:
- «بەيىن بويىنشا ادىستەمەلەردى ءبىلۋ, مەكتەپكە دەيىنگى پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا» – 50 تاپسىرما;
باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ مۇعالىمدەرى ءۇشىن:
- «پاندىك ءبىلىم» – 50 تاپسىرما;
نەگىزگى ورتا جانە جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ پەداگوگتەرى ءۇشىن:
- «پاندىك ءبىلىم» – 50 تاپسىرما;
قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ پەداگوگتەرى ءۇشىن:
- «پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا نەگىزدەرى» – 50 تاپسىرما;
ارنايى ۇيىمداردىڭ, جەتىم بالالار مەن اتا-اناسىنىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان بالالارعا ارنالعان ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ تاربيەشىلەرى, پەداگوگ-پسيحولوگتارى, ينتەرناتتىق ۇيىمدار, جاتاقحانالار, پەداگوگ-اسسيستەنتتەر, الەۋمەتتىك پەداگوگتار, كاسىپتىك باعدار بەرۋشىلەر, تالىمگەرلەر ءۇشىن:
- «پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا نەگىزدەرى» – 50 تاپسىرما;
ارناۋلى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ پەداگوگتەرى مەن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ارناۋلى پەداگوگتەرى ءۇشىن:
- «بەيىن بويىنشا پاندىك ءبىلىم» – 50 تاپسىرما;
تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك, ورتا بىلىمنەن كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى (وقۋ-وندىرىستىك كومبيناتتار)ۇشىن:
جالپى ءبىلىم بەرەتىن پاندەر, جالپى كاسىپتىك جانە ارنايى پاندەر, جالپى گۋمانيتارلىق جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق پاندەر بويىنشا وقىتۋشىلار, وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرلەرى:
- «پاندىك ءبىلىم» – 50 تاپسىرما;
باسقا لاۋازىمداردىڭ پەداگوگتەرى:
- «پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا نەگىزدەرى» – 50 تاپسىرما;
ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ, ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ (ورتالىقتاردىڭ)بىرىنشى باسشىلارى, باسشىسىنىڭ ورىنباسارلارى ءۇشىن:
- «قر زاڭناماسىن جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى ءبىلۋ» – 60 تەست تاپسىرماسى;
ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ (ورتالىقتاردىڭ) ادىسكەرلەرى, ءبولىم ء(بولىم, سەكتور, ءبولىم) باسشىلارى (مەڭگەرۋشىلەرى)ۇشىن:
- «وقىتۋ ادىستەمەسى, قر زاڭناماسىن جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى ءبىلۋ» – 50 تاپسىرما.
پەداگوگتەردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ بالدارىن ءبولۋ وسى قاعيدالارعا 9-قوسىمشاعا سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى.
شەكتى دەڭگەيگە جەتكەندە ججج ناتيجەسى وڭ دەپ سانالادى:
بارلىق لاۋازىمدارداعى پەداگوگتار ءۇشىن:
- «پەداگوگ-تاعىلىمداماشى / پەداگوگ» بىلىكتىلىك ساناتى-50%;
- «پەداگوگ-مودەراتور» بىلىكتىلىك ساناتى-60%;
- «پەداگوگ-ساراپشى» بىلىكتىلىك ساناتى-70%;
- «پەداگوگ-زەرتتەۋشى» بىلىكتىلىك ساناتى-80%;
- «پەداگوگ-شەبەر» بىلىكتىلىك ساناتى-90%;
- ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ, ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ (ورتالىقتاردىڭ) ءبىرىنشى باسشىلارى, باسشىسىنىڭ ورىنباسارلارى ءۇشىن-70%;
ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ ادىسكەرلەرى, ءبولىم ء(بولىم, سەكتور, ءبولىم) باسشىلارى (مەڭگەرۋشىلەرى) ءۇشىن:
- «پەداگوگ-تاعىلىمداماشى / پەداگوگ» بىلىكتىلىك ساناتى-50%;
- «پەداگوگ-مودەراتور» بىلىكتىلىك ساناتى-60%;
- «پەداگوگ-ساراپشى» بىلىكتىلىك ساناتى-70%;
- «پەداگوگ-زەرتتەۋشى» بىلىكتىلىك ساناتى-80%;
- «پەداگوگ-شەبەر» بىلىكتىلىك ساناتى-90%.
