ەلىمىزدەگى جارتى ميلليونعا جۋىق ستۋدەنتتىڭ موينىندا كرەديت بار

ەلدەگى 500 مىڭعا جۋىق ستۋدەنتتىڭ نەسيەسى بار. ونىڭ ىشىندە 47 مىڭى پروبلەمالىق نەسيە. قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا بۇل ءتىزىم ۇزارىپ كەلەدى. نە ىستەمەك كەرەك? وقۋىن بىتىرمەي جاتىپ, قارىزعا باتقان جاستاردىڭ سانىن ازايتۋ ءۇشىن ولارعا كرەديت بەرۋ ءتارتىبى وزگەرەدى.

بانككە قوماقتى قارىزى بار جاستاردىڭ ءبىرى باتۋحان ىسقاقوۆ. ستۋدەنت تانىسىنا كومەكتەسەمىن دەپ, ءوز اتىنا نەسيە العان. كەيىن الدانعانىن تۇسىنگەن. بۇرىن-سوڭدى بانكتەن قارىز الىپ كورەمەگەن جىگىت نەسيە راسىمدەۋدىڭ تۇك قيىندىعى بولماعانىن ايتادى. ءبىر ميلليونعا جۋىق نەسيەنى بار-جوعى بەس مينۋتتا راسىمدەگەن.  باتۋحان يسكاكوۆ, ستۋدەنت: «كرەديتتى ءوزىم جاۋىپ تاستايمىن دەگەن سوڭ مەن سەنىپ, 810 مىڭ تەڭگە ونلاين نەسيە الىپ بەردىم. بىراق اي سايىنعى تولەم ۋاقىتى كەلگەندە جاڭاعى بالا ۋادەسىندە تۇرمادى. ناتيجەسىندە مەنىڭ نەسيە تاريحىم بۇزىلدى. كەيىن ونىڭ تاعى 5-6 ستۋدەنتكە ءدال وسىلاي قارىز الدىرىپ, اقشاسىن قايتارماي جۇرگەنىن ءبىلدىم.

ءوزىم اقىلى بولىمدە وقيمىن. ساباقتان كەيىن جۇمىس ىستەيمىن. ەندى وقۋىمنىڭ اقىسىمەن قاتار كرەديتتى دە تولەۋگە تۋرا كەلەدى». ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك, ەلدەگى 500 مىڭعا جۋىق ستۋدەنتتىڭ كرەديتى بار. ونىڭ ىشىندە 47 مىڭى پروبلەمالىق نەسيە. كەي بانكتەر جۇمىسى جوق بولسا دا, 18 جاسقا تولعاندارعا تۇتىنۋشىلىق كرەديت بەرىپ كەلگەن. ەندى تابىسى جوق ستۋدەنتتەرگە نەسيە بەرىلمەيدى.  مادينا ابىلقاسىموۆا, قر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى: — جاستارعا كرەديت بەرۋدىڭ ديناميكاسىن قاراساق, پروبلەمالىق كەرديتتەردىڭ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا 11% دەيىن جەتتى. سول سەبەپتەن ەندى جاستار ءۇشىن كرەديتتەردى رەسمي تۇردە تىركەلگەن تابىستارى بولسا, كىرىستەرى بولسا, تەك قانا سول كەزدە قارجى ۇيىمدارى بەرەدى. بۇل 18-21 جاس اراسىنداعى ازاماتتارعا ارنالعان. ال جۇمىسى جوق ستۋدەنتتەر ءۇشىن, تولەۋ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن بەرەشەكتەردى رەتتەۋ تەتىكتەرى بار.

ول ءۇشىن ستۋدەنتتەر بانكتەرگە نەمەسە ميكروقارجى ۇيىمدارىنا ارىز جازۋ كەرەك. سوندا ولارعا جاڭا تولەم كەستەسى جاسالادى, دەدى اگەنتتىك توراعاسى. ال ساراپشىلار ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن كرەديت بەرۋ جاسىن شەكتەۋدى ۇسىنادى.  نۇرجان بياقاەۆ, بانك ماسەلەلەرى بويىنشا تاۋەلسىز ساراپشى: — نەسيە الىپ, قارىزعا باتقان جاستار كوبەيىپ بارادى. ماعان ميكروقارجى ۇيىمدارى مەن بانكتەرگە جارتى ميلليون تەڭگە بەرەشەگى بار ستۋدەنتتەر كەلىپ كەڭەسەدى. اتا-نالارىنا ايتۋعا قورقادى. ال ءوز ەركىمەن ماسەلەنى شەشە المايدى. سوندىقتان مەن 21 جاسقا دەيىن نەسيە بەرمەۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. قازاقستاننىڭ بانك جۇيەسىندە مۇنداي تاجىريبە بۇرىن بولعان. سونداي-اق, تەكسەرۋ كەزىندە تابىسى قارىزىن جابۋعا جەتپەيتىن ازاماتتارعا بانك قالاي كرەديت رەسىمدەيتىنى تۇسىنىكسىز. جۇمىس ىستەسە دە, ىستەمەسە دە 21 جاسقا دەيىن كرەديت راسىمدەۋدى زاڭ جۇزىندە شەكتەۋ قاجەت. جاستارعا نەسيە بەرۋدى شەكتەۋ تۋرالى دەپۋتتتار دا ايتقان. بىراق قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ باسشىسى «كرەديت الۋ ءار ادامنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعى» دەپ ءتۇسىندىردى. سوندىقتان ستۋدەنتتەر ءۇشىن تەك تابىس جاعىنان شەكتەۋ بولادى. ونىڭ وزىندە شاكىرتاقىلارى رەسمي كىرىس بولىپ قالا بەرەدى.