قازاق حالقىنىڭ ويۋ-ورنەگى

«قازاق جاستارىنىڭ ويۋ-ورنەكتەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتىپ كەلەدى».  سۋرەتشىلەر مەن ونەر ساراپشىلارى وسىلاي دەيدى. ۇلتتىق ناقىش تەك كيىم-كەشەكتە ەمەس, كۇندەلىكتى تۇرمىستا قولدانىلاتىن زاتتاردى ارلەۋدە قولدانىلىپ ءجۇر.

قازاقتىڭ ويۋ-ورنەگى — قولدانبالى ونەردىڭ ەرەكشە باعىتى. كونە ساق-عۇن زامانىنان كەلە جاتقان ورنەكتەردىڭ ءمانى بولەك, تاريحى تەرەڭ. كۇندەلىكتى تۇرمىستا ويۋ-ورنەك قولدانىلماعان زات جوقتىڭ قاسى.

كىلەم, كيىز, كيىم-كەشەك, ىدىس-اياق, جيھاز, قارۋ-جاراق — مۇنىڭ بارلىعىن ەرەكشە ناقىشپەن بەزەندىرگەن جانە ارقايسىسىندا وزىندىك ماعىناسى بار. ەرنۇر راحيموۆ, قر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى, PHD دوكتورى: — ويۋ ورنەكتى نەگىزگى 4 تۇرگە بولەدى. بۇل زامورفتى, جانۋارلارمەن ستيلدەنگەن وبرازدار. بۇل مىسالى قوشقارمۇيىز جىلقى, تۇيە تابان, سوعان بايلانىستى. ارينە, ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز مالشىلار بولعانى بەلگىلى, بۇل توتەميزمنىڭ ىقپالى. ەكىنشىدەن, بۇل وسىمدىك تارىزدەس ويۋ-ورنەكتەر.

ءۇشىنشىسى بۇل گەومەتريالىق. گەومەتريالىق ويۋ-ورنەكتەر كوبىنەسە قازاقتىڭ اشەكەي بۇيىمدارىندا, كىلەم كيىزدەرىندە قولدانىلادى. ءتورتىنشىسى بۇل كوسمولوگيالىق, ياعني اسپان دەنەلەرى. جۇلدىزدار, كۇن, اي بەينەلەنگەن ويۋ ورنەكتەر. كوشپەلىلەر ويۋ-ورنەك ارقىلى وزدەرىنىڭ, تابيعاتپەن, قورشاعان ورتامەن بايلانىسىن كورسەتكىسى كەلدى. قىزعالداقتار دالالىق وسىمدىكتى بەينەلەسە, گەومەتريالىق سۋرەتتەردىڭ ماعىناسى ءتىپتى تەرەڭ. مىسالى, كىلەمدەردىڭ جيەگىندە سالىناتىن «بىتپەس» دەگەن ورنەك ۋاقىتتىڭ تولاسسىزدىعىن بىلدىرگەن. بەرتىن كەلە سىرت كيىمدە بەينەلەنگەن ورنەكتەر تەاتر ساحناسىنان باستاۋ الادى. لەيلا ماحات, سۋرەتشى, ونەر سالاسىنىڭ ساراپشىسى: — قازاقتىڭ العاشقى كاسىبي سۋرەتشىلەرىنىڭ ءبىرى گۇلفايرۋس ىسمايىلوۆا تەاتردا جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ, ويۋ-ورنەككە دەگەن كوزقاراستى تۇبەگەيلى وزگەرتتى. وعان ساحناعا شىققان قازاق ارتىستەرىن ەرەكشە كورسەتۋ مىندەتى قويىلدى. سوندا ول ويۋ-ورنەك ساحنانىڭ بارلىق بۇرىشىنان كورىنۋ ءۇشىن, كولەمىن ۇلعايتىپ, كيىمدەرگە تىككەن.

بۇل شاپاندار مەن كيمەشەكتەردە ۇلتتىق ناقىشتىڭ ءجيى قولدانىلۋىنا تۇرتكى بولدى. قازىر قولونەر تۋىندىلارىنا قىزىعاتىن قازاق جاستارى كوپ. كوشپەلى حالىق مادەنيەتىنە ءتان ەلەمەنتتەر باس كيىمدەر مەن سومكەلەردى, جەيدەلەر مەن بەلدىكتەردى ەرەكشەلەندىرەدى. جاڭا بۋىننىڭ ۇلتتىق ايدەنتيكاعا بەت بۇرعانى قولونەرشىلەردى دە قۋانتىپ وتىر. «ءتۇپ تامىرعا تەرەڭ ۇڭىلگەن سايىن, بابادان قالعان مۇراعا سىي قۇرمەت كورسەتىپ, جارقىن بولاشاققا سەنىم ارتادى»,- دەيدى ولار.