شاكەن ايمانوۆتىڭ تۋعانىنا 110 جىل تولدى

بۇگىن قازاقتىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى, تالانتتى رەجيسسەر, اكتەر, كسرو حالىق ءارتىسى, قازاق كينوونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى شاكەن ايمانوۆتىڭ تۋعان كۇنى. رەجيسسەردىڭ التىن قوردا ساقتالعان «الداركوسە», «اتامەكەن», «تاقيالى پە­رىشتە, «ءبىزدىڭ سۇيىكتى دارىگەر», «اتاماننىڭ اقىرى» سىندى فيلمدەرى شوقتىعى بيىك, قازاق كينو ونەرىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان دۇنيەلەر.  شاكەن ايمانوۆ 1914 جىلى 15 اقپاندا پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانى ايمانبۇلاق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. شىعارماشىلىق جولىن تەاتر ساحناسىنان باستاعان تالانتتىڭ اباي, حلەستاكوۆ, اقان سەرى, كاسسيو, قوبىلاندى, وتەللو رولدەرى قازاق تەاتر ونەرى تاريحىنداعى بىرەگەي بەينەلەر بولىپ قالدى. ونەرىن شىڭداي ءجۇرىپ, تەاتر رەجيسسۋراسىنىڭ قىر-سىرىمەن تانىسقان ايمانوۆ, بىرنەشە پەسالاردى ساحنالاپ, كورەرمەنگە ۇسىندى.  ءاسانالى ءاشىموۆ, اكتيور, قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى: — شاكەڭدەر تابيعاتتان تالانتتى تۋعان ادامدار عوي, كينونىڭ وقۋىن بىتىرگەن ەمەس, تەاتردا دا سونداي. سوعان قاراپ وتىرساڭ ءبارىن مەڭگەردى عوي, تەاتردى ءبىر ۇلكەن ساتىعا جەتكىزىپ, سودان كەيىن بارىپ كينوعا 53-جىلدارى كەلدى. سودان ءجايلاپ باستادى. سول وسى «اتاماننىڭ اقىرىنا» دەيىن ءوزىنىڭ شەبەرلىگىن شىڭدادى. 53-ءشى جىلدارى كينوعا كاسىبي مامان رەتىندە بەت بۇرسا, ونەردىڭ بۇل تۇرىمەن تانىستىعى ەرتەرەكتە باستالعان. 1938 جىلى قازاق جەرىندە تۇسىرىلگەن تۇڭعىش دىبىستى كينوتۋىندى — «امانگەلدى» فيلمىندە ماسسوۆكاعا قاتىسادى. وسىلايشا ول, سيقىرلى كينو الەمىندە ماڭگىگە قالىپ قويادى. ونىڭ كارتينالارى قازاق كينوسىنىڭ كوشىن تۇزەپ, كوكجيەگىن كەڭەيتتى.  دانا نۇربەكوۆا, كينوتانۋشى: — قازاق كينوسىنا قوسقان ۇلەسى رەتىندە, جاڭالىعى رەتىندە ءتورتىنشى قابىرعانى بۇزۋىن ايتامىز. مىسالى, ءتورتىنشى قابىرعانى وعان دەيىن, قازاق كينوسىندا بۇزباعان بولاتىن. ول كەيىپكەرلەردىڭ, تىكەلەي كامەراعا قاراپ سويلەۋى. تاقيالى پەرىشتە, مىسالى, ەڭ ءبىرىنشى كادر ءدال سول ساحنامەن ءتورتىنشى قابىرعانى بۇزۋمەن باستالادى.  كوزكورگەندەر شاكەن ايمانوۆتىڭ قاعىتپا قالجىڭى مەن ادەمى ءازىلىن ءجيى ەسكە الادى. جەتى ونەردى مەڭگەرگەن ول, اكتەرلىگى مەن رەجيسسەرلىگىنەن بولەك, شاحماتتان وزىنە قارسىلاس شاق كەلتىرمەي, ءان مەن ءبيدى دە ناقىشىنا كەلتىرىپ ورىندايتىن بولعان.  ءاسانالى ءاشىموۆ, اكتيور, قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى: — شاكەڭمەنەن جۇمىس ىستەۋ وتە وڭاي ءارى قيىن. ءوزى سەمكا الاڭىندا ەلدىڭ ءبارىن كۇلدىرىپ وسى كوڭىلدى بولاتىن. كوڭىلدى كوللەكتيۆتە, كوڭىلدى ورتادا جۇمىس ىستەۋ وتە وڭاي, ءبىر جاعىنان. قيىن جاعى ول كىسىنىڭ كوزىنشە الداۋعا بولمايدى, اكتەر, ءوزى ۇلى اكتەر, ءوزى ۇلى رەجيسسەر, ونىڭ الدىندا ويناۋ وتە قيىن. اكتەر, رەجيسسەر بولات قالىمبەتوۆ, شاكەن اعانى العاش 10 جاسىندا كورىپتى. تابيعاتىنان دارىندى تۇلعامەن كينو ءتۇسىرۋ الاڭىندا بىرگە جۇرگەنىم ءبىر باقىت, الايدا ايمانوۆتىڭ ءبىر فيلمىنە تۇسپەگەنىمە وكىنەمىن, — دەيدى ول.  بولات قالىمبەتوۆ, اكتەر, رەجيسسيور: — ءوزىمىزدىىڭ كلاسسيكتەردى, شاكەن اعا باستاعان, ابدۋللا قارساقباەۆ, قوجىقوۆ, بەگاليننىڭ كينولارىن كورۋىمىز كەرەك. تامىرىمىزدان ايىرىلماس ءۇشىن. سەبەبى قازاق كينوسىنىڭ تۇپكى تامىرى, وسى كىسىلەر جاساپ كەتكەن. ءداستۇر جالعاسى دەيدى عوي. سوندىقتان ءبىز بۇل كىسىلەردى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.