نۇسقامانى وتكىزۋگە ارنالعان ۋاقىتتى ەسەپكە الماعاندا ججت ورىنداۋ ۇزاقتىعى:
- مۇعالىمدەر ءۇشىن-80 مينۋت, «ماتەماتيكا», «فيزيكا», «حيميا», «ينفورماتيكا» پاندەرى ءۇشىن-125 مينۋت;
- ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ (ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ (ورتالىقتاردىڭ) ءبىرىنشى باسشىلارى, باسشىسىنىڭ ورىنباسارلارى, ادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ (ورتالىقتاردىڭ) ادىسكەرلەرى ءۇشىن-90 مينۋت;
- مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامدار ءۇشىن (كورۋ, ەستۋ, تىرەك-قيمىل اپپاراتى فۋنكتسيالارى بۇزىلعان) قوسىمشا 40 مينۋت بەرىلەدى.
وجپ وتەدى:
- پەداگوگتەر, ءبىرىنشى باسشىلار جانە باسشىنىڭ ورىنباسارلارى كەزەكتى اتتەستاتتاۋ كەزىندە جىلىنا ءبىر رەت – تەگىن, ءبىر رەت-ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگان بەكىتكەن سوماعا سايكەس اقىلى نەگىزدە;
- مەرزىمىنەن بۇرىن اتتەستاتتاۋعا ۇمىتكەر پەداگوگتار جىلىنا ءبىر رەت-تەگىن;
- ءتيىستى بەيىن بويىنشا پەداگوگيكالىق نەمەسە وزگە دە كاسىپتىك ءبىلىمى بار نەمەسە پەداگوگيكالىق قايتا دايارلاۋ تۋرالى قۇجاتى بار, سونداي – اق ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگان بەكىتكەن سوماعا سايكەس پەداگوگيكالىق قىزمەتتى – ءبىر رەت – تەگىن, كەيىننەن-اقىلى نەگىزدە قايتا باستاعىسى كەلەتىن ءوتىلى جوق ادامدار.
سىناق تەستىلەۋ (مۇعالىمنىڭ قالاۋى بويىنشا) – جىل بويى اقىلى نەگىزدە.
پەداگوگتەردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋدى جۇرگىزۋ كەزىندە ءبىلىم باسقارماسى ورگاندارىنىڭ وكىلدەرى باقىلاۋشى رەتىندە قاتىسادى.
بارلىق لاۋازىمداردىڭ پەداگوگتەرى ججت تاپسىرۋدان بوساتىلادى جانە كەلەسى جاعدايلاردا قىزمەت ناتيجەلەرىن كەشەندى جالپىلاۋدان وتەدى:
- 30 جانە ودان دا كوپ جىل پەداگوگيكالىق ءوتىلى بار پەداگوگتەر قولدانىستاعى جۇيە بويىنشا بۇرىن بەرىلگەن بىلىكتىلىك ساناتىن راستاعان كەزدە;
- «پەداگوگ-مودەراتور» بىلىكتىلىك ساناتىن ء«بىرىنشى» نەمەسە «جوعارى» بىلىكتىلىك ساناتى بار پەداگوگتەر بەرگەن كەزدە;
- «پەداگوگ-زەرتتەۋشى», «پەداگوگ-شەبەر» بىلىكتىلىك ساناتتارىن راستاۋ كەزىندە قاتارىنان ەكى رەتتەن ارتىق ەمەس.
بۇيرىق 2025 جىلعى 10 ناۋرىزدان باستاپ قولدانىسقا ەنگىزىلەدى.